ام‌الدَبس؛ بیابانی که ندیده‌ایم

فصل سرما که از راه می‌رسد باید مسیر سفر را به سمت مرکز و جنوب کشور کج کرد؛‌ به سویی که گرمای هوا کمتر مجالی برای سفر و دیدن مناطقش در اختیار دوستداران سفر قرار می‌دهد. البته که خوزستان، یکی از این مناطق است. در این سفر اما مقصد ما آبادان و خرمشهر، کارون زیبا، آبشارهای شوشتر، پل تاریخی دزفول، چغازنبیل و زیگورات یا سنگ‌نگاره‌های تاریخی ایذه و بهبهان نیست. این‌بار به منطقه‌ای خواهیم رفت که اسم آن را کمتر شنیده‌اید. منطقه ام‌الدَبس؛ منطقه‌ای با تپه‌های شنی و جنگلی، حد فاصل مزارع کشاورزی شمال رودخانه کرخه، بستان و جنوب کوه‌های میشداغ که از شرق به تپه ماهورهای چزابه در نزیکی مرز عراق منتهی می‌شود و فاصله زمینی جنوبی‌ترین نقطه منطقه تا شهر بستان، تقریبا ۵ کیلومتر و تا شهر سوسنگرد ۴۰ کیلومتر است.

در ام‌الدبس تا پیش از طرح تثبیت شن‌های روان، تا چشم کار می‌کرد تپه‌های رملی بود اما پس از این طرح، این منطقه پوشش گیاهی قابل توجهی پیدا کرده و درختان و درختچه‌های مقاومی مانند کهور، استبرق، پانی کوم، آکاسیا ویکتوریا، گزشاهی، پنی زی توم و اسکنبیل سر از خاک بیرون زده‌اند. بسیار جالب است بدانید این نقطه کمتردیده‌شده که اکنون جزو مناطق شکار ممنوع است، از دیرباز زیستگاه آهو بوده و در کنار این گونه حیوانی زیبا، پستاندارانی همچون روباه، کفتار، شغال، گرگ، گراز، آهو و انواع جوندگان دیگر نیز زندگی می‌کنند. خروجی اهواز از میدان سه‌راه خرمشهر به سمت جنوب غربی در مسیر شهرهای حمیدیه، سوسنگرد و بستان، مسیری است که شما را به ام الدبس خواهد رساند. پس از رسیدن به سوسنگرد یک دوراهی وجود دارد؛ یک جاده به شهرهای هویزه و رفیع ختم می‌شود و جاده دیگر شما را به سمت بستان، دهلاویه، چزابه و فکه هدایت می‌کند. جاده دوم همان راهی است که به مقصد مورد نظر ما منتهی می‌شود. در این راه، روستایی قرار دارد به نام بردیه که اگر بی‌تفاوت از کنار آن بگذرید و به مضیف (مهمان‌سرا) زیبایی که با نهایت ذوق و سلیقه در آن ساخته شده سری نزنید، بعدا افسوس خواهید خورد. پس «بردیه» را از دست ندهید و بعد از توقفی کوتاه در این روستا، راه ام‌الدبس را در پیش بگیرید. اما بعد از بردیه، دهلاویه و پس از آن الوان و عبدالخان و شوش در راه رسیدن به مقصد نهایی در برابر شما خودنمایی خواهند کرد. اگر زمان کافی در اختیار دارید، شوش را نیز در برنامه سفر خود قرار دهید؛ شهری که دیدن آن نیازمند آوردن شاهد و دلیل نیست و حتی به واسطه ثبت منظره تاریخی‌اش، شهرت جهانی یافته است.

میشداغ؛ سفر در سفر

به منطقه ام الدبس که رسیدید، با گذر از جاده میانی جنگل‌های آن، به رشته تپه‌هایی می‌رسید که به میشداغ معروف هستند. با عبور از ارتفاعات تپه‌ای میشداغ، دشتی که بخشی از آن باقی مانده جنگل‌های ام الدبس است و با روستایی به همین نام در مقابل شما نمایان می‌شود. میشداغ از توابع شهرستان شوش و در غرب رودخانه کرخه قرار گرفته است و جامعه گیاهی رملیک، عمده پوشش گیاهی درختچه‌ای این منطقه را تشکیل می‌دهد. در میشداغ همچنین می‌توان سراغ کبک، تیهو، دم جنبانک زرد، دم جنبانک ابلق، دم سرخ، سینه سرخ، کبوتر کوهپایه‌ای، کبوتر چاهی، قمری، هوبره، درنا، آنقوت، باقرقره شکم سیاه و شکم سفید، سار، گلاریول، عقاب دشتی، جغد کوچک، عقاب طلایی و نیز انواع چک‌چک‌ها، چکاوک‌ها و گنجشک‌ها را نیز گرفت. اما در ام‌الدبس جمعیت عشایری نیز زندگی می‌کنند. در کنار جاده و در میان چند خانه گلی مخروبه که در ابتدا به نظر می‌رسد کسی در آنها زندگی نمی‌کند، سیاه‌چادرهایی برپا است و این چادرها محل زندگی عشایر این منطقه است. سفر به این منطقه با حال و هوای کویری، تجربه‌ای متفاوت از سفر به جنوب کشور و خوزستان را برای شما رقم خواهد زد و همنشینی با مردمان این دیار که غالبا عرب‌زبان هستند، از نزدیک شما را با فرهنگ بومی و محلی یکی از اقوام ایرانی که شاید کمتر با آن برخورد داشته‌اید، آشنا خواهد کرد. نزدیکی این منطقه به اهواز، شوش و سوسنگرد، نگرانی شما را برای توقف شبانه نیز برطرف خواهد کرد. گرچه بهتر آن است که برای رفتن به ام‌الدبس، با تور همراه شوید اما اگر به هر دلیلی سفر انفرادی را ترجیح دادید، حتما از افراد محلی برای اقامت و خرید سوغات کمک بگیرید. خرید خرما، این سوغات شیرین جنوب را نیز در راه بازگشتتان فراموش نکنید.