سید مهدی طباطبایی / کارشناس ارشد مدیریت بازاریابی گردشگری

سیامک سیفی/ دانشجوی دکترای گردشگری دانشگاه پانتئون سوربن فرانسه

رومانی با مساحت ۲۳۸ هزار کیلومتر مربع و جمعیت ۹۶/ ۱۹ میلیون نفر، بزرگ‌ترین کشور در جنوب شرقی اروپاست. آب و هوای رومانی معتدل حاره‌ای است (زمستان‌های معتدل و تابستان‌های گرم) که آثار مثبتی برای گردشگری در پی دارد و باعث پدید آمدن منابع عالی گردشگری می‌شود. رومانی دارای منابع طبیعی و انسانی غنی و متنوعی است. یک سوم چشمه‌های آب طبیعی اروپا در رومانی است که هر کدام ویژگی‌های درمانی متفاوتی دارند و منبعی برای بسیاری از تفرجگاه‌ها هستند. در این راستا، ۲۹ تفرجگاه در سطح ملی و ۳۲ تفرجگاه در سطح منطقه‌ای تاسیس شده‌اند که جاذبه‌های عمده‌ای برای گردشگری، تفریح و درمان هستند. همچنین رومانی بیش از ۶۷۰ موزه و ۶۶۰۰ یادمان در سطح ملی دارد که از این میان، ۳۰ یادمان فرهنگی و مذهبی در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.

تاریخچه گردشگری رومانی

بازار گردشگری رومانی پس از جنگ جهانی دوم شاهد تغییرات اساسی بود. تغییرات عمده‌ای در ترکیب تقاضا به وجود آمد و همچنین خدمات گردشگری نیز به‌دلیل متنوع شدن انگیزه‌ها تغییر کرد و به‌منظور جلب حداکثری تقاضا و افزایش رضایت گردشگران، محصولات گردشگری متفاوتی با پیچیدگی و تنوع بالا در کشور ارائه شد. در بازه زمانی ۱۹۶۰ تا ۱۹۷۰، تلاش‌ها برای توسعه زیرساخت‌های گردشگری عمدتا بر مناطق ساحلی دریای سیاه، دره پراهووا و بخارست تمرکز داشته است. در این شرایط، گردشگران داخلی رومانی بیشتر به گردشگری تفریحی می‌پرداختند و گردشگران خارجی به دنبال گردشگری فرهنگی و تاریخی بوده‌اند. بین سال‌های ۱۹۹۰تا۲۰۱۱ تعداد گردشگران ورودی به‌طور متوسط ۶۳/ ۲‌ درصد کاهش داشته درحالی‌که میزان شب اقامت گردشگران شاهد کاهش شدیدتری با نرخ ۲۳/ ۴‌ درصد بوده است. به‌طور کلی روند تکامل و تغییرات ساختاری گردشگری رومانی، نتیجه ضعف زیرساخت‌ها در برخی مناطق، کیفیت پایین تسهیلات و خدمات و همچنین تغییر سلیقه گردشگران نسبت به انواع خاصی از گردشگری (با تمرکز بر گردشگری تجاری، مذهبی، فرهنگی و تعطیلات پایان هفته) است. امروزه صنعت مهمان نوازی در رومانی به‌طور کامل در دست بخش خصوصی است. در سال ۱۹۹۹، ۴۲/ ۲۴‌ درصد اقامتگاه‌های گردشگری در اختیار بخش دولتی بوده‌اند درحالی‌که در سال ۲۰۱۱ بخش دولتی تنها ۸/ ۱‌ درصد این تاسیسات را در اختیار داشته است.

ساختار گردشگری رومانی

پیچیدگی فعالیت‌های گردشگری باعث ایجاد ساختاری شده است که ارتباطات متعددی با عناصر اساسی گردشگری دارد. به‌دلیل پیچیدگی بالا، فعالیت‌های گردشگری به عنوان یک سیستم در نظر گرفته و باعث دخیل شدن ساختارهای سازمانی متعددی می‌شود. این ساختارها می‌توانند با در نظر گرفتن نحوه مشارکتشان در فعالیت‌های گردشگری، به دو دسته مستقیم و غیرمستقیم تقسیم شوند؛ سازمان‌هایی که به‌طور مستقیم با گردشگری در ارتباطند، مانند وزارت توسعه منطقه‌ای و گردشگری و وزارتخانه‌هایی که ارتباط غیرمستقیم با گردشگری دارند، مانند حمل و نقل و زیرساخت، مالی، اقتصاد، محیط زیست و جنگلداری، آموزش، تحقیقات، جوانان و ورزش و ... وزارت گردشگری وظیفه هماهنگی دیگر وزارتخانه‌ها و اداراتی که بر توسعه گردشگری تاثیرگذار بودند را به عهده دارد و به تنظیم خط‌مشی بلندمدت گردشگری می‌پردازد. علاوه‌بر این، این سازمان با ایجاد قوانین مناسب و معیارهای اولویت بندی، طراحی برنامه‌ها و تنظیم فعالیت‌های گردشگری را مدیریت می‌کند. ‌خط‌مشی‌های دولت درباره محیط اقتصادی، زیرساخت‌ها و مالیات تاثیر بسیار مهمی بر جذب سرمایه‌گذاران صنعت گردشگری دارد. همچنین ایجاد تسهیلات آموزشی و تحصیلی برای تربیت نیروی کار متخصص صنعت گردشگری جایگاه مهمی در دستورات دولت دارد. این اقدام به رومانی کمک کرده است تا بتواند تصویری مثبت به عنوان یک مقصد گردشگری بین‌المللی ایجاد کند؛ اما یکی دیگر از وظایف مهم این وزارتخانه، تاسیس و تامین مالی یک سازمان ملی گردشگری نیمه مستقل برای اجرای خط‌مشی گردشگری دولت با همکاری صنعت است.سازمان ملی گردشگری رومانی یک اداره نیمه دولتی است که ریاست آن بر عهده وزیر امور خارجه است. این سازمان متشکل از یک شورای اجرایی است که از نمایندگان صنعت گردشگری و بخش دولتی تشکیل شده است و یک مدیر اجرایی از میان آنها انتخاب می‌شود. نقش این سازمان ترغیب و ترفیع توسعه گردشگری رومانی در داخل و خارج از کشور است. این مهم با طراحی و اجرای خط‌مشی‌ها، استراتژی‌ها و برنامه‌های کوتاه و میان‌مدت گردشگری حاصل می‌شود.

اما تقویت بازار گردشگری در رومانی، به‌دلیل بحران اقتصادی از سرعت پایینی برخوردار است. خط‌مشی‌های دولت غالبا پاسخگوی نیازهای منطقه‌ای نیست و همچنین خط‌مشی‌های بازاریابی در برآورده کردن نیازهای بازار موفق عمل نمی‌کنند. همچنین خط‌مشی‌های مدیریت محلی، منطقه‌ای و ملی معمولا در مرحله اجرا ضعیف هستند و کیفیت خدمات نیز با استانداردهای بین‌المللی فاصله دارد؛ اما به‌منظور رفع این مشکل، برنامه عملیاتی منطقه‌ای برای سال ۲۰۱۳-۲۰۰۷ یکی از برنامه‌های عملیاتی رومانی است که توسط اتحادیه اروپا تصویب‌شده و ابزار مهمی برای اجرای استراتژی‌های ملی و خط‌مشی‌های توسعه منطقه‌ای محسوب می‌شود. این برنامه در تمام مناطق توسعه‌ای هشت‌گانه رومانی قابل‌اجرا است. هدف کلی این برنامه حمایت و ترفیع توسعه پایدار از جنبه اقتصادی و اجتماعی در مناطق رومانی از طریق بهبود زیرساخت‌ها و شرایط کسب و کار است که از رشد اقتصادی حمایت می‌کند.