فرشید کریمی/ کارشناس ارشد هتل‌داری و گردشگری

گردشگری در شاخه‌های گوناگونی قابل تعریف است؛ شاخه‌هایی که تاکنون شناسایی شده و شاخه‌های دیگری که لازم است شناسایی شوند. در این میان یکی از شاخه‌های نوظهور در عرصه گردشگری، «گردشگری صنعتی» است که در قالب بازدید از سایت‌های صنعتی جای می‌گیرد؛ رویکردی که توسعه آن سال‌ها است از سوی کشورهای صنعتی جهان و در راستای افزایش سرانه درآمدها مورد توجه قرار گرفته است. ژاپن، کره ‌جنوبی، آلمان، هلند و انگلستان از نمونه کشورهای پیشرو در عرصه گردشگری صنعتی هستند.متقاضیان اصلی این شاخه از گردشگری دانشجویان و صنعتگرانی هستند که با هدف بازدید از فرایند تولید یک محصول یا آشنایی با کارکرد دستگاه‌ها و ماشین‌آلات صنعتی قدم در راه سفر می‌گذارند. جدا از جنبه‌های آموزشی و مطالعات شغلی و حرفه‌ای، این شاخه از گردشگری برای علاقه‌مندان به کسب تجربه‌های تکرارنشدنی نیز حرفی برای گفتن دارد. تجربه حضور در معادن، بازدید از میدان‌های نفتی، پالایشگاه‌ها و صنایع پتروشیمی، کارخانه‌های خودروسازی، فولادسازی، نیروگاه‌های تولید برق و همین‌طور سدها و کارخانه‌های تولید محصولات غذایی از نمونه‌های مثال‌زدنی در این رابطه هستند.

یک تیر و چند نشان

کشورمان ایران در تمام زمینه‌های نام برده از ظرفیت بالایی برخوردار است. مناطق آزاد، مناطق ویژه اقتصادی، شهرک‌های صنعتی متعدد در استان‌های مرکزی، اصفهان، خوزستان و دیگر شهرها در کنار سدها و پالایشگاه‌های موجود و همچنین تنوع کارخانه‌ها و کارگاه‌های تولید محصولات خوراکی از این نمونه‌اند. این در شرایطی است که متاسفانه موضوع رونق صنعت گردشگری به یاری دیگر صنایع موجود، تاکنون چندان در کانون توجه فعالان این حوزه نبوده است؛ امری که قوت بخشیدن به آن پیش از هر چیز نیازمند شناسایی بازارهای هدف داخلی و خارجی و پس از آن برنامه‌ریزی در راستای برگزاری تورهای تخصصی با هدف دستیابی به بازدیدی هدفمند، موثر و درآمدزا است و البته پیش‌شرط دستیابی به این مهم آشنا و متقاعد کردن صاحبان صنایع گوناگون برای برگزاری تورهای صنعتی و منافعی است که عاید آنان و البته کشور می‌شود.

رونق گردشگری در مناطق صنعتی بزرگ می‌تواند به رونق اقتصادی آن منطقه و جوامع محلی نیز منجر شود؛ چراکه گردشگران صنعتی علاوه بر بازدید از سایت‌های موجود، با حضور در جوامع محلی نیز می‌توانند به درآمدزایی آنان کمک کنند. جدا از واحدهای صنعتی بزرگ و شناخته شده، واحدهای صنعتی کوچک به ویژه در عرصه صنایع ‌غذایی و محصولات بهداشتی نیز می‌توانند با برگزاری تورهای گردشگری محصولات تولیدی خود را به بازار معرفی کرده و از این طریق در راستای بازاریابی گام بردارند؛ از نمونه این واحدها می‌توان به کارخانه‌ها و کارگاه‌های تولید شیرینی‌های سنتی ایران همچون سوهان و گز، واحدهای تولید زعفران و پسته و همین‌طور کارگاه‌های تولید فرش دستباف که تمامی اینها از ارزش جهانی نیز برخوردارند، اشاره کرد.

علاوه بر این، رونق این شکل از گردشگری می‌تواند زمینه ورود گردشگران کشورهای همسایه و منطقه که علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری یا توسعه روابط اقتصادی با کشورمان نیز هستند را فراهم آورد. در حال حاضر تورهای صنعتی از سوی بسیاری از واحدهای صنعتی و تولیدی کشورمان برگزار می‌شوند که مخاطبان اصلی این تورها نیز بیشتر صنعتگران داخلی یا دانش‌آموزان هستند. اما آنچه ضروری به نظر می‌رسد تعریف بسته‌های سفرهای صنعتی هدفمند از سوی دفاتر خدمات مسافرتی برای جذب عموم گردشگران داخلی یا بین‌المللی علاقه‌مند به بازدید از این واحدها است و دستیابی به این مهم جز با برنامه‌ریزی، هدف‌گذاری، توسعه زیرساخت‌های گردشگری در مناطق صنعتی و در نهایت اطلاع‌رسانی ممکن نخواهد بود و اینها همه آن چیزی است که فقدانشان در راستای رونق این شاخه از گردشگری در کشورمان محسوس است.