فرشید کریمی
کارشناس ارشد هتل‌داری و گردشگری

چند صباحی است که در ایران و در حوزه گردشگری کشورمان مبحثی با عنوان «گردشگری حلال» مطرح شده است. گردشگری حلال محصول جدیدی از صنعت گردشگری و ویژه مسلمانان است که ابعاد گوناگونی چون غذا، تفریحات و خدمات گردشگری حلال را شامل شده و تمامی فعالیت‌های آن از نظر قوانین اسلامی مجاز شمرده می‌شود. ترکیه و مالزی از کشورهای پیشرو در این عرصه و سردمدار ورود گردشگران متقاضی این خدمات از کشورهای گوناگون به‌ویژه کشورهای آسیایی و آفریقایی هستند و در واقع توسعه گردشگری حلال را با هدف افزایش جذب گردشگران و رونق هرچه بیشتر صنعت گردشگری خود در دستور کار قرار داده‌اند. در این راستا این کشورها در کنار انواع خدماتی که برای جذب گردشگران تدارک دیده‌اند، امکاناتی را نیز برای استفاده گردشگران مسلمان فراهم آورده‌اند.

این خدمات شامل سرو غذاهای مختلف و نوشیدنی‌های حلال، عدم سرو نوشیدنی‌های الکلی، ارائه خدمات تفریحی-ورزشی ویژه زنان و مردان به شکل مجزا و همین‌طور سرو غذاهای حلال در پروازها است. با توجه به آنچه گفته شد سوالی که مطرح می‌شود این است ‌که مگر خدمات گردشگری در ایران خدماتی حلال نیست که حال این‌چنین موضوع رونق گردشگری حلال در دستور کار برخی از مسوولان و فعالان این عرصه قرار گرفته است و حتی برای آن گواهینامه نیز تعریف می‌شود؟ ایران کشوری مسلمان است و از این رو احکام و موازین شرعی در تمامی ابعاد در آن اجرا می‌شود که گردشگری را نیز به‌عنوان یکی از رویکردهای فعالیت‌های اقتصادی تحت تاثیر خود قرار می‌دهد. علاوه‌بر این گردشگران مذاهب دیگر نیز هنگامی که به کشورمان وارد می‌شوند ملزم به رعایت موازین اسلامی هستند.

طبق قوانین، هتل‌ها حق سرو هیچ نوع خوراک حرام یا نوشیدنی‌های الکلی را ندارند؛ سالن‌های ورزشی و آرایشگاه‌ها برای زنان و مردان مجزا هستند و حتی در خطوط هوایی ایران نیز غذا و نوشیدنی غیرمجاز ارائه نمی‌شود. از این رو خواسته یا ناخواسته ایران مقصدی حلال برای گردشگران خواهد بود. با توجه به آنچه گفته شد باید این‌‌طور نتیجه گرفت که تب تندی که امروزه برای رونق گردشگری حلال در دستور کار متولیان گردشگری کشور قرار گرفته است تنها برای عقب نماندن از موج شکل‌گیری برند گردشگری حلال در دنیا است که نقش بسیار جدی در اقتصاد گردشگری برخی از کشورها دارد؛ درحالی‌که باید در نظر داشته باشیم گردشگری ایران در روال عادی خود گردشگری حلال است و ما نه در بحث خدمات بلکه در بحث اطلاع‌رسانی، تبلیغات و بازاریابی در این حوزه باید تمرکز کرده و با تبلیغ در بازارهای هدف به جذب هرچه بیشتر گردشگران مسلمان به کشورمان کمک کنیم.

پر واضح است که استانداردسازی خدمات در حوزه گردشگری می‌تواند شرایط مساعدتری را برای ایران در بازار رقابتی با سایر کشورهای فعال در این شاخه از گردشگری رقم بزند. نکته دیگری که باید از نظر گذراند اینکه گواهینامه گردشگری حلال که اخیرا از آن رونمایی شده و به صورت نمادین به تعدادی از مدیران هتل‌ها نیز اعطا شده است، در عمل تلاشی بی‌معنی در راستای برندسازی ایران در حوزه گردشگری حلال به شمار می‌رود؛ چراکه معضل اصلی گردشگری کشور ما در حال حاضر نبود زیرساخت‌های مناسب و استاندارد است وگرنه چنانچه گفته شد طبق ضوابط دینی و همین‌طور قوانین گردشگری هیچ‌یک از هتل‌ها مجاز به ارائه خدمات غیر حلال به گردشگران نیستند. در این راستا آنچه باید مورد توجه قرار گیرد استانداردسازی خدمات در حوزه گردشگری کشورمان است؛ خدماتی که تماما حلال است. بنابراین گردشگری حلال در کشور ظرفیتی بالقوه است که با استانداردسازی خدمات در کنار بازاریابی و تبلیغات بالفعل خواهد شد.