سیدمهدی طباطبایی/ کارشناس ارشد بازاریابی گردشگری
سیامک سیفی/ دانشجوی دکترای گردشگری دانشگاه پانتئون سوربن فرانسه

جمهوری ایرلند با مساحتی بیش از 70 هزار کیلومتر مربع و جمعیت 2/ 4 میلیون نفری در شمال غربی قاره اروپا قرار گرفته است. صنعت گردشگری با اشتغال‌زایی برای حدود 250 هزار نفر، در ایرلند با اهمیت است. صنعت گردشگری در سال 2011 نزدیک به 4/ 5 میلیارد یورو برای این کشور درآمد داشته است. این صنعت 7/ 3‌درصد از تولید ناخالص ملی ایرلند را تشکیل می‌دهد و بزرگ‌ترین بخش تجارت بین‌المللی اقتصاد این کشور است. در همین حال، بیش از 7‌درصد از صادرات خدمات ایرلند مربوط به گردشگری برآورد می‌شود و بیشتر درآمدهای حاصل از گردشگری در ایرلند باقی می‌ماند که باعث به حرکت درآمدن چرخ اقتصاد می‌شود. در هر حال، این صنعت با محیط اقتصادی دشواری روبه‌رو است. در سال 2010 تعداد بازدیدکنندگان خارجی با کاهش 15 درصدی، به میزان 6/ 5 میلیون رسید و درآمدهای ارزی با مبلغ 3/ 3 میلیارد یورو، 14‌درصد کمتر از سال 2009 بود.

ساختار سازمانی گردشگری در ایرلند متشکل از نهاد‌ها و سازمان‌های مختلفی است. در نتیجه مذاکرات صلح سال 1998 بین انگلیس و جمهوری ایرلند، نهاد Tourism Ireland تاسیس شد که وظیفه بازاریابی بین‌المللی جزیره ایرلند (شامل ایرلند شمالی و جمهوری ایرلند) را بر عهده دارد. همچنین Fáilte Ireland که در سال 2003 با ادغام شورای آموزش و پرورش و Bord Fáilte تاسیس شد، بازاریابی داخلی در جزیره ایرلند را انجام می‌دهد. علاوه بر نهادهای اصلی گردشگری ایرلند، سازمان‌ها و ادارات دولتی دیگری نیز هستند که علاقه یا مسوولیتی در حیطه گردشگری دارند. بخش خصوصی نیز شامل نمایندگان صنعت مانند اتحادیه هتل‌ها، انجمن رستوران‌داران، اتاق بازرگانی، نمایندگان محلی صنعت گردشگری و بازاریابی می‌شود. ادارات دولتی و خصوصی مختلفی با یکدیگر همکاری می‌کنند که در این میان نقش Fáilte Ireland بسیار کلیدی است، زیرا به‌طور همزمان هم با دیگر سازمان‌های دولتی و هم با نمایندگان بخش خصوصی تعامل دارد.

در حال حاضر عوامل مختلفی بر صنعت گردشگری ایرلند تاثیرگذارند. تغییرات رفتار مصرف‌کنندگان و روی آوردن به تعطیلات کوتاه‌مدت به جای تعطیلات بلندمدت، روندی جهانی است که باعث عدم توازن منطقه‌ای در درآمدهای گردشگری شده است. همچنین افزایش پدیده بازدید از دوستان و اقوام تاثیراتی منفی بر ارزش اقتصادی توریسم دارد. زیرا این نوع از گردشگران نسبت به گردشگران سنتی، تمایل کمتری برای خرج کردن دارند. دیگر عامل موثر، قدرت وب به‌عنوان ابزار ارائه اطلاعات، بازاریابی و کانال توزیع است. اینترنت وارد فاز جدیدی از یکپارچگی با سبک زندگی مردم و باعث افزایش اعتماد به نفس و تمایل آنها به استفاده از وب برای اطلاع یافتن و تصمیم‌گیری درباره گستره‌ای از محصولات و خدمات شده است. امکان ارائه پیشنهادی جذاب از طریق وب به بازار، امری ضروری است که به همکاری کسب و کارهای گردشگری با یکدیگر نیاز دارد. در آخر، از آنجا که گردشگری به‌طور خاص تاثیر مستقیمی بر تمام جنبه‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کشور دارد، سیاست‌های پایداری، بخشی ضروری در توسعه و برنامه‌ریزی گردشگری محسوب می‌شوند.

این موضوع در برنامه عملیاتی زیست‌محیطی 2009-2007 Fáilte Ireland انعکاس داده و برای تمام مشارکت‌کنندگان در صنعت گردشگری اهدافی تعیین شد. این برنامه، مسائل زیست‌محیطی را در مرکز سیاست‌های گردشگری در سطوح ملی، منطقه‌ای و محلی قرار داد و بر اهمیت حفاظت از منابع گردشگری و زیست‌محیطی اصلی و ترفیع اقدامات مناسب زیست‌محیطی، تاکید داشت. گردشگری ایرلند به‌شدت به دو بازار بریتانیا و آمریکای شمالی وابسته است. ادامه کاهش تعداد بازدیدکنندگان از این بازارها (به‌ویژه بریتانیا)، نیاز به گسترش بازارها را پررنگ‌تر می‌‌کند. در نتیجه، توجه به مناطقی که به تازگی در حال ثروتمند شدن هستند مانند چین، هند و همچنین اروپای جنوبی و کشورهای اروپای شمالی، برای صنعت گردشگری ایرلند بسیار اهمیت دارد. از سوی دیگر، گردشگری ایرلند در مناطق و فصل خاصی متمرکز شده است. با وجود اینکه جاذبه اصلی گردشگری ایرلند، مردم مهربان و میهمان‌نواز و محیط طبیعی بکر و زیبای آن است که با محیط روستایی ایرلند رابطه نزدیکی دارد، اما تنها دوبلین به‌عنوان یک مقصد بین‌المللی گردشگری رشد یافته که غالبا به دلیل افزایش دسترسی هوایی به دوبلین و رشد تقاضا برای تعطیلات کوتاه‌مدت است.

البته با وابستگی بیش از حد گردشگری ایرلند به فعالیت در فصل اوج سفر (تابستان)، فصلی بودن نیز موضوعی دائمی در صنعت گردشگری ایرلند است که نیاز به مدیریت دارد. نیروی انسانی هم به‌عنوان بخشی از برند ایرلند و هم برای ارائه خدمات به بازدیدکنندگان، عنصر اصلی تجربه گردشگری ایرلند است. از آنجا که بخش اعظمی از کارکنان صنعت گردشگری از خارج از ایرلند می‌آیند، چشم‌انداز اشتغال‌زایی گردشگری ایرلند در چند سال اخیر به‌طور چشمگیری تغییر کرده است. تنوع فرهنگی در صنعت گردشگری، علاوه بر چالشی مدیریتی، فرصتی برای تقویت صنعت نیز به‌وجود می‌آورد. در نهایت با مقایسه روندها و چالش‌های پیش روی گردشگری ایرلند و ایران، می‌توان نتیجه گرفت گردشگری ایران نیز باید به دنبال رفع وابستگی به کشورهای خاص باشد و سعی در جذب گردشگران از بازارهای مختلف داشته باشد.

همچنین تنوع محصولات و مقاصد و همچنین پراکندگی گردشگری در مناطق و زمان‌های مختلف سال از جمله اقدامات موثر برای افزایش رقابت‌پذیری صنعت گردشگری ایران است. به این منظور علاوه بر اقدامات سازمان‌های دولتی در بهبود زیرساخت‌ها و امکانات و تسهیلات گردشگری در مناطق مختلف، بخش خصوصی نیز باید به سرمایه‌گذاری در این مناطق بپردازد و مسیرهای گردشگری جدیدی تعریف شود. ضمن اینکه نیروی انسانی نیز عاملی بسیار مهم در گردشگری ایران است که باید به آن توجه شود. به نظر می‌رسد سیستم آموزش گردشگری در دانشگاه‌های ایران نیز نیاز به بازنگری دارد تا بتواند منابع انسانی با مهارت و اثربخشی برای صنعت گردشگری تربیت کند.