همسایه غربی چگونه سرمایه‌گذاران را به بخش گردشگری می‌کشاند؟
٤ الگوی انگیزه سرمایه‌گذاری در گردشگری ترکیه
گروه گردشگری، امیر شاملویی: امروزه دولت‌ها در سراسر جهان از ارزش اقتصادی بالقوه صنعت سفر و گردشگری آگاه شده‌اند. مشارکت بخش سفر و گردشگری در تولید ناخالص داخلی جهان در سال ۲۰۱۵ به‌طور کلی ۲/ ۷ تریلیون دلار بوده که معادل با ۸/ ۹ درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی است. این سهم مستقیم در تولید ناخالص داخلی یک کشور از طریق کسب و کارها صورت می‌گیرد. ترکیه که همچون پلی میان آسیا و اروپا است و از این لحاظ شباهت بسیاری به ایران دارد، در ارائه و معرفی خود به‌عنوان یک مقصد اصلی در بسیاری از کشورهای اروپایی تلاش زیادی کرده؛ گرچه حالا تروریسم و چالش‌های سیاسی داخلی همه این تلاش‌ها را تحت‌الشعاع قرار داده است.
گروه گردشگری، امیر شاملویی: امروزه دولت‌ها در سراسر جهان از ارزش اقتصادی بالقوه صنعت سفر و گردشگری آگاه شده‌اند. مشارکت بخش سفر و گردشگری در تولید ناخالص داخلی جهان در سال ۲۰۱۵ به‌طور کلی ۲/ ۷ تریلیون دلار بوده که معادل با ۸/ ۹ درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی است. این سهم مستقیم در تولید ناخالص داخلی یک کشور از طریق کسب و کارها صورت می‌گیرد. ترکیه که همچون پلی میان آسیا و اروپا است و از این لحاظ شباهت بسیاری به ایران دارد، در ارائه و معرفی خود به‌عنوان یک مقصد اصلی در بسیاری از کشورهای اروپایی تلاش زیادی کرده؛ گرچه حالا تروریسم و چالش‌های سیاسی داخلی همه این تلاش‌ها را تحت‌الشعاع قرار داده است. طبق آمارهای موجود، سهم صنعت گردشگری (به طور مستقیم و بدون در نظر گرفتن اثرات غیرمستقیم و القایی) در کل تولید ناخالص داخلی ترکیه در سال ۲۰۱۵ به ۵ درصد می‌رسید. پیش‌بینی‌ها بر این است که تا سال ۲۰۲۶ مشارکت مستقیم بخش سفر و گردشگری در اقتصاد این کشور از ۱۴۳ میلیارد لیره خواهد گذشت و تقریبا ۲/ ۵ درصد از اقتصاد ترکیه را تحت‌پوشش قرار خواهد داد؛ البته اگر توریسم این کشور بتواند از چنگ تروریسم رهایی یابد.
با این همه در سال‌های اخیر به دلیل توانایی رقابت‌پذیری ترکیه با مقاصد عمده جهان، این کشور تبدیل به یک بازیگر عمده در صنعت سفر و گردشگری شده و موفق شده است رقمی در حدود ۴۰ میلیون گردشگر خارجی را سالانه به کشور خود بکشاند. از نظر کسب درآمد از طریق گردشگری نیز ترکیه در میان برترین کشورها قرار دارد. به واسطه این رشد روزافزون که تا پیش از امسال و عملیات تروریستی و کودتا موجب ترقی ترکیه شده بود و همچنین نیاز به توسعه زیرساخت‌ها و امکانات به تناسب ظرفیت ایجاد شده برای این کشور، سرمایه‌گذاری اهمیت ویژه‌ای داشته و دارد؛ سرمایه‌گذاری‌ای که در دو بخش سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و سرمایه‌گذاری داخلی خود را نشان داده است. ترکیه در این راه مشوق‌ها و راهکارهایی را درنظر گرفته که برای جذب سرمایه‌گذاران به‌ویژه سرمایه‌گذاران داخلی کارگر بوده است.
انگیزه‌های سرمایه‌گذاری
الگوهای ایجاد انگیزه برای سرمایه‌گذاری در ترکیه به گونه‌ای طراحی شده‌اند تا سرمایه‌گذاران را با توجه به شرایط بالقوه این کشور تشویق کنند و وابستگی این کشور به واردات کالاهای واسطه‌ای حیاتی برای بخش‌های استراتژیک کشور کاهش پیدا کند. از این نظر ایران نیز به ترکیه شباهت‌هایی دارد. ایران سرزمینی نفت‌خیز است که به دلیل وابستگی به نفت در زمان کاهش قیمت، این محصول با مشکلات اقتصادی روبه‌رو می‌شود. از جهات بسیاری الگوهای به‌کار گرفته شده در ترکیه می‌تواند به ایران در ایجاد چارچوبی مناسب برای تشویق سرمایه‌گذاران برای ورود به بخش گردشگری کمک کند. در میان اهداف نخست و اصلی انگیزه‌های سرمایه‌گذاری جدید کاهش کسری بودجه کشور؛ تقویت حمایت از سرمایه‌گذاری برای مناطق کمتر توسعه یافته؛ افزایش سطح ابزارهای حمایتی و سرمایه‌گذاری‌های حمایتی که تبادل و انتقال فناوری را ممکن می‌سازند، قرار دارند.
انگیزه‌های سرمایه‌گذاری در این کشور از ۴ الگوی متفاوت تشکیل شده است: الگوی انگیزه‌های سرمایه‌گذاری کلی، الگوی انگیزه‌های سرمایه‌گذاری منطقه‌ای، الگوی انگیزه‌های سرمایه‌گذاری کلان مقیاس و الگوی انگیزه‌های سرمایه‌گذاری استراتژیک. حمایت از سرمایه‌گذاری‌های فوق ابزارهایی را ایجاد می‌کند که از مهم‌ترین آنها می‌توان به ابزارهای حمایتی، الگوی انگیزه‌های سرمایه‌گذاری کلی، الگوی انگیزه‌های سرمایه‌گذاری منطقه‌ای، الگوی انگیزه‌های سرمایه‌گذاری کلان مقیاس، الگوی انگیزه‌های سرمایه‌گذاری استراتژیک، تخفیف در مالیات بر ارزش افزوده، کاهش مالیات، حمایت در مورد نرخ بهره و تخصیص زمین اشاره کرد.
همچنین برای بهبود توسعه منطقه‌ای و توجه به مناطق محروم‌تر، مناطق به ۶ دسته تقسیم شده‌اند که دسته نخست پیشرفته‌تر و دسته ششم از سایر مناطق کمتر توسعه‌یافته‌تر هستند. میزان ارائه تسهیلات به سرمایه‌گذاری‌های انجام شده برحسب مناطق متفاوت است. منطقه نخست شامل پایتخت این کشور آنکارا، آنتالیا، استانبول، ازمیر و برخی مناطق و شهرهای بزرگ دیگر است. منطقه دوم آدانا، آیدین، بولو، دنیزلی، چناق قلعه و برخی مناطق دیگر بوده و منطقه سوم شامل منطقه‌های مانیزا، ترابوزان، بوردور، غازیان‌تپ و برخی مناطق دیگر می‌شود. منطقه چهارم نیز شهرهایی چون آماسیا، ریزه، مالاتیا و چند شهر و منطقه دیگر را در بر می‌گیرد. منطقه پنجم شهرهای عثمانیه، ارزروم، یوزگات، توکات و برخی مناطق دیگر را تحت پوشش قرار داده و منطقه ششم نیز شهرهای وان، دیاربکر، ماردین و برخی مناطق را در بر گرفته است.
الگوی انگیزه‌های سرمایه‌گذاری کلی
در مورد نخست که سرمایه‌گذاری‌های کلی و عمومی است، صرف نظر از اینکه این سرمایه‌گذاری در کجا انجام می‌شود، تمام پروژه‌هایی که حداقل سرمایه‌گذاری ثابتی داشته باشند و از برخی شرایط بهره‌مند باشند، تحت حمایت الگوی انگیزه‌های سرمایه‌گذاری کلی قرار می‌گیرند. برخی انواع سرمایه‌گذاری در این نوع دسته جای نمی‌گیرند و مزیتی از برنامه حمایتی آن دریافت نمی‌کنند. علاوه بر این ترکیه کشور خود را به چند منطقه تقسیم کرده است و برای بهره‌مند شدن تمام مناطق از سرمایه‌گذاری و توسعه با مقادیر سرمایه‌گذاری مختلف در این مناطق تسهیلات یکسانی ارائه می‌کند. برای مثال، حداقل سرمایه ثابت در مناطق ۱ و ۲ باید یک میلیون لیره ترکیه و در ناحیه ۳، ۴، ۵ و ۶ باید ۵۰۰ هزار لیره باشد. مهم‌ترین ابزارهای مشوق سرمایه‌گذاری در این مورد، معافیت از پرداخت تعرفه‌های گمرکی در مورد ماشین‌آلات و تجهیزات وارداتی برای پروژه‌هایی است که گواهی‌نامه مربوط به این نوع سرمایه‌گذاری را اخذ کرده باشند و مورد دوم نیز معافیت از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده برای ماشین آلات یا تجهیزات وارداتی یا داخلی خریداری شده برای پروژه‌هایی است که گواهی‌نامه مربوطه را داشته باشند.
الگوی انگیزه‌های سرمایه‌گذاری منطقه‌ای
بخش‌هایی که در این حیطه مورد حمایت قرار می‌گیرند در تطابق با پتانسیل منطقه و اندازه اقتصاد محلی تعیین می‌شوند؛ در حالی که شدت حمایت بسته نسبت به سطح توسعه در منطقه مورد نظر متفاوت است. حداقل میزان سرمایه‌گذاری ثابت برای هر بخش و منطقه به‌طور جداگانه تعریف می‌شود و کمترین مقدار آن یک میلیون لیره برای مناطق ۱ و ۲ و ۵۰۰ هزار لیره برای سایر مناطق است. دوره‌ها و نرخ‌های مورد حمایت در چارچوب الگوی انگیزه‌های سرمایه‌گذاری منطقه‌ای از این قرار هستند: معافیت از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده و واردات گمرکی در منطقه یک، کاهش نرخ مالیات بین ۵۰ تا ۹۰ درصد در مناطق یک تا ۶ که کمترین مورد مربوط به منطقه یک و بیشترین مورد مربوط به منطقه ۶ است و به ترتیب افزایش منطقه بهره‌مندی از تخفیف مالیاتی کاهش می‌یابد. علاوه بر این تخصیص زمین، تخفیف در نرخ بهره وام‌های پرداختی برای مناطق ۳ تا ۶ و ایجاد حمایت اجتماعی برای سهم کارفرمایان پروژه‌ها به مدت ۱۰ سال برای منطقه ۶ از این جمله است.
در این الگوهای سرمایه‌گذاری اولویت‌های جدیدی برای سرمایه‌گذاری تعیین شده و در مورد منطقه ۵ این کشور حمایت‌های منطقه‌ای پیشنهاد شده است تا مزایایی برای این منطقه به وجود بیاورد و توسعه پیدا کند. این اولویت‌ها بیش از سایر سرمایه‌گذاری‌ها مورد توجه قرار گرفته و به آنها تسهیلات اعطا می‌شود. در مورد منطقه ۶ هم تدابیر و تمهیدات خاصی اندیشیده شده که به آن اشاره شد. اگر میزان سرمایه‌گذاری ثابت در اولویت‌های سرمایه‌گذاری در این کشور یک میلیارد لیره یا بیشتر باشد، کاهش مالیات در مورد منطقه ۵ با شدت مضاعفی برای سرمایه‌گذار همراه خواهد بود. از جمله مهم‌ترین اولویت‌های خاصی که برای حمایت در منطقه ۵ ترکیه در دستور کار قرار دارد، سرمایه‌گذاری در مراکز اقامتی گردشگری در حفظ و نگهداری از منابع فرهنگی و گردشگری و توسعه مناطق است و سرمایه‌گذاری‌هایی که در حوزه گردشگری به این منطقه کمک کنند نیز اولویت محسوب می‌شوند.
از جمله سایر موارد اولویت می‌توان به بهره‌برداری از معادن، بهبود وضعیت و سرمایه‌گذاری در بخش حمل‌ونقل و مسافر در بخش‌های ریلی و دریایی، مدارس، ساخت و تولید کالا و برخی دیگر از فعالیت‌ها اشاره کرد. البته سرمایه‌گذاری‌هایی که در حوزه گردشگری انجام می‌شوند را نمی‌توان در حوزه سرمایه‌گذاری‌های کلان مقیاس که دسته سوم سرمایه‌گذاری‌ها را به خود اختصاص می‌دهند، دانست. دسته سوم بیشتر به مواردی همچون مواد شیمیایی و تولید، تصفیه و پالایش آنها، سرمایه‌گذاری در بنادر و فرودگاه‌ها، صنعت خودرو، راه آهن، صنایع الکترونیک و دارویی و برخی موارد دیگر مربوط است که به حداقل سرمایه‌گذاری ثابت کلانی نیاز دارند. الگوی چهارم سرمایه‌گذاری در ترکیه برای افزایش ظرفیت تولید و در راستای کمک به ساخت محصولاتی باشند که کمتر از بهای وارداتی همان محصول تمام شود که بیشتر به فعالیت‌های صنعتی غیرگردشگری مرتبط است.
ارسال نظر