مهدی نوابی
عضو جامعه تخصصی گردشگری الکترونیکی

در دنیای حال حاضر کسب و کار، شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات و محصولات، در حال تغییر محیط اقتصادی و تنظیم خود با شرایط جدید ایجاد شده در تولید و ارائه محصولات و خدمات هستند. مهم‌ترین این شرایط که در حال تغییر دنیای کسب و کارها هستند و ما هم قبلا به آن در نوشتارهای مختلف اشاره کرده‌ایم، موضوع ارائه خدمات و محصولات به صورت پویا و نیز طول عمر کوتاه خدمات و محصولات ارائه شده است. با شرایط جدید، معایب مکانیزم قیمت‌گذاری و ارائه خدمات ایستا و پویا بیش از پیش برای همه مشهود شده است.

در کسب و کارهای آنلاین، مزایده‌ها و حراجی‌های الکترونیکی به عنوان یک جایگزین ارزشمند برای قیمت‌گذاری‌های استاتیک معرفی شدند. حراجی‌های آنلاین در چند سال گذشته محبوبیت فوق‌العاده‌ای در دنیا پیدا کرده‌اند. سایت ebay به عنوان یکی از موفق‌ترین بازارهای الکترونیک در حال حاضر مترادف حراجی‌های آنلاین درآمده است که در هر دو بخش ارزش فروش و نرخ بازدید و استفاده، از رشد بالایی برخوردار است. به‌عنوان نمونه در سال 2012 میزان فروش در این سایت به 75 میلیارد دلار رسید. در ابتداebay به‌عنوان یک بازار کاملا C2C معرفی شد و در حال حاضر فروشندگان حرفه‌ای بیشتری از بسترebay برای فروش محصولات خود استفاده کردند. به‌دلیل پتانسیل بالای این بازار، تعدادی از ارائه‌دهندگان سرویس‌های گردشگری و سفر نیز اخیرا به جمع فروشندگان سرویس در ebay پیوسته‌اند. با وجود موانع موجود برای ورود به کسب‌وکارهای گردشگری، حراجی‌های آنلاین به‌طور موثری به حوزه کسب‌وکارهای گردشگری وارد می‌شوند و از پتانسیل‌های موجود در این صنعت استفاده زیادی می‌برند. در سال 2008 در ebay طبقه‌بندی سفر که بسته‌های پیشنهادی اقامتگاه‌ها را به همراه داشت، در حدود 53هزار مورد در لیست خود پیشنهاد می‌کرد.

در این میان، حدود 112درصد رشد از سال 2004 تا 2008 در این لیست دیده می‌شد. علاوه‌بر این، ebay به‌صورتی موفقیت‌آمیز 91 درصد از لیست واچر هتل‌های (Hotel Vouchery) خود را به‌طور متوسط برای 2 نفر و 2 شب در بخش هتل‌های 4 ستاره به فروش رساند. حالا در کنار تمام کسب‌وکارهای هتل، ebay به‌عنوان یک کانال توزیع بسیار مناسب جای خود را باز کرده است. به بیان اقتصادی، حراجی‌های آنلاین توانایی انعطاف با قیمت‌های مختلف و بسته‌های سفر پویا را دارند و می‌توانند خود را با شرایط مختلف اقتصادی تطبیق دهند. در حقیقت حراجی آنلاین هماهنگی خوبی را بین عرضه و تقاضا از طریق شفاف‌سازی قیمت‌ها به وجود می‌آورد و به همین دلیل میزان زیادی از تولیدات می‌توانند به فروش بروند. برای کالاها و تولیدات پیچیده مانند خدمات سفر و گردشگری، حراجی آنلاین قیمت‌دهی را بدون هیچ پیش‌زمینه خاصی در مورد قیمت‌ها، ارائه می‌کند. به علاوه این حراجی‌ها مکانیزمی را ایجاد می‌کنند که در آن محصولات و خدماتی که کمتر قابلیت فروش دارند، می‌توانند به فروش برسند؛ مانند صندلی‌های باقیمانده یک پرواز. در انتها باید بگوییم حراجی‌های آنلاین تعداد بسیار زیادی بازدیدکننده و ارائه‌دهنده خدمات جذب می‌کنند و به واسطه این کانال به تعداد بیشتری مشتری دست پیدا می‌کنند. تحقیقات در حوزه حراجی‌های آنلاین بر موارد زیر متمرکز هستند؛

- فهمیدن نحوه رفتار شرکت‌کنندگان در حراجی‌های آنلاین،

- بهینه‌سازی طراحی حراجی‌های آنلاین،

- تاثیر حراجی‌های آنلاین روی عملیات‌های در حال انجام شرکت،

- فهمیدن روش‌های مبتنی بر هوش کسب‌وکار از طریق میزان وسیع تراکنش‌های سایت و اطلاعات پیشنهادی که توسط حراجی آنلاین ارائه می‌شود.

با این وجود، تحقیقات در مورد حراجی‌های آنلاین در حوزه سفر و گردشگری بسیار محدود و در ابتدای مسیر خود هستند و نیاز به شناخت بیشتری از این بستر ارائه در صنعت گردشگری و هتلداری وجود دارد. حتما برای آشنایی بیشتر با این فضای حراجی‌های آنلاین به سایت ebay مراجعه و سعی کنید فرآیندهای موجود را در سایت در مورد فروش سرویس‌های گردشگری ببینید و جست‌وجو کنید. به نظر می‌رسد که بومی کردن این نوع بسترهای ارائه برای گردشگری و هتلداری در ایران به افزایش تعداد مخاطبان و خریداران سرویس‌ها کمک شایانی خواهد کرد.