چرا مردم کمتر با تورهای گردشگری سفر می‌کنند؟
سود سفر با تور برای اقتصاد کشور
گروه گردشگری، شیما رئیسی: طبق آمار سالانه‌ای که از سوی نهادهای ذی‌صلاح منتشر می‌شود، اقبال عمومی مردم ایران به سفر با تور در مقایسه با دیگر اشکال آن بسیار کمتر است. حالا هم که در فصل اوج سفرهای داخلی هستیم، بسیاری از مردم ترجیح می‌دهند با اتومبیل‌های شخصی خود سفر کنند تا با تورهای گردشگری؛ مساله‌ای که اصلی‌ترین دلیل آن مقایسه هزینه‌های سفر با تور با سفر انفرادی عنوان می‌شود اما بسیاری معتقدند که اینطور نیست.
دبیر انجمن صنفی راهنمایان گردشگری در این‌باره می‌گوید: «بر خلاف کشورهای توسعه‌یافته که نگاهشان به موضوع اوقات فراغت بسیار جدی است و برای سفر به عنوان یکی از گزینه‌های گذران این اوقات برنامه‌های ویژه دارند و بودجه‌ای را برای سفر کارکنان نهادهای مختلف درنظر می‌گیرند، در ایران به سفر به دیده یک امر فانتزی نگریسته می‌شود و از همین‌رو یکی از نخستین اموری است که در بحران‌های اقتصادی و در زمان رکود و تورم از سبد مصرفی خانوارها حذف می‌شود.
گروه گردشگری، شیما رئیسی: طبق آمار سالانه‌ای که از سوی نهادهای ذی‌صلاح منتشر می‌شود، اقبال عمومی مردم ایران به سفر با تور در مقایسه با دیگر اشکال آن بسیار کمتر است. حالا هم که در فصل اوج سفرهای داخلی هستیم، بسیاری از مردم ترجیح می‌دهند با اتومبیل‌های شخصی خود سفر کنند تا با تورهای گردشگری؛ مساله‌ای که اصلی‌ترین دلیل آن مقایسه هزینه‌های سفر با تور با سفر انفرادی عنوان می‌شود اما بسیاری معتقدند که اینطور نیست.
دبیر انجمن صنفی راهنمایان گردشگری در این‌باره می‌گوید: «بر خلاف کشورهای توسعه‌یافته که نگاهشان به موضوع اوقات فراغت بسیار جدی است و برای سفر به عنوان یکی از گزینه‌های گذران این اوقات برنامه‌های ویژه دارند و بودجه‌ای را برای سفر کارکنان نهادهای مختلف درنظر می‌گیرند، در ایران به سفر به دیده یک امر فانتزی نگریسته می‌شود و از همین‌رو یکی از نخستین اموری است که در بحران‌های اقتصادی و در زمان رکود و تورم از سبد مصرفی خانوارها حذف می‌شود.»
به گفته مهسا مطهر در نتیجه حاکم بودن احساس عدم ثبات اقتصادی در میان جامعه، درآمد در دسترس افراد کم و این دقیقا همان بخشی است که هزینه‌های مربوط به سفر از محل آن تامین می‌شود. وی اضافه می‌کند: «در چنین شرایطی باید گفت که سفر در کشور ما موضوعی نهادینه شده نیست و در مجموع تعداد سفرها در ایران برخلاف باور عمومی پایین است.» این راهنمای گردشگری در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» تصریح می‌کند: «درحالی که به دلایل مذکور تقاضا برای سفر در کشور در این اندازه محدود شده و به عبارتی تقاضای انبوهی برای سفر وجود ندارد، بدیهی است که تولید انبوه هم برای بنگاه‌های اقتصادی به صرفه نباشد.»
مطهر خاطرنشان می‌کند: «اگر تمام این واقعیات موجود را کنار بگذاریم و فرض کنیم که تقاضا برای سفر در کشور بالاست، به دلایل فرهنگی، بسیاری از مردم ما همچنان سفر به صورت انفرادی را بر سفر با تور ترجیح می‌دهند.» وی ادامه می‌دهد: «ما با یک جامعه درونگرا مواجهیم علاوه بر آن، تعصبات خانوادگی و همچنین نگاه خودی و ناخودی حاکم بر اذهان، در کنار دور بودن از فرهنگ تقسیم کار، مدیریت زمان و عدم نگاه بلندمدت که در شکل برنامه‌ریزی‌های ما خود را نشان می‌دهد، سبب می‌شود طرف عرضه وارد میدان نشود و با کمبود سطح عرضه و شکل نگرفتن بازار رقابتی، قیمت بسته‌های سفر که در قالب تور عرضه می‌شود تعدیل نشده و این خود از سویی دیگر بر کاهش تقاضا برای سفر به صورت گروهی اثر می‌گذارد.» این راهنمای تور همچنین با تاکید بر اینکه با تصحیح رویه‌های موجود، سفر با تور می‌تواند از نظر زمانی و مالی مقرون به صرفه‌تر باشد، می‌افزاید: «از آنجا‌که در کشور ما شرکت‌های فراملیتی فعال نیستند و مبادلات مالی ما در یک فضای بسته صورت می‌گیرد، حتی در صورت وجود تقاضای بالا برای سفر با تور، فعالان اقتصادی ما به تنهایی قادر به انجام سرمایه‌گذاری‌های انبوه نیستند.» مطهر با اشاره دوباره به عدم حاکمیت نگاه بلندمدت بر برنامه‌ریزی‌های ما که توجیهات اجتماعی و تاریخی زیادی آن را توضیح می‌دهند، اذعان می‌کند: «اگر فرهنگ برنامه‌ریزی بلندمدت در کشور در میان عامه مردم وجود داشت، افراد از ماه‌ها پیشتر برای سفرهای خود برنامه‌ریزی کرده و در صورت انتخاب گزینه سفر با تور، از چند ماه قبل برای خرید آن اقدام می‌کردند؛ در این صورت گردانندگان تور نیز می‌توانستند به گونه‌ای دیگر برنامه‌ریزی کرده و با بستن قراردادها در زمان‌های مناسب و با در نظر گرفتن یک زمانبندی مشخص، قیمت‌ها را شکسته و بسته‌های سفر با قیمت مناسب‌تر را به مسافران ارائه دهند.»
چرا سفر با تور بهتر است؟
در همین حال یک استاد مدعو دانشگاه نبریکای اسپانیا با نظر به شرایط فعلی جامعه ایران، ترویج فرهنگ سفر با تور را بهترین گزینه موجود برای اصلاح اشکال گوناگون سفر که سفر به صورت انفرادی و خانوادگی متداول‌ترین آنهاست، دانسته و به خبرنگار ما می‌گوید: «از آنجایی‌که استفاده پایدار از محیط‌زیست و همچنین شیوه‌های صحیح مراوده با جوامع محلی و میزبان آنگونه که باید از طرف گردشگران داخلی مدنظر قرار نمی‌گیرد، سفر با تور به بهترین صورت ممکن می‌تواند این آموزش‌ها را منتقل کند.»
اسرافیل شفیعی‌زاده با تاکید بر مثبت بودن سیاست‌های اجرایی مسافرت با تور ادامه می‌دهد: «سفر در قالب تور با کاهش ازدحام در جاده‌ها در زمان‌های اوج سفر، مصرف سوخت و آلودگی هوا را کاهش خواهد داد؛ از میزان تصادفات و خسارت‌های جانی و به تبع آن هزینه‌هایی که شرکت‌های بیمه‌ای باید متقبل شوند، می‌کاهد. همچنین به‌دلیل وجود راهنمایان و افراد آشنا به محیط و بافت طبیعی و اجتماعی مقصد، امکان بهره‌بردن بیشتر گردشگران را از سفرهایشان افزایش خواهد داد.» این استاد دانشگاه البته به این مساله نیز اشاره می‌کند که با ثابت دانستن تمام متغیرها، یعنی محل اقامت و میزان برابر هزینه‌کرد گردشگران در جوامع میزبان، گردشگران با یک حساب سرانگشتی متوجه خواهند شد که ممکن است سفر با وسیله نقلیه شخصی ارزان‌تر از سفر با تور باشد. او این نتیجه‌گیری را به‌خاطر ارزانی سوخت در ایران و نیز سطح پایین عرضه و کاستی زیرساخت‌های گردشگری مناسب از جمله سیستم‌های حمل و نقل عمومی می‌داند. شفیعی‌زاده در عین حال تاکید می‌کند: «گرچه در محاسبه به این صورت سفر با تور گرانتر به نظر می‌رسد اما مساله این است که در سطح کلان به نفع اقتصاد کشور خواهد بود و از هزینه‌ها خواهد کاست.»
وی گسترش فرهنگ سفر با تور را نتیجه فعالیت و تعامل دو بخش خصوصی و دولتی دانسته و توضیح می‌دهد: «به اعتقاد بنده، بخش خصوصی در حد توانش در این عرصه ایفای نقش کرده و اکنون دیگر وقت آن است که نهاد دولتی متولی گردشگری کشور نیز با درک اولویت‌ها و مطالعه آماری و تحلیلی آثار اشکال گوناگون سفر و مقایسه آنها با یکدیگر، توجه بیشتری نسبت به ترویج این شکل از سفر از خود نشان دهد و زمینه‌های اجرایی شدن آن را فراهم کنند.» این کارشناس اقتصاد گردشگری با مقایسه ایران و کشورهایی که در زمینه گردشگری داخلی موفق عمل کرده‌اند، خاطرنشان می‌کند: «به‌دلیل آنکه فرهنگ سفر در چنین کشورهایی رشدیافته‌تر است و گردشگران نحوه تعامل سازنده با محیط‌های طبیعی و انسانی مقاصد سفر خود را بهتر می‌شناسند و همچنین به‌دلیل توسعه‌یافتگی سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی، شاید تفاوت چندانی میان صرفه‌های اقتصادی ناشی از سفر به صورت گروهی و یا انفرادی وجود نداشته باشد.»
این در حالی است که مطهر نیز به این مساله اشاره می‌کند و معتقد است که امروز صورت سفر در دنیا در حال تحول است. این راهنمای تور در این‌باره می‌گوید: «در کشورهای پیشرفته تاکیدی بر سفر با تور وجود ندارد و آژانس‌های مختلفی به صورت مشخص و جداگانه در زمینه رزرو هتل، تهیه بلیت سفر و در نهایت تورهای درون‌شهری و یا راهنماهایی که به صورت انفرادی گردشگر را همراهی می‌کنند، وجود دارد. گردشگر می‌تواند با استفاده از خدمات این مجموعه‌ها سفری فردی و یا خانوادگی را با حمایت‌های کافی و با خاطری آسوده تجربه کند.»
چرا تورها گاهی گران‌ترند؟
در همین حال، مدیر یکی از آژانس‌های گردشگری نیز سفر با تور را از هر لحاظ مقرون به صرفه‌تر می‌داند و برای توضیح این باور به دلایل مختلفی استناد و اظهار می‌کند: «خرید بلیت در تعداد بالا و رزرو محل اقامت توسط آژانس‌ها، بر اساس اصول حاکم بر بازار که کاهش هزینه‌ها را در خرید به صورت انبوه به دنبال دارد، هزینه سفر با تور را در مقایسه با شکل فردی سفر، منطقی‌تر می‌کند.» رقیه حاتمی‌پور در پاسخ به این پرسش که در عمل گاهی چنین معادله‌ای حاکم نیست و افراد به‌دلیل آنکه سفر با تور را گرانتر ارزیابی می‌کنند، به صورت فردی به سفر می‌روند، می‌گوید: «متاسفانه به‌دلیل کمبود زیرساخت‌ها و در واقع پایین بودن سطح عرضه این مساله در برخی مقاصد وجود دارد اما نکته اصلی پیروی نکردن همه آژانس‌ها از یک دستورالعمل مشخص و عمل کردن به صورت سلیقه‌ای است.» او با این‌همه سفر با تور را به دلایل دیگری همچون حفظ حقوق گردشگر و جامعه میزبان و نیز شکل‌گیری روابط دوستانه و افزایش تعاملات اجتماعی و گروهی مثبت ارزیابی و بر ترویج آن تاکید می‌کند.
به باور کارشناسان، با توجه به شرایط موجود، راه زیادی تا اصلاح ساختار و ساماندهی سفرهای داخلی در کشور باقی است. در دست نداشتن آمار دقیق یکی از جمله مشکلاتی است که به دشواری برنامه‌ریزی صحیح در این زمینه دامن می‌زند. در کنار این مساله، شاید بتوان به عدم آگاهی آحاد جامعه از فرهنگ سفر که نتیجه کم‌کاری نهادهای مسوول فرهنگ‌سازی و آموزشی کشور است نیز اشاره کرد؛ مواردی که در صورت وجود اهتمام برای توسعه سفرهای داخلی باید به آنها پرداخته شود.
ارسال نظر