گروه گردشگری: درحالی که آذرماه گذشته نماینده مرودشت در مجلس شورای اسلامی گفته بود بهره‌گیری از منابع آب‌های زیرزمینی در اطراف تخت‌جمشید و پاسارگارد باید به حداقل برسد چراکه سفره‌های آب زیرزمینی در شهرستان مرودشت به‌شدت پایین رفته و مشکلاتی ایجاد کرده، حالا معاون میراث فرهنگی کشور به یکی از رسانه‌ها گفته محدوده فرونشست زمین در محوطه تاریخی تخت‌جمشید تا ۶۰۰ متری بنای اصلی رسیده است. به گفته محمدحسن طالبیان، برداشت بی‌رویه از سفره‌های زیرزمینی و حفر چاه‌های عمیق و غیرمجاز یکی از مهم‌ترین دلایل این اتفاق است و وضعیت فرونشست‌ها در استان می‌تواند به خالی شدن روستاهای مرودشت منجر شود. پیش از این نیز در خردادماه سال گذشته، مدیر پایگاه میراث‌جهانی تخت‌جمشید هشدار داده بود که فرونشست زمین در اطراف مجموعه جهانی تخت‌جمشید، نقش‌رستم و برخی روستاهای مجاور این یادمان‌های تاریخی، در وضعیتی بحرانی قرار دارد.

مسعود رضایی‌منفرد اعلام کرده بود: «افت سطح آب‌های زیرزمینی و مخاطره فرونشست سطح زمین، ناشی از وقوع خشکسالی‌های پی‌درپی و برداشت‌های بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی، یکی از بلایا و معضلات مهم کشور از جمله دشت مرودشت در چند سال گذشته است و به همین سبب تغییر و اصلاح الگوی کشت در این منطقه ضروری‌ترین اقدام برای رفع این بحران است.» حالا اما به گفته شاهدان عینی فرونشست زمین درحوالی تخت‌جمشید رو به گسترش است. مسوولان گفته‌اند این فرونشست آنقدر جدی بوده که برای جلوگیری از وقوع اتفاق برای گردشگران بسیار زیاد این سایت تاریخی، فروچاله جلوی دروازه تخت‌جمشید با ۵ کامیون بزرگ خاک پرشد. همه اینها در حالی است که این سایت تاریخی تنها در ۱۲ روز تعطیلات نوروز سال‌جاری شاهد حضور ۴۵۶ هزار و ۴۸۶ نفر بوده است.

خطر در کمین گردشگران

در همین حال اما مدیر داخلی مجموعه جهانی تخت‌جمشید به «ایرنا» گفته است فرونشست زمین در دشت تخت جمشید بیش از بناهای تاریخی، برای مردم خطرناک است. به گفته شهرام رهبر، ترک‌های ناشی از پدیده فرونشست در حریم‌های درجه دو و سه مجموعه‌های تخت‌جمشید و نقش‌رستم و مقداری در حریم درجه یک نقش‌رستم دیده شده است. او در تشریح سابقه شکل‌گیری این فرونشست‌ها تصریح کرده است: «از حدود سال ۸۷ متوجه پدیده فرونشست زمین‌های اطراف مجموعه جهانی تخت‌جمشید و نقش‌رستم شدیم و ترک‌هایی در اطراف و حریم این دو مجموعه دیده شد. کم‌کم این ترک‌ها گسترش پیدا کرد و با بررسی‌های کارشناسان زمین‌شناسی متوجه شدیم، هرچه به سمت روستاهای اطراف از جمله روستای شول نزدیک می‌شویم، عمق ترک‌ها بیشتر و دهانه ترک‌ها بازتر است.» رهبر ادامه داده است: «پس از تحقیقات بخش آب‌شناسی دانشگاه شیراز مشخص شد ایجاد این ترک‌ها، بر اثر برداشت آب از زمین‌های اطراف مجموعه تخت جمشید و دشت تخت‌جمشید برای کشاورزی است.»

مدیر داخلی مجموعه جهانی تخت‌جمشید خاطرنشان کرده است: «نقش‌رستم در کوه و تخت‌جمشید در دامنه کوه قرار گرفته است که به‌دلیل موقعیت جغرافیایی، هیچ‌کدام از این دو بنا دچار مشکل و آسیب ناشی از ترک نمی‌شوند، بنابراین ترک‌های ناشی از فرونشست زمین در حریم درجه یک این دو مجموعه وجود ندارد.» او یادآور شده که در حال حاضر نهادهای علمی و پژوهشی از جمله میراث فرهنگی و بنیاد پژوهشی پارسه پاسارگاد در حال انجام اقدامات علمی بر روی این پدیده هستند. این مقام مسوول در پایگاه جهانی تخت‌جمشید تاکید کرده است: «محوطه و دشت تخت‌جمشید حریم وسیعی دارد که ما طی چند سال اخیر مجوز چاه در حریم درجه یک مجموعه جهانی تخت‌جمشید و نقش‌رستم را صادر نمی‌کنیم.» او البته متذکر شده که تغییر الگوی کشت، جلوگیری از احداث چاه‌های جدید الاحداث در حریم آثار تاریخی، جلوگیری از کف‌شکنی و جابه‌جایی چاه‌های قدیمی، تغییر نوع آبیاری و فرهنگ‌سازی استفاده از روش‌های نوین آبیاری و نصب کنتور هوشمند روی چاه‌های فعال در این منطقه، از راهکارهای جلوگیری از بحران فرونشست زمین در این منطقه است. در همین حال مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان فارس هم درباره ایجاد یک شکاف ۳۰متری در نقش رستم در گفت‌وگو با «ایرنا» خاطرنشان کرده است: «بروز این شکاف در منطقه نقش‌رستم مربوط به زمان فعلی نیست بلکه این پدیده در چند سال اخیر به‌دلیل خشکسالی و برداشت‌های بی‌رویه آب‌های زیرزمینی در منطقه و دشت تخت‌جمشید ایجاد شده است که این موضوع بارها بررسی شده است.» مصیب امیری نیز تاکید کرده است: «وجود چنین شکافی در محدوده مجموعه جهانی تخت‌جشمید و نقش‌رستم تهدید برای این مجموعه نیست. شکاف‌ها و فرونشست‌های زمین در عمق‌های کمتر در این محدوده نیز در محدوده آثار و محدوده سنگی این مجموعه جهانی ایجاد نشده است و در فاصله‌ای دور از آثار تاریخی است.»

خطر در جانب شرقی تخت‌جمشید

اما همه اینها درحالی است که یکی از فعالان محلی گردشگری از نشست زمین در دامنه شرقی کوه رحمت خبر می‌دهد؛ جایی در جانب شرقی صفحه تخت‌جمشید که بناهای خشتی موسوم به خزانه داریوش در آن قرارگرفته است. از سوی دیگر، طالبیان هم یک عزم محلی جدید را ضروری‌ترین برنامه برای نجات دشت مرودشت وآثار شاخص هخامنشی این دشت دانسته و تصریح کرده است: «وزارت نیرو باید کاری انجام بدهد تا راهی برای کنترل استحصال آب در این منطقه پیدا کند. بحران‌های زیست‌محیطی زیادی در گذشته به‌وجود آمده وهیچ برنامه‌ای برای رفع آنها انجام نشده است.»به نظر می‌رسد اظهارات ضد و نقیض مسوولان بیشتر از آنکه گرهی از بحران پیش‌روی تخت جمشید بردارد، به‌زودی به این چالش دامن خواهد زد و مانع عملی شدن راهکارهای نظری خواهد شد. حالا باید دید تخت‌جمشیدی که ۲۵۰۰سال در این خاک دوام آورده آیا در عرض همین چند سال به ورطه نابودی کشیده خواهد شد یا دستی از غیب می‌رسد و آن را نجات می‌دهد!