دکتر علی اصغر شالبافیان/ استاد دانشگاه تهران

کشور مجارستان از منظر منابع آب گرم زیرزمینی، کشوری غنی است و فرهنگ استحمام در این کشور به دوران روم باستان برمی‌گردد. از این‌رو، آب‌های گرم و درمانی که در بیش از ۸۰ درصد از مساحت مجارستان یافت می‌شوند، پایه‌های کلیدی گردشگری سلامت این کشور هستند. گردشگری پزشکی در مجارستان معمولا عبارت است از یک گردشگر که از خدمات درمانی و فراغتی که از لحاظ پزشکی برای او تجویز شده در یک حمام یا هتل پزشکی استفاده می‌کند. کیفیت خوب خدمات و پرسنل پزشکی و همچنین تناسب قیمت خدمات با کیفیت آن در مقایسه با قیمت‌ها در اروپای غربی مزایای اصلی رقابتی این کشور برای گردشگران بین‌المللی است؛ چنانچه طبق وب‌سایت مقاصد گردشگری پزشکی، هزینه درمان‌های پزشکی در مجارستان ۳۰ تا۸۰ درصد ارزان‌تر از ایالات متحده و انگلستان است.

　

نقش دولت و بخش خصوصی

در مجارستان اکثر حمام‌های آب گرم و درمانی در اختیار شهرداری‌های محلی است و از آنجا که آب‌های گرم و درمانی، بنیاد کلیدی گردشگری پزشکی و تندرستی مجارستان هستند، یک ارتباط بسیار قوی بین دولت و صنعت گردشگری پزشکی و تندرستی برقرار است؛ اما از سوی دیگر، همکاری شفافی بین بخش‌های مراقبت‌های سلامت و گردشگری، تعریف نشده است.

دولت مجارستان سال ۲۰۰۳ را به‌عنوان سال گردشگری سلامت اعلام کرد. این کشور با هدف توسعه گردشگری پزشکی، نهادی تحت عنوان سازمان بهداشت مجارستان تشکیل داد که رسالت آن فراهم کردن مقدمات جذب بیماران خارجی و ارائه خدمات پزشکی و زیبایی به گردشگران عنوان شده است. اخیرا بسیاری از تاسیسات سلامت و تندرستی این کشور با کمک‌های مالی اتحادیه اروپا ارتقا یافته و این صنعت را به فرصتی کلیدی در یک محیط اقتصادی راکد تبدیل کرده است. این تاسیسات به‌طور چشمگیری از طریق کانال‌های تبلیغاتی مختلف ترفیع و ترویج می‌شوند. علاوه‌بر آن، دولت مجارستان تاکنون با چند برنامه توسعه ملی از گردشگری پزشکی و تندرستی کشور پشتیبانی کرده است. اخیرا نیز دولت مجارستان اعلام کرد که برای تدارک یک استراتژی ملی گردشگری دندانپزشکی برنامه‌ریزی کرده و آن را به‌عنوان یک صنعت مقدماتی به سمت توسعه در نظر می‌گیرد و یک حمایت مالی ۱۷۱ میلیون دلاری را به این صنعت که یک صنعت ۳۳۱ میلیون دلاری برآورد می‌شود اختصاص داده است. ترویج بین‌المللی گردشگری سلامت کشور، از وظایف اداره ملی گردشگری مجارستان است که چندین سال با تاکید بر گردشگری پزشکی و تندرستی، کمپین تبلیغاتی کشور را مدیریت کرده است.

از دیگر اقدامات اداره ملی گردشگری مجارستان، باید به مواردی همچون صندوق بازاریابی هوایی که هدف آن توسعه مسیرهای هوایی جدید به مقاصد کلیدی گردشگری پزشکی مجارستان است و همچنین برگزاری نمایشگاه‌های متعددی که خدمات گردشگری پزشکی و تندرستی را ترویج می‌‌دهند اشاره کرد.

خدمات، مقاصد و بازارهای گردشگری سلامت

بازار گردشگران پزشکی مجارستان رابطه بسیار نزدیکی با حمام‌های آب گرم و فرهنگ تاریخی استحمام یا سایر دارایی‌های طبیعی و شفابخش کشور (برای مثال گل و لجن) دارد. صنعت گردشگری پزشکی کشور همچنین تمرکز ویژه‌ای بر خدمات دندان‌پزشکی، جراحی چشم، جراحی زیبایی و پلاستیک و جراحی ارتوپدی دارد. می‌توان این‌گونه اذعان کرد که گردشگری پزشکی در مجارستان به واسطه گردشگری دندان‌پزشکی که اخیرا اهمیت قابل‌توجهی یافته، رشد و ترقی کرده؛ چراکه تخمین‌های آماری صنعت نشان می‌دهد ۹۰ درصد از کل درآمد گردشگری پزشکی در این کشور مختص به گردشگری دندان‌پزشکی است.

برای ساکنان اروپای غربی، مجارستان به‌عنوان یکی از محبوب‌ترین مقاصد گردشگری در اروپا یک مقصد بسیار نزدیک برای معاینات و مراقبت‌های سرپایی است. آمریکایی‌ها و کانادایی‌ها نیز که فاصله کشورشان تا مجارستان کمی بیشتر است، معمولا برای دریافت اعمال جراحی به این کشور سفر می‌کنند. به‌طور کلی اکثر گردشگران پزشکی مجارستان از کشورهای آلمان، اتریش، بریتانیا، ایرلند، سوئیس و روسیه به این کشور می‌آیند. گردشگری تندرستی در مجارستان تقریبا به معنی بازدید از هتل‌های تندرستی است. به‌طور کلی، ۹۲ هتل تندرستی در این کشور فعال هستند که استخرهای آب گرم، اتاقک‌های مرطوب، مراقبت‌های مربوط به تنعم (نظیر ماساژ)، خدمات تناسب اندام، خدمات زیبایی و آشپزی سالم و بهداشتی را ارائه می‌دهند. مسافران داخلی، محرک کلیدی گردشگری سلامت مجارستان هستند؛ به‌طوری که ۵۸ درصد از گردشگران پزشکی و تندرستی با اقامت شبانه را مسافران داخلی شکل می‌دهند. خدمات پزشکی و تندرستی، بدون یارانه‌های دولت معمولا برای طبقه متوسط مجارستان بسیار گران تمام می‌شود. بنابراین، کمک‌های مالی دولت به‌صورت ارائه خدمات بهداشتی دولتی در حوزه خدمات درمانی و مسافرت‌های پزشکی (دریافت سالانه ۱۰ درمان با نسخه)، به علاوه بن سفر (خریداری شده توسط شرکت‌ها برای کارمندانشان، یا اعطا شده به طبقات محروم) که می‌توان برای درمان‌های اسپا و پیش‌گیرانه از آن استفاده کرد، برای شهروندان مجارستانی فراهم شده است. گردشگران داخلی به‌طور متوسط روزانه ۴۱ دلار و گردشگران پزشکی و تندرستی بین‌المللی به‌طور متوسط، روزانه ۸۲ دلار خرج می‌کنند که بالاتر از متوسط مخارج یک گردشگر معمول بین‌المللی (روزانه ۷۰ دلار) در مجارستان است. در سال ۲۰۱۳، گردشگری سلامت و تندرستی مجارستان در مجموع رشد فزاینده‌ای را ثبت کرد. هتل و ریزورت اسپاها رشد اقتصادی حداکثر ۶ درصدی را تجربه کردند که این رشد، ناشی از اقامت‌های طولانی‌تر با اهداف سلامتی و تندرستی بوده است. گردشگری پزشکی و اسپاها نیز هر دو یک رشد ۴ درصدی در سال ۲۰۱۳ را رقم زدند. سایر اسپاها که بیشترین سهم اسپاها را به خود اختصاص داده‌اند و شامل حمام‌های سنتی می‌شوند، کمترین رشد اقتصادی یعنی یک درصد را در این سال به ثبت رساندند.

منبع: گردشگری سلامت در رویکردی جامع