اما و اگرهای جذب گردشگران روس

گروه گردشگری،‌ شیما رئیسی: به گفته کارشناسان، ‌تمرکز بر جذب گردشگران روس که متقاضیان سفر به ترکیه بودند اقدامی عقلانی نیست و منتج به نتیجه مطلوب نخواهد شد. با این همه برخی تورگردانان نیز می‌گویند اقداماتی برای جذب گردشگران روس انجام شده و در این راستا از تجربه مذاکره برای جذب گردشگران چینی استفاده می‌شود.

در همین حال، مدیر یکی از آژانس‌های گردشگری، جنس گردشگرانی که ایران را برای سفرشان جذاب خواهند یافت، ‌با گردشگرانی که تا پیش از این مثلا ترکیه را به‌عنوان یکی از مقاصد مطلوبشان برمی‌گزیدند، متفاوت می‌داند. محمدعلی واقفی در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» اضافه می‌کند:‌ «آن دسته از گردشگران روس که به ترکیه سفر می‌کردند، ‌عمدتا سواحل این کشور را مدنظر داشته و به دلایل فرهنگی و محدودیت‌های عرفی و قانونی در ایران،‌ بسیار بعید است که سفر به کشورمان را جایگزین مسافرت‌‌‌هایشان به ترکیه کنند.» وی خاطرنشان می‌کند: «با این وجود، تمرکز بر جذب گردشگران این کشور دور از ذهن نیست و فرصت به وجود آمده بیش از آنکه گردشگران منصرف از سفر به ترکیه را به ایران سرازیر کند،‌ در توجه بیشتر متولیان گردشگری کشور به این بازار گسترده نمود یافته که خود اتفاقی مبارک است.» این آژانس‌دار ادامه می‌دهد: «شناسایی گردشگران تجاری، نمایشگاهی و همچنین فرهنگی، برگ برنده ایران در جذب گردشگران این کشور است که در حال حاضر به دنبال آن هستیم.» واقفی تصریح می‌کند: «در همین راستا، مذاکراتی با تور اپراتورهای این کشور آغاز کرده‌ایم که برای به نتیجه رسیدن این رایزنی‌ها به حداقل یک فصل زمان نیاز داریم.»


دوبرابر شدن مسافران ایرانی روسیه

رویگردانی روس‌ها از یکی از مهم‌ترین مقاصد گردشگری خود یعنی ترکیه،‌ بسیاری از کشورهای منطقه را به تکاپوی تسخیر این بازار مستعد و پرسود انداخته است. از آنجا که اشتیاق روس‌ها برای گردشگری ساحلی عامل اصلی سفرشان به ترکیه عنوان می‌شود،‌ کشورهای دارای سواحل آب گرم،‌ ازجمله مقاصدی هستند که می‌توانند جایگزین ترکیه شوند. کشورهای حاشیه خلیج فارس و دریای خزر از این جمله‌اند و ایران از هر دو حیث،‌ یعنی داشتن سواحلی در شمال و جنوب، از امتیاز ویژه‌ای برای جذب گردشگران روس برخوردار است. با این همه چنانکه واقفی اشاره کرد به دلایل فرهنگی و قانونی،‌ به نظر نمی‌رسد ایران در این زمینه توفیق چندانی به دست آورده باشد؛ درحالی که کشورهای دیگر توانسته‌اند گوی سبقت را در جذب روس‌ها از ایران بربایند. طبق آمارهای منتشر شده از سوی رسانه‌های روس، شمار گردشگران این کشور که عازم سفر به کشور آذربایجان شده‌اند 50 درصد افزایش یافته است. این یعنی سفر گردشگران روس به جمهوری آذربایجان، از آغاز سال 2016 با رشد دو برابری مواجه بوده است‌. در همین حال، وزیر انرژی روسیه در آخرین روزهای سال 94، از دو برابر شدن شمار گردشگران ایرانی در روسیه خبر داد. او در پاسخ به این بازار تقاضای رو به رشد، افزایش پروازهای بین دو کشور را ضروری دانست.


روس‌ها ایران را نمی‌شناسند

دو برابر شدن شمار گردشگران ایرانی مشتاق سفر به روسیه،‌ در حالی‌که همه کشورها به دنبال جلب تعداد بیشتری از گردشگران روس هستند، ‌قدری قابل تامل به نظر می‌رسد و این سوال را به ذهن متبادر می‌کند که چرا با وجود اراده به وجود آمده برای به دست آوردن بازار روسیه در میان فعالان صنعت گردشگری، موازنه جدید به نفع روسیه برقرار شده است؟ رئیس جامعه تورگردانان، در پاسخ به این ابهام می‌گوید: «ناامنی‌ها در ترکیه، گردشگران ایرانی را به سمت مقاصد جدید سوق داده است.» ابراهیم پورفرج می‌افزاید: «روسیه از گذشته مورد توجه ایرانیان بوده و شرکت‌های گردشگری و آژانس‌های زیادی سفر به روسیه را در برنامه تورهای خود گنجانده بودند؛ ‌از این‌رو این کشور مقصد ناآشنایی برای گردشگران ایرانی نیست.»

وی ادامه می‌دهد: «در همین حال اما،‌ ایران و مردمان این کشور چندان برای روس‌ها شناخته‌شده نیستند و تورگردانان زیادی که در این زمینه فعال باشند،‌ چه در ایران و چه در روسیه فعال نبوده‌اند.» به گفته پورفرج،‌ برهه کنونی زمان مناسبی برای معرفی ایران به گردشگران روسی است و تاکید می‌کند که در این ارتباط باید میان بخش خصوصی و دولتی تعاملات دوسویه و سازنده‌‌ای شکل بگیرد.

این تورگردان همچنین خاطرنشان می‌کند: «به دلیل محدودیت زیرساختی در ایران به ویژه کمبود هتل‌های مناسب،‌ خیلی نمی‌توان در تبلیغ و جذب گردشگران روس تعجیل کرد.» از سوی دیگر پورفرج نیمه پر لیوان را نیز دیده و می‌گوید: «در ادامه ورود قطارهای لوکس گردشگری که متقاضیان آنها را غالبا اروپاییان، آمریکاییان و استرالیایی‌ها تشکیل می‌دهند،‌ می‌توان به صورت مجزا برای گردشگران روس نیز قطار مسافرتی در نظر گرفت تا به این وسیله با مشکل کمبود زیرساخت در شرایط کنونی مقابله کرد؛‌ برنامه‌ای که در دستور کار ما قرار دارد و به زودی اقداماتی در این زمینه انجام خواهیم داد.» او همچنین تاکید می‌کند: «بر خلاف اینکه عده‌ای می‌گویند ایران برای گردشگران روس جذاب نیست،‌ من معتقدم گردشگران زیادی در روسیه هستند که خواهان دیدن نمودهای فرهنگی و تاریخی ایرانند و از این حیث روسیه با دیگر کشورها تفاوتی ندارد.»

پورفرج در این خصوص به تجربه خود در جذب گردشگران چینی اشاره می‌کند و می‌گوید: «پنج سال گذشته،‌ یعنی زمانی که ما به فکر تصاحب سهمی از بازار چین بودیم هم همین صحبت‌‌ها وجود داشت و چینی‌ها هم عملا اشتیاقی برای دیدن ایران نداشتند.» وی اضافه کرد: «با وجود این ما با تورگردانان چینی وارد مذاکره شدیم و آنها را برای سفر به ایران دعوت کردیم؛ ‌تجربه خوب این افراد از سفر به ایران،‌ نظر آنها را تغییرو مشتاق فعالیت در بازار ایران کرد.» با آنکه ایران و روسیه به عنوان هم‌پیمانان منطقه‌ای، تبادلات گسترده و همه جانبه‌ای با یکدیگر دارند، تعاملات فرهنگی و رفت و آمد میان این دو ملت در آن سطح نیست و روس‌ها شناخت اندکی در مورد ایران و مردم کشور ما دارند. گرچه محصول گردشگری مورد نظر مردمان این سرزمین،‌ چندان در ایران قابل دسترس نیست اما با این وجود می‌توان با نگاهی خلاقانه،‌ صور جدیدی از گردشگری تعریف و نیازهای بازار را به آن سمت هدایت کرد.

با این‌همه تمرکز بر جمعیت گردشگران ورودی به ترکیه شاید چندان صحیح به نظر نرسد و بهتر آن باشد که تورگردانان و به طور کلی بخش خصوصی و دولتی متولی گردشگری کشور، بازارهای هدف دیگری را در میان توریست‌های روس مدنظر قرار دهند و با شناسایی گروه‌های مختلف گردشگران این کشور و نیز درک صحیح و همه‌جانبه از فرهنگ، نیازها،‌ تمایلات و ذائقه آنها، روش‌هایی را برای جذب حداکثری این گروه از گردشگران اتخاذ کنند. با همین هدف،‌ دست اندرکاران گردشگری ایران و روسیه در زمینه گسترش همکار‌های مشترک دیدارهای متعددی داشته و از ایجاد تسهیلاتی ویژه همچون لغو ویزا میان دو کشور سخن به میان آمده است.

معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نیز در بازگشت از سفرش به روسیه، سال ۲۰۱۶ را سال تحول روابط گردشگری ایران و روسیه از منظر تعاملات حقوقی، اسنادی و توسعه زیرساخت و همکاری‌ها اعلام و تاکید کرده بود: «روسیه بازار هدف مهمی برای ایران محسوب می‌شود و باید آن را فعال کنیم.» ‌مرتضی رحمانی موحد، درباره اینکه پیش‌بینی می‌شود ایران با توجه به ظرفیت موجود توان جذب چند درصد از ۱۷ میلیون گردشگر روس را داشته باشد نیز اظهار کرد: «قرار شده بخش خصوصی فعال در مسکو مطالعات فوری در این‌باره داشته باشد تا میزان هزینه‌کرد روس‌ها در ایران و قشری که می‌توان به کشور جذب کرد مشخص شود.» به رغم تمامی این مسائل، شاید هنوز جذب گردشگران روس با اما و اگرهای فراوانی همراه باشد؛ اما و اگرهایی که با ورود به مراحل اجرایی می‌توان به آنها پاسخ داد.