3 محور برندسازی گردشگری «راه ابریشم»
دنیای اقتصاد، شیما رئیسی، امیررضا علیار: ششمین نشست بین‌المللی راه ابریشم درحالی روز گذشته با حضور نمایندگان ۳۳ کشور عضو آغاز به‌کار کرده و تا ششم اردیبهشت ماه جاری ادامه خواهد داشت که به گفته نمایندگان سازمان جهانی گردشگری (UNWTO)، برندسازی و بازاریابی در آن مورد تاکید و بررسی قرار می‌گیرد و در پایان این نشست جدیدترین نسخه از برنامه اجرایی راه ابریشم UNWTO تدوین و ارائه خواهد شد.

معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشورمان در افتتاحیه این نشست که در ارومیه درحال برگزاری است، با بیان اینکه سازمان متبوعش اقدامات پژوهشی و علمی جامعی در راستای برنامه راه ابریشم انجام داده است، اعلام آمادگی کرد که این پروژه را به صورت مشترک با کشورهای مسیر جاده ابریشم به‌ویژه کشور چین ادامه دهد. مسعود سلطانی‌فر با اشاره به «ابتکار شیان» برای تسهیل خطوط جاده‌ای، ریلی و هوایی جاده ابریشم در جهت احیای کاروانسراها و ابنیه قدیمی برای جذب گردشگر، گفت: «خوشبختانه در سال ۲۰۱۵ اجلاس وزرای گردشگری کشورهای حاشیه جاده ابریشم در «شیان» چین برگزار شد و در آن «ابتکار شیان» به امضا رسید.» وی سیاست و برنامه‌های دولت‌ها را معطوف به سرمایه‌گذاری و باز آفرینی این راه دانست و گفت: «دولت جمهوری اسلامی ایران با هدف افزایش تعاملات منطقه‌ای و جهانی همه ظرفیت‌های گردشگری را در مسیر جاده ابریشم احیا می‌کند. جمهوری اسلامی ایران با مشارکت در برنامه راه‌ابریشم بر آن است تا روحیه جدید اتحاد، اعتماد، منافع مشترک، آموزش فراگیر و همکاری‌های همه جانبه را در قالب این برنامه بین‌المللی افزایش و ارتقا دهد.»

سلطانی‌فر افزود: «نزدیکی و دوستی میان ملت‌ها و دولت‌ها با بسترسازی برای همکاری‌های بین‌المللی ممکن می‌شود و در این میان احیا مسیر جاده ابریشم می‌تواند بسیار ثمربخش باشد. اکنون در دهه دوم قرن ۲۱ باید مناقشات خاتمه یافته و منافع مشترک ملت‌ها تعیین کننده تعاملات و روابط دولت‌ها باشد. کشورهای قلمرو جاده ابریشم می‌توانند با تکیه بر مشترکات فراوان خود نقش تعیین‌کننده‌ای در جهان جدید داشته باشند.» رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری تصریح کرد: «رشد و توسعه اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی ملت‌های منطقه با شتاب در احیا جاده ابریشم فزونی یافته و اتحاد بین کشورها را تعمیق می‌بخشد. البته منظور از احیای جاده ابریشم ساخت دوباره آن نیست، بلکه منظور احیای پیوندها است و در بستر این پیوندها بسیاری از سازه‌های فرهنگی، اقتصادی و سیاسی شکل می‌گیرد و مبادلات و ارتباطات گسترده و سازنده‌ای میان کشورهای کمربند جاده ابریشم انجام می‌شود.» وی افزود: «جاده ابریشم به عنوان نگین مسیر طلایی باستان بوده که ایران و چین در آن، قلب تجارت جهان بوده‌اند.»

مقام ارشد گردشگری ایران راه ابریشم را به عنوان نماد صلح، پیشرفت و تبادلات دوستانه برای کشورهای حوزه راه ابریشم حائز اهمیت دانست و خاطرنشان کرد: «در این میان نقش محوری جمهوری اسلامی ایران در کمربند جاده ابریشم به عنوان نگین مسیر طلایی باستانی و نقطه تعادل و مرکز ثقل توسعه امنیت و منطقه ژئواکونومیکی خاورمیانه بر هیچ‌کس پوشیده نیست.» سلطانی‌فر تاکید کرد: «باور داریم هر گامی برای احیای ظرفیت‌های گردشگری منطقه برداشته شود، در نهایت به سود ایران و سایر کشورهای دوست و همسایه خواهد بود. بدون شک استفاده از ظرفیت‌های این کمربند فرهنگی و اقتصادی برای همه کشورهایی که در این مسیر قرار دارند، سودمند است و احیای جاده ابریشم فرصت‌های بسیاری به‌ویژه در عرصه گردشگری در کشورهای این مسیر از جمله ایران فراهم می‌کند.»


تدوین جدیدترین نسخه برنامه راه ابریشم

مدیر اجرایی سازمان جهانی گردشگری نیز در این نشست با اعلام اینکه در پایان این نشست آخرین نسخه از برنامه اجرایی راه‌ابریشم منتشر خواهد شد، درباره اهمیت جاده ابریشم گفت: «این جاده مسیری است که نه‌تنها در طول سالیان طولانی محلی برای تبادل کالا بوده، بلکه هنر، دین، فرهنگ، ایده و فناوری نیز از طریق آن میان کشورهای مختلف مبادله شده است.» از دیدگاه زولتان سوموگی زمان کنونی نیز برهه‌ای حیاتی برای احیای جاده ابریشم و انتقال نحوه تفکر درمورد سفر است که از طریق همکاری در زمینه منافع مشترک، گسترش محصولات گردشگری و تسهیل سفر به‌دست خواهد آمد. وی گسترش علومی همچون ریاضی، فلسفه، معماری و آشپزی را مدیون جسارت کسانی دانست که پیشتازانه مرزهای انسانی و طبیعی را درنوردیدند و تصریح کرد: «جاده ابریشم فرصت بی‌همتایی برای کشورهایی است که در مسیر این جاده قرار گرفته‌اند؛ فرصتی برای مقابله با چالش‌های درحال رشد در منطقه.» به گفته سوموگی، قالب تصمیماتی که در برنامه راه ابریشم اتخاذ و در قالب این برنامه گنجانده می‌شود، نتیجه نظر اعضای کشورهای عضو جاده ابریشم و بازخوردهایی است که از آنها دریافت شده است. همچنین حاصل نشست‌ها و گردهمایی‌های بین‌المللی در سطوح وزرا و نتیجه کارگاه‌های آموزشی در برلین و لندن در این برنامه به انعکاس رسیده است.


برنامه‌های سال 2016 راه ابریشم

مدیر برنامه‌های جاده ابریشم در سازمان جهانی گردشگری نیز در سخنان خود طی نشست اعضای جاده ابریشم در ارومیه، با اشاره به اینکه برنامه اجرایی راه ابریشم برای سال ۲۰۱۶ بر سه حوزه تاکید دارد، گفت: «بازاریابی و تبلیغات، مدیریت مقصد و ظرفیت‌سازی و تسهیلات سفر سه حوزه‌ای هستند که مورد تاکید این برنامه در سال جاری میلادی قرار خواهد گرفت.» به گفته آلا پرسولوآ، این سه محور الهام‌بخش مشارکت‌ها و همکاری میان دست‌اندرکاران علاقه‌مند به ایجاد همکاری برای رشد پایدار گردشگری جاده ابریشم خواهد بود. وی با بیان اینکه در زمینه برندسازی، مسائلی وجود دارد که در طول این نشست به آنها پرداخته خواهد شد، تصریح کرد: «بررسی استانداردهای مشترک برندسازی، پتانسیل بازاریابی دیجیتال و نیاز به گسترش استراتژی‌های یکپارچه سه موضوعی هستند که درباره آنها به بحث گفت‌وگو خواهیم نشست.»

این نماینده سازمان جهانی گردشگری خاطرنشان کرد: «فعالیت UNWTO در حوزه جاده ابریشم طی سال ۲۰۱۵، بیشترین رشد خود را داشته است. اعضای این برنامه در حال حاضر با پیوستن دو کشور اسپانیا و رومانی در سال گذشته، به ۳۳ کشور رسید.» پرسولوآ افزود: «دبیرکل UNWTO برای پیشبرد اهداف برنامه جاده ابریشم سران تمام کشورها را به بهبود سیاست ویزای خود دعوت و بر بهبود ارتباطات هوایی در مسیر جاده ابریشم در راستای برنامه رونق و ارتقای سیاست‌های آسمان باز در مسیر جاده ابریشم تاکید کرده است.» مدیربرنامه‌های جاده ابریشم در UNWTO، برند تجاری جاده ابریشم را در حال رشد و گسترش عنوان کرد و یادآور شد که با این حال راه‌ ابریشم هنوز به جایگاه واقعی‌اش نرسیده است. به گفته وی، برای رسیدن به جایگاه واقعی راه ابریشم و پر کردن فاصله میان وضعیت کنونی و جایگاه ایده‌آل، تحقیقات جدیدی برای بازاریابی درنظر گرفته شده است. تحقیقی مشترک با تریپ ادوایزر که از دیروز در ارومیه کلید خورد، تحقیقی مشترک با شبکه بی‌بی‌سی و همینطور ساخت فیلم مستند توسط شبکه دیسکاوری از جمله این تحقیقات و اقدامات عنوان شدند.

پرسولوآ ادامه داد: «در راستای همین برنامه‌ها، یک برنامه مشترک با یونسکو در جهت ظرفیت‌سازی و مدیریت مقصد نیز داریم که این همکاری شامل ثبت پروژه کریدور میراثی جاده ابریشم است که از دو سال پیش آغاز شده است. این کریدور اولین کریدوری است که در لیست میراث جهانی یونسکو ثبت شده و هدف آن به حداکثر رساندن ارزش‌های گردشگری این مسیر در کنار محافظت از هنر فرهنگ و طبیعت محلی است.» وی خاطرنشان کرد: «دوره‌های آموزشی تخصصی برای راهنمایان فرهنگی را نیز در دستور کار داریم که نخستین دوره آن به صورت آزمایشی در ازبکستان برگزار شده و این دوره‌ها، در حال گسترش هستند.»

مدیربرنامه‌های جاده ابریشم در UNWTO همچنین ضمن برشمردن رویدادهای پیش‌روی برنامه جاده ابریشم این سازمان، اظهار کرد: «برگزاری نشست در مغولستان با موضوع گردشگری عشایر و شهرهای پایدار در ماه اکتبر، برگزاری کنفرانس جاده ابریشم غربی در ونیز در نوامبر، برگزاری سمینار آموزشی با هدف بهبود بازاریابی دیجیتال جاده ابریشم و برگزاری کنفرانس در بازار جهانی سفر در لندن از جمله برنامه‌‌هایی هستند که در طول سال‌جاری میلادی اجرا خواهند شد.»


اهم فعالیت‌های ایران در راستای برنامه راه ابریشم

معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری نیز در جریان یکی از کارگاه‌های برگزار شده در حاشیه این نشست، به ارائه گزارشی اجمالی از اهم فعالیت‌های صورت پذیرفته توسط دولت جمهوری اسلامی ایران مطابق با اولویت‌های ابلاغی سازمان جهانی گردشگری در حوزه بازاریابی و تبلیغات گردشگری جاده ابریشم پرداخت. به گزارش خبرنگار «دنیای اقتصاد»، وی ضمن یادآوری اینکه در سند برنامه‌ جاده ابریشم، اقدامات اولویت‌دار برای بازه‌های زمانی دوساله ذیل 3 حوزه «بازاریابی و تبلیغات»، «مدیریت مقصد و ظرفیت‌سازی» و «تسهیل سفر» تعریف شده است، گفت: «قرار دادن اغلب کشورهای مهم و تاثیرگذار حوزه جاده ابریشم در فهرست بازارهای هدف گردشگری ایران؛ تشکیل کارگروه ملی گردشگری جاده ابریشم به‌منظور تدوین سند توسعه و مدیریت گردشگری مسیر راه ابریشم؛ تعیین سه مسیر زمینی و یک مسیر دریایی راه ابریشم در سراسرکشور و احصاء امکانات، ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل، جاذبه‌ها و نیازمندی‌های گردشگری این مسیرها برای لحاظ در سند توسعه و مدیریت گردشگری مسیر راه ابریشم؛تعریف بسته‌های سفر یک، سه و پنج روزه در مناطق واقع در مسیر راه ابریشم برای گردشگران داخلی به‌منظور تشویق شهروندان ایرانی به گردشگری راه ابریشم؛ تلاش برای گنجاندن موضوع گردشگری جاده ابریشم در دستور کار، گزارش‌ها و بیانیه‌های پایانی اجلاس‌های سازمان‌های منطقه‌ای نظیر اکو و دی هشت؛ اعلام آمادگی جدی برای مشارکت و همکاری گسترده با چین، به‌عنوان یکی از کشورهای مهم راه ابریشم در قالب یادداشت تفاهم همکاری جاده ابریشم موسوم به «یک جاده- یک کمربند» بخشی از اقدامات ما در این راستا بوده است.»

به گفته وی، حضور در چهارمین و پنجمین اجلاس وزرای گردشگری راه ابریشم در حاشیه نمایشگاه ITB برلین؛ حضور در چهارمین و پنجمین نشست کارگروه راه ابریشم UNWTO در گرجستان و کره‌جنوبی؛ حضور در هفتمین نشست بین‌المللی گردشگری و اولین نشست وزرای گردشگری کمربند اقتصادی جاده ابریشم در چین؛ حضور در نمایشگاه بین‌المللی گردشگری راه ابریشم در شیان چین؛ برنامه‌ریزی برای میزبانی اجلاس شهرداران راه ابریشم در ایران؛ میزبانی از تورهای آشناسازی ویژه خبرنگاران و فیلمسازان فعال در عرصه راه ابریشم؛ میزبانی اولین جشنواره بین‌المللی غذای کشورهای عضو اکو - جاده ابریشم در زنجان؛ تلاش برای معرفی صنایع دستی شهرهای واقع در مسیر جاده ابریشم از طریق برگزاری نمایشگاه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی و حضور در نمایشگاه‌های خارجی؛ برگزاری کارگاه‌های آموزشی با موضوع «آشنایی با گردشگری جاده ابریشم» برای دست‌اندرکاران صنعت گردشگری کشور و تورگردانان و تلاش برای میزبانی اجلاس‌های بین‌المللی مرتبط با گردشگری جاده ابریشم نظیر اجلاس حاضر نیز از دیگر اقدامات ایران در این خصوص بوده است.


پیشنهادهای ایران

رحمانی موحد در ادامه سخنان خود، پیشنهاد ثبت کریدور جدید میراث جاده ابریشم را طرح و تصریح کرد: «کریدور جدید در آغاز دو کشور ایران و عراق را در برخواهد گرفت و در آینده با ملحق شدن سایر کشورها مسیر جدید تکمیل خواهد شد.» وی ابراز امیدواری کرد که سازمان یونسکو با ثبت کریدور جدید در کنار دو کریدور موجود، زمینه توسعه هرچه بیشتر گردشگری را در مسیر جاده ابریشم فراهم آورد.

معاون گردشگری کشورمان همچنین پیشنهاد ایجاد مرکز آموزش راهنمایان گردشگری میراث جاده ابریشم را ارائه داد و گفت: « این مرکز با همکاری سازمان یونسکو و سازمان جهانی گردشگری و همچنین فدراسیون بین‌المللی راهنمایان گردشگری وظیفه آموزش تخصصی راهنمایان گردشگری و میراث فرهنگی جاده ابریشم را برعهده خواهد داشت.» ششمین نشست برنامه بین‌المللی راه ابریشم از صبح شنبه با برگزاری کارگاه‌ها و نشست‌های تخصصی در ارومیه آغاز شد. به گفته معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی، تور یک روزه بازدید از جاذبه‌های تاریخی خوی و بازدید از جاذبه‌های تاریخی ارومیه در اوقات فراغت برای اعضای کارگروه از جمله برنامه‌های حاشیه‌ای این نشست است.