«دنیای اقتصاد» شاخص‌های موثر بر تقاضای گردشگری داخلی را بررسی می‌کند
معادله چند مجهولی قدرت خرید سفر در ایران
همه اینها درحالی است که به گفته فعالان گردشگری کشور، میزان تقاضا برای سفر در میان مردم ایران کاهش یافته. از سوی دیگر موضوعات فرهنگی و اجتماعی نیز تا حد زیادی بر این بازار و سطح عرضه و تقاضا در آن تاثیرگذار هستند.علاوه‌بر این، رکود اقتصادی هم شاخص دیگری است که تعیین‌کننده قیمت تمام‌شده سفرها و در نتیجه توان مردم برای هزینه کردن در این خصوص است.
رابطه علت و معلولی سفرهای داخلی و اقتصاد
دکتر جعفر خیرخواهان، اقتصاددان در این خصوص به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «در شرایطی که رکود بر اقتصاد حاکم شود، میزان درآمدها کاهش یافته و به همان میزان افراد بودجه کمتری به سفر اختصاص می‌دهند. همچنین به‌دلیل کاهش پویایی و تحرک در اقتصاد، میزان سرمایه‌گذاری‌ها در همه بخش‌ها از جمله صنعت گردشگری کمتر شده و همین مساله محدودیت در عرضه خدمات را به دنبال خواهد داشت؛ عاملی که به بالا رفتن قیمت‌ها دامن می‌زند.» از سوی دیگر کارشناسان معتقدند، به همان میزان که سفر کردن با درآمد خانوارها و وضعیت کلی اقتصادی مرتبط است، توسعه گردشگری خود می‌تواند به‌عنوان یک صنعت محرک، باعث رشد اقتصادی شود و در میان‌مدت و بلندمدت، قدرت افراد برای اختصاص بودجه بیشتر برای تفریحات و سرگرمی و نیز مسافرت‌هایشان را افزایش دهد. اما از آنجایی‌که سفرهای خارجی در ارتباط مستقیم با روابط کشورها با یکدیگر و مسائل امنیتی است، آنچه می‌تواند به‌صورت پایدارتری متضمن رشد اقتصادی از محل این صنعت باشد، توسعه گردشگری داخلی است. گردشگری داخلی با ایجاد اشتغال در مناطق کمترتوسعه‌یافته منجر به توزیع ثروت شده و در ادامه به گسترش و بهبود زیرساخت‌های گردشگری کمک خواهد کرد.
تعیین قیمت سفرهای داخلی
اما چه عواملی به صورت مشخص‌تر بر تعیین قیمت سفرهای داخلی اثر می‌گذارد؟ خیرخواهان در این‌باره نیز اعلام می‌کند: «در کنار عواملی که پیش‌تر ذکر شد، کاهش توان یا تمایل برای سفرهای خارجی، به گسترش تعداد سفرهای داخلی منجر می‌شود و همین عامل قیمت‌ها را در کوتاه‌مدت افزایش می‌دهد. از سوی دیگر افزایش ورود گردشگران خارجی نیز با افزایش تقاضا، به گونه‌ای مشابه منجر به رشد قیمت‌های کالاها و خدمات گردشگری می‌شود و سفرهای داخلی را متاثر می‌کند.»
اما به نوعی دیگر نیز می‌توان به این مقوله نگریست و این پرسش را مطرح کرد که آیا سفرهای برنامه‌ریزی‌شده داخلی می‌تواند تحریک شود؟ بدیهی است که پاسخ این سوال را باید در قدرت خرید افراد جست‌وجو کرد. طبق آمارهای ارائه شده از سوی بانک مرکزی نرخ رشد تفریح و سرگرمی طی ۱۲ ماه منتهی به آذرماه سال جاری در بیشتر ماه‌ها با نرخ تورم دورقمی همراه بوده است. این آمار به خوبی افزایش هزینه‌های ماهانه در بخش سفرهای برنامه‌ریزی شده داخلی را نشان می‌دهد. ضمن اینکه شرایط رکودی حاکم که به آن اشاره شد نیز عامل دیگری است که با کاهش درآمد اسمی افراد، منجر به کاهش قدرت خرید در بازار سفرهای برنامه‌ریزی‌شده در این کشور می‌شود. دکتر افسانه شفیعی، کارشناس اقتصاد گردشگری معتقد است که در چنین شرایطی باید «سیاست‌های تحریک تقاضای داخلی» همچون ارائه تسهیلات سفر، بسته‌های تشویقی و... را اتخاذ کرد تا در کنار افزایش ورودی‌های خارجی، آینده گردشگری ایران در سال ۹۵، آینده‌ای آفتابی باشد.
شفیعی این پرسش را نیز مطرح می‌کند که آیا تلاشی تا همین اندازه کافی است؟ آیا صرف اتکا به تحریک تقاضا برای گردشگری داخلی کفایت می‌کند؟ وی در پاسخ به این ابهام توضیح می‌دهد: «پاسخ قطعا منفی است؛ به‌عبارتی، حتی با فرض خوش‌بینی نسبت به رشد تقاضا برای گردشگری در ایران، مهم است که زیرساخت‌های حمل‌ونقل، اقامت و تفریح در این مقصد نیز به نحو مقتضی رشد داشته باشد. در غیر این‌صورت با کمبود ظرفیت‌های موجود، زمینه افزایش قیمت‌ها به وجود خواهد آمد؛ چنانچه در ۹ ماهه نخست سال‌های ۹۳ و ۹۴ رشد به ترتیب ۹/ ۲۴ و ۹/ ۱۹ درصدی قیمت هتل؛ ۷/ ۱۷ و ۳/ ۱۴ درصدی قیمت رستوران و همچنین رشد ۹/ ۴۱ و ۱/ ۲ درصدی شاخص قیمت حمل‌ونقل هوایی جملگی مبین گران شدن ظرفیت‌های موجود است.»
به این ترتیب می‌توان گفت هریک از عوامل مذکور به شکلی قیمت و هزینه سفر و همچنین میزان بودجه اختصاص‌یافته خانوارها را برای سفر تحت‌تاثیر قرار می‌دهند. اما آنچه بسیار مهم و حائز اهمیت است، برآیند کلی این عوامل در تعیین قیمت و همچنین میزان هزینه‌کرد افراد از محل منابع درآمدیشان برای این مهم است. نادیده گرفتن هریک از این عوامل و حتی کمتر یا بیشتر برآورد کردن ضریب اثر هرکدام از آنها، می‌تواند منجر به ارائه تحلیل‌های نادرست و به دنبال آن برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌گذاری‌های غلط و اشتباه شود.
ارسال نظر