پیش‌بینی کارشناسان از ارزانی سفر به ایران

گروه گردشگری- شیما رئیسی: بنا به گزارش رقابت‌پذیری سفر و گردشگری جهانی، ایران ارزان‌ترین مقصد جهان است؛ عاملی که به‌عنوان یکی از جذابیت‌های سفر به کشورمان مطرح می‌شود؛ ‌حالا اما بعد از برداشته شدن تحریم‌ها و در دوران پساتحریم، این پرسش مطرح است که آیا این جایگاه حفظ خواهد شد و چه تغییری در نرخ هزینه‌های سفر در ایران به وجود می‌آید. اظهار نظر قطعی در خصوص تغییر هزینه‌های سفر در کشور در مقایسه با سایر مقاصد گردشگری به عوامل زیادی بستگی دارد که نرخ تورم، ارزش پول ملی و شاخص رشد اقتصادی تنها توصیف‌کننده بخشی از این تغییرات است و در کنار عوامل مذکور، توان زیرساختی کشور در پذیرایی از گردشگران نیز به میزان قابل توجهی در تعیین قیمت سفر موثر است. با توجه به عواملی که ذکر برخی از آنها رفت، به نظر می‌رسد که در یکی دو سال پیش‌رو، وضعیت به همین منوال بوده و ایران همچنان به‌عنوان یک مقصد ارزان در میان گردشگران مطرح باشد.

رفع تحریم، سفر به ایران را گران می‌کند؟

کارشناسان معتقدند ایران با تورمی که به نسبت سال گذشته کاهش یافته (۱۳ درصد در ۹ ماهه سال جاری)، هجدهمین اقتصاد بزرگ جهان (با درآمد ۴۸۵ میلیارد دلار) است. گرچه تورم کاهش یافته اما در مورد رشد اقتصادی، اوضاع به خوبی قبل نیست. در واقع، عوامل متعددی همچون رکود داخلی فعالیت‌های اقتصادی و همچنین آثار رکود تقاضای جهانی بر اقتصاد داخل، سبب شده رشد اقتصادی ۲/ ۳ درصدی سال ۱۳۹۳، درسال جاری کاهش یابد و در کوتاه‌مدت نیز امید بهبود آن زیاد نیست. این موضوع توسط گلوبال اکونومیکس نیز چنین پیش‌بینی شده است: «ایران در صورت دستیابی به توافق جامع هسته‌ای که برداشته شدن تحریم‌های بین‌المللی را به‌دنبال خواهد داشت، ممکن است شاهد بهبود اقتصاد سریعی نباشد.» دکتر افسانه شفیعی، استاد دانشگاه علامه طباطبایی در توضیح بیشتر می‌گوید: «واقعیت دیگر را باید در شرایط محیطی اقتصاد ایران جست‌وجو کرد؛ کاهش شدید قیمت نفت و تقلیل نقش آن در بودجه دولت به کمتر از یک ‌سوم سال‌های گذشته. با این توصیف، بودجه ۱۳۹۵ چاره‌ای به جز نمایش روندهای انقباضی نخواهد داشت.» اما ارتباط این موارد با بخش گردشگری و تحولات آتی عرضه و تقاضای آن در ایران کجا است؟ شفیعی در این خصوص نیز پاسخ می‌دهد: «در واقع تعادل آتی گردشگری ایران محصول تغییرات هر دو بخش عرضه و تقاضا در این بخش است. در بخش تقاضا انتظار می‌رود توافقات هسته‌ای صورت‌گرفته روند شتابنده‌تری را نسبت به قبل به جریانات ورودی گردشگری دهد؛ روندی که به واسطه افزایش قیمت دلار می‌تواند به معنای کاهش بیشتر هزینه‌های سفر به ایران باشد. با این توصیف، می‌توان دل خوش داشت که از بابت تقاضای ورود گردشگران خارجی، انتهای جاده پیش رو آفتابی است.» اما آیا همین‌ قدر کافی است؟ آیا صرف اتکا به مواهب انگیزشی ارزانی ایران برای خارجیان و فرض تحریک تقاضا برای گردشگری داخلی کفایت می‌کند؟

این استاد دانشگاه ادامه می‌دهد: «پاسخ قطعا منفی است. به‌عبارتی، حتی با فرض خوش‌بینی نسبت به رشد تقاضا برای گردشگری در ایران، مهم است که زیرساخت‌های حمل‌ونقل، اقامت و تفریح در این مقصد نیز به نحو مقتضی رشد داشته باشد. در غیر این صورت با کمبود ظرفیت‌های موجود، زمینه افزایش قیمت‌ها و در نتیجه کاهش مزیت‌های قیمتی این مقصد گردشگری به وجود خواهد آمد» وی می‌افزاید: «در ۹ ماه نخست سال‌های ۹۳ و ۹۴ رشد به ترتیب ۹/ ۲۴ و ۹/ ۱۹ درصدی قیمت هتل، ۷/ ۱۷ و ۳/ ۱۴ درصدی قیمت رستوران و همچنین رشد ۹/ ۴۱ و ۱/ ۲ درصدی شاخص قیمت حمل‌ونقل هوایی جملگی مبین گران شدن ظرفیت‌های موجود است.»به گفته شفیعی، انتظار افزایش ورود گردشگران خارجی به ایران در سال ۹۵ انتظار مناسبی است اما انتظار حفظ جایگاه رقابتی‌ترین مقصد در شرایطی که اقدام مقتضی در جهت تقویت زیرساخت‌های جذب گردشگری و انعطاف‌پذیر کردن آن صورت نگرفته باشد، با تعداد زیادی «اما» همراه است.به گزارش «دنیای اقتصاد»، واژه پساتحریم در بسیاری از حوزه‌های اقتصادی و صنعتی نویدبخش مسیرهای جدید است؛ مسیرهایی که انتظار می‌رود مقصد آن رشد اقتصادی بالاتر، تورم تخفیف‌یافته و درآمدهای بالاتر ناشی از صادرات کالا و خدمات (مشتمل بر درآمدهای بخش گردشگری) باشد. با این وجود اگر توسعه زیرساخت‌های لازم برای پذیرایی از گردشگران متناسب با افزایش تقاضای ورود به کشور رشد نیابد، با پیشی گرفتن سطح تقاضا در برابر عرضه، نرخ خدمات افزایش یافته و ایران این مزیت نسبی را که تا امروز به‌عنوان یک امتیاز برای جذب گردشگران خارجی مطرح بوده از دست می‌دهد. ‌هر چند که باید گفت اتکا بر این عامل به‌عنوان یکی از دلایل جذب گردشگر نه‌تنها با اهداف توسعه گردشگری سازگار نیست که مانع داشتن نگاهی واقع‌بینانه و ترقی‌خواهانه در این حوزه می‌شود؛ در واقع باید در مسیر توسعه این صنعت در کشور به سویی حرکت کنیم که گردشگران، ‌ایران را به‌عنوان مقصدی که باید دید و تجربه کرد شناخته و برای سفر کردن به آن مشتاق شوند. همچنین وجود زیرساخت‌های کافی و با کیفیت باید به‌عنوان یکی دیگر از دلایل علاقه گردشگران برای ورود به کشور مطرح شود تا متضمن ادامه روند رو به رشد ورود گردشگر به کشور و رشد این صنعت به‌عنوان یکی از صنایع پیشرو در رشد اقتصادی باشد.