چرخش اقلیمی با مشارکت توریست‏‏‌ها

بخش گردشگری پس از رهایی از شوک‌‌‌های چند سال اخیر از همه‌‌‌گیری کرونا تا چالش‌های اقتصادی جهان، مسوولیت بیشتری در قبال تاثیرات اجتماعی و زیست‌‌‌محیطی خود بر عهده می‌‌‌گیرد و به پایداری (همگام با محیط‌زیست) به‌‌‌عنوان عنصری مرتبط با رقابت و انعطاف‌‌‌پذیری نگاه می‌کند. دور شدن از این سناریو می‌‌‌تواند منجر به افزایش انتشار گازهای گلخانه‌‌‌ای مرتبط با گردشگری شود که تا سال ۲۰۳۰ حداقل تا ۲۵درصد افزایش یابد.

بنابراین، تسریع تلاش‌‌‌های گردشگری برای سازگاری با محیط زیست بسیار اساسی است. در حال حاضر ۵۳درصد از مشارکت‌‌‌های تعیین شده ملی طرف‌‌‌های UNFCCC، گردشگری را به‌‌‌عنوان یک بخش آسیب‌پذیر در برابر تاثیرات تغییرات آب و هوایی می‌‌‌شناسند. زیرا گردشگری تا امروز نقشی دو سویه در تغییرات اقلیمی داشته. از طرفی یکی از عوامل مخرب سیاره و تغییرات اقلیمی بوده و از سوی دیگر خود به‌‌‌عنوان یک صنعت آسیب‌‌‌پذیر از این تغییرات و تخریب‌‌‌ها به شمار می‌رود که برای بقای خود نیارمند چرخش و تغییراتی همه‌جانبه و متفاوت با آنچه که تا به امروز بوده، است. از این رو کاپ۲۹، چهار هدف اصلی یعنی «تغییر سیاست»، «مشارکت بخشی»، «رویکرد مبتنی بر علم» و «نهادینه‌‌‌سازی» را دنبال می‌کند.

در این نشست، جایگاه گردشگری در اقدام جهانی آب و هوایی، کاپ۲۹ در باکو، به‌‌‌عنوان بخشی از ابتکارات این کنفرانس جهانی در کانون توجه قرار خواهد گرفت. در واقع، برای اولین بار، کنفرانس تغییر اقلیم سازمان ملل متحد ، پذیرای وزیران گردشگری خواهد بود، و این بخش را به‌‌‌طور جدی در دستور کار اقدام کاپ۲۹ قرار داده و بستری در سطح بالا برای گفت و گو با ابتکار و مدیریت مشترک آژانس گردشگری دولتی آذربایجان و سازمان جهانی گردشگری فراهم کرده است.

این دستاورد نشان‌‌‌دهنده نقش پیشرو «گردشگری سازمان ملل» در تغییر رویکرد علمی و هدایت این بخش در اقدامات اقلیمی گردشگری است. این هدف بر اساس تلاش‌‌‌های نوآورانه اعلامیه گلاسکو شکل گرفت که در چارچوب «سیاره پایدار» اجرا می‌شود. همکاری کشورهای عضو متعهد و ذی‌نفعان گردشگری، و حمایت ارائه شده توسط برنامه محیط‌زیست سازمان ملل متحد (UNEP)، در دستیابی به این هدف برای بخش گردشگری در کاپ۲۹ مؤثر بوده است.

گنجاندن «اقدامات اقلیمی در گردشگری» در دستور کار اقدام کاپ۲۹ تغییر اقلیم سازمان ملل متحد برای اولین بار، توسط دولت آذربایجان، نقطه عطفی برای بخش مهم اقتصادی مانند گردشگری است. براین اساس در ۲۰ نوامبر، اولین نشست وزیران در مورد اقدام اقلیمی در گردشگری با سه میزگرد موضوعی سطح بالا درباره اندازه‌‌‌گیری میزان کربن و کربن‌زدایی، بازسازی (انطباق) و راه‌‌‌حل‌‌‌های مالی و نوآورانه دنبال می‌شود و برای همیشه به سمت یک دستور کار جسورانه اقلیمی گردشگری حرکت می‌کند.

تغییر سیاست

ریاست کاپ۲۹، آغاز به کار اعلامیه باکو در مورد اقدامات اقلیمی پیشرفته در گردشگری را رهبری خواهد کرد. این اعلامیه بنا بر درخواست دبیر کل سازمان ملل متحد، دبیر اجرایی کنوانسیون چارچوب تغییر اقلیم در سازمان ملل (UNFCCC) و دبیر کل گردشگری سازمان ملل، فراخوانی برای اقداماتی در پاسخ به نیاز به توسعه بیشتر مشارکت‌‌‌های ملی تعیین شده (NDCs) در سطح اقتصادی بر اساس توافق‌نامه پاریس اجرایی شده است. در باکو، نمایندگان دولت تشویق خواهند شد تا اعلامیه را تایید کنند و برنامه‌‌‌های خود را برای پیوند دادن سیاست‌‌‌ها و تلاش‌‌‌های گردشگری با اهداف ملی آب‌‌‌وهوایی و دستور کار تغییرات اقلیمی سازمان ملل ارائه کنند. گردشگری سازمان ملل متحد و آژانس دولتی گردشگری آذربایجان، یک مقاله موضعی در مورد بررسی فرصت‌‌‌ها برای ادغام گردشگری در کشورهای توسعه‌نیافته، به روشی که در سطح ملی تعیین شده است، برای مشاوره عمومی منتشر خواهند کرد.

تقویت تعامل و مسوولیت پذیری

در نشست پیش رو، دو مورد از طرح‌‌‌های شاخص پایداری گردشگری سازمان ملل مورد بررسی قرار می‌‌‌گیرد و از ذی‌نفعان خواسته می‌شود تا اقداماتی انجام دهند. ابتکار اعلامیه گلاسکو در مورد اقدام اقلیمی در گردشگری، یک تعهد داوطلبانه است که در کاپ۲۶ راه‌‌‌اندازی شد و در چارچوب برنامه گردشگری پایدار سیاره اجرا و به عنوان یک اقدام جهانی اقلیمی توسط UNFCCC شناخته شد. در کاپ۲۹، به ابتکار اعلامیه گلاسکو انگیزه جدیدی داده می‌شود تا با تمرکز بر موقعیت آن به‌‌‌عنوان ابزاری برای حمایت از اجرای سیاست‌‌‌های آب و هوایی ملی از طریق اقدامات اقلیمی گردشگری، امضاکنندگان بیشتری را به دست آورد. این سیاست‌‌‌ها حول ۵ مسیر استراتژیک اندازه‌‌‌گیری، کربن‌‌‌زدایی، بازسازی یا سازگاری، همکاری و مالی ساختار یافته است.

رویکرد علمی

همچنین در باکو، چارچوب آماری سنجش پایداری گردشگری (MST) که توسط کمیسیون آمار سازمان ملل در فوریه ۲۰۲۴ به تصویب رسید، رسما به عنوان ابزاری برای اندازه‌‌‌گیری تاثیرات اقدام اقلیمی این بخش به رسمیت شناخته می‌شود. چارچوب آماری اندازه‌‌‌گیری پایداری گردشگری (MST) یک چارچوب مرجع مورد توافق بین‌‌‌المللی برای اندازه‌‌‌گیری جنبه‌‌‌های اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی گردشگری است. MST به عنوان نمونه‌‌‌ای زنده از فراتر رفتن از تولید ناخالص داخلی، از تولید داده‌‌‌های قابل اتکا و قابل مقایسه بین‌‌‌المللی در مورد عملکرد کشورها و مقاصد گردشگری داخلی در کشورهایی که پای پایداری گردشگری به میان می‌‌‌آید، پشتیبانی می‌کند. در مجموع، MST به داده‌‌‌های قوی‌‌‌تری منجر می‌شود تا اطمینان حاصل شود که اقدامات گردشگری در زمین واقعا به بهبود زندگی مردم در حال حاضر و آینده کمک می‌کند. چارچوب آماری MST توسط گردشگری سازمان ملل متحد با مشارکت کشورهای پیشرو و با حمایت بخش آمار سازمان ملل متحد، سازمان بین المللی کار و سایرین تهیه شده است.

نهادینه‌‌‌سازی

به عنوان بخشی از برنامه‌‌‌های اقدامات اقلیمی در گردشگری، نمایندگان کاپ۲۹ در مورد مکانیزم هماهنگی و مشارکت پیش‌بینی شده به رهبری گردشگری سازمان ملل برای پیشبرد یک دستور کار مبتنی بر علم برای تاثیرات مثبت این صنعت، با سیستم سازمان ملل متحد، شرکای چندجانبه، صنعت گردشگری، دانشگاه و سایر سهامداران کلیدی برای اطمینان از انسجام و همسویی گفت‌وگو خواهند کرد.