گرمایش زمین گردشگران را از جنوب راهی شمال کرد؛ خسارت اقلیمی به ایتالیا و اسپانیا

جابه‌جایی بزرگ در توریسم ۲۰۲۴

دنیای اقتصاد-صدیقه نژادقربان : افزایش گرمایش جهانی، نه تنها تاثیر اساسی بر مقاصد انتخابی گردشگران داشته و مقاصد شمالی را جایگزین مقاصد جنوبی کرد، که حتی سفرهای تابستانی را به فصول سرد منتقل کرد. چنان که شاهد افزایش رزرو سفرها به سواحل در تعطیلات کریسمس بودیم. همان‌طور که تغییرات آب و هوایی جنوب اروپا را گرم می‌کند، گردشگری به آرامی به سمت شمال حرکت می‌کند. آتش‌‌‌سوزی‌‌‌های مخرب، دمای بالای ۴۰ درجه سانتی‌‌‌گراد و گردشگرانی که ماندن در خانه را با احتمال وقوع فجایع احتمالی ترجیح می‌‌‌دهند، این سوال را مطرح می‌‌‌کند که آیا تغییرات اقلیمی، گردشگری را متحول کرده است؟

مقاصدی که زمانی برای سفرهای تابستانی ایده‌‌‌آل بودند، اکنون به دلیل گرمای شدید و سایر اثرات تغییرات آب و هوایی در حال کاهش هستند. دلیل اهمیت این موضوع در آن است که، بسیاری از شگفتی‌‌‌های طبیعی جهان به قدری به دلیل گرم شدن سیاره تغییر کرده‌‌‌اند که دیگر برای نجات آنها دیر شده است. از همین رو، مسافران در حال تجدید‌نظر در برنامه‌‌‌های خود هستند، یا از برخی از نقاط بسیار گرم سابق به‌‌‌کلی چشم‌پوشی می‌‌‌کنند، یا در اوایل سال، قبل از شروع گرمای شدید، بازدید می‌‌‌کنند. براساس گزارشی از نیویورک‌تایمز نقاط محبوب در ایتالیا، یونان، فرانسه و اسپانیا که عمدتا هرساله از ماه ژوئیه در اوج ترافیک گردشگران ورودی قرار دارند با دمای بی‌‌‌سابقه و آتش‌‌‌سوزی‌‌‌های مداوم در جنگل‌‌‌ها مقابله می‌‌‌کنند. این باعث شده تا مردم مکان‌‌‌های خنک‌‌‌تری مانند آمستردام و کپنهاگ را برای سفر تابستانی انتخاب کنند.

مناطقی که از سهم قابل‌توجهی از گردشگران برخوردار بودند، بیشترین آسیب را از تغییرات آب و هوایی دیده‌‌‌اند. در یونان، هزاران گردشگر در فصل تابستان از جزایر رودس و کورفو که در اثر آتش سوزی ناشی از هوای خفقان‌‌‌آور داغ شده‌‌‌اند، تخلیه شدند. اسپانیا، ایتالیا و جزیره ساردینیا نیز با گرمایش چشمگیری مواجه شده‌‌‌اند. این امر بر اقتصاد کشورهایی همچون اسپانیا و یونان که بر درآمدهای گردشگری متکی هستند آسیب‌‌‌هایی جدی وارد می‌‌‌کند. گردشگری نقش کلیدی در اقتصاد این کشورها دارد و حدود یک‌چهارم تولید ناخالص داخلی یونان و ۱۲درصد در اسپانیا به بخش گردشگری تعلق دارد.

این در حالی است که گرمایش زمین باعث می‌شود برخی از مقاصد کمتر قابل بازدید باشند. این موضوع بیشتر از همه برای منطقه مدیترانه نگران‌‌‌کننده است که مقصد اصلی مسافران اروپایی محسوب می‌شود. بر اساس یادداشت اخیر مودیز، موج گرما ممکن است جذابیت اروپای جنوبی را به عنوان یک مقصد گردشگری در طولانی‌‌‌مدت کاهش دهد یا حداقل تقاضا را در تابستان کاهش دهد، که با توجه به اهمیت این بخش، پیامدهای اقتصادی منفی خواهد داشت.  مقاصد ایده‌‌‌آل تعطیلات می‌توانند به جهنمی واقعی تبدیل شوند، مانند آنچه جزایر مختلف یونان و سیسیل در تابستان امسال به دلیل آتش‌‌‌سوزی‌‌‌های جنگلی یا امواج گرمای شدید، مانند چهار موردی که در تابستان امسال بسیاری از مناطق اسپانیا را درنوردیده‌‌‌اند، تجربه کرده‌‌‌اند. هر دو پدیده بخشی از فهرست بلایای مرتبط با تغییرات آب و هوایی ناشی از انسان است که از وابستگی ما به سوخت‌‌‌های فسیلی ناشی می‌شود.

بحران آب و هوا، سلامت مردم و اقتصاد ملی را تهدید می‌‌‌کند. و در حوزه گردشگری، بیش از همه موقعیت اروپا را به‌‌‌خطر انداخته است، چرا که این منطقه پربازدیدترین منطقه روی کره زمین است و بخش گردشگری آن سالانه حدود ۲ تریلیون یورو (۲.۱تریلیون دلار) را جابه‌جا می‌‌‌کند. برآوردها نشان می‌‌‌دهد که گردشگری اروپا در برخی از مناطق با تغییرات قابل‌توجه و کاهش بازدیدکننده مواجه شده است. به‌‌‌طوری که تعداد اقامت‌‌‌های شبانه در کشورهای گردشگرپذیری چون اسپانیا، قبرس و یونان روندی کاهشی را تجربه کرده است. براساس پژوهش‌‌‌های مرکز تحقیقات مشترک کمیسیون علمی اروپا (JRC)، کشورهای جنوب این قاره بازندگان اصلی گرمایش هوا هستند. در این پژوهش که نشان می‌‌‌دهد هدف سیاست اتحادیه اروپا حفظ جایگاه این قاره به عنوان یک مقصد گردشگری پیشرو است، اما تغییرات اقلیمی بر تقاضای گردشگری اروپا به دلیل گرمایش زمین تاثیر گذاشته است. در تمام سناریوها، هشت منطقه اسپانیایی جزایر بالئاریک، مورسیا، منطقه والنسیا، اکسترمادورا، اندلس، منطقه مادرید، کاستیا-لامانچا و کاتالونیا از جمله مناطقی هستند که بیشترین آسیب را از کاهش تعداد اقامت‌‌‌های شبانه تجربه کرده‌‌‌اند.

اینکه چرا تغییرات در گردشگری اروپا بیش از دیگر مناطق جهان مورد توجه قرار گرفته است؛ باید گفت، اروپا بیشترین سهم از گردشگران جهان را به خود اختصاص داده و بیش از نیمی از گردشگران بین‌المللی به این قاره سفر می‌‌‌کنند و فراتر از آن، اروپا دارای بهترین شرایط اقلیمی بوده و تغییر در اروپا یعنی رسیدن به وضعیت بحرانی برای تمام سیاره. از این رو، تغییر تقاضای مسافران از جنوب به سمت شمال اروپا، یعنی شروع برای گردشگری که در نتیجه آینده زمین را در معرض خطری جدی قرار داده است.

گرمایش زمین در حال حاضر در حدود ۱.۲ درجه سانتی‌گراد است. این به آن معناست که میانگین دمای سطح کل سیاره ۱.۲ درجه سانتی‌گراد گرم‌تر از دوران پیش از صنعتی شدن است، یعنی قبل از اینکه انسان‌ها برای انرژی به سوزاندن سوخت‌های فسیلی وابسته شوند و انتشار گازهای گلخانه‌ای به شدت افزایش یابد. در واقع، تا زمانی که اقتصاد جهان به سوخت‌‌‌هایی که این گازها را انتشار می‌‌‌دهند، وابسته باشد، گرمایش افزایش خواهد یافت، زیرا گازها در جو انباشته می‌‌‌شوند و برای دهه‌‌‌ها یا حتی قرن‌‌‌ها در آنجا باقی می‌‌‌مانند.

براساس این گزارش، الگوی «شمال-جنوب» در تقاضای گردشگری شکل گرفته و منجر به تغییر مقاصد توریستی از جنوب به سمت شمال شده است. به‌‌‌طوری که مناطق شمالی از تغییرات آب و هوایی سود می‌‌‌برند و مناطق جنوبی با کاهش قابل‌توجهی مواجه هستند. این تغییر شمال-جنوب از داخل کشورها آغاز شده و تا سطح قاره ادامه پیدا کرده است. مناطق جنوبی اسپانیا نزدیک به مدیترانه که یکی از پربازدیدترین مقاصد گردشگری به‌‌‌ویژه در فصل تابستان به‌‌‌شمار می‌‌‌روند و با سرمایه‌گذاری‌‌‌های گسترده در جهت توسعه این منطقه در جهت ساخت‌وساز و گردشگری همراه بوده است، با گرم‌‌‌تر شدن هوا که در تابستان امسال به بالاترین سطح ممکن رسیده بود، با پدیده تغییر مقاصد گردشگری از جنوب به سمت شمال اسپانیا مواجه شده است.

در داخل اسپانیا، توریسم تابستانی وضعیت متفاوتی داشت. برخلاف نیمه جنوبی، شمال اسپانیا برنده جذب گردشگران خارجی بود. مناطق شمالی همچون کانتابریا، آستوریاس و گالیسیا بیشترین بهره را از افزایش اقامت‌‌‌های شبانه بردند.  این موضوع حتی به کل اروپا بسط پیدا کرده و تقاضاها از جنوب و مدیترانه به سمت اسکاندیناوی تغییر پیدا کرد. این باعث شده تا تغییرات اقلیمی، مقاصد کاملا جدیدی را معرفی کند و مقاصدی که تا پیش از این، بسیار سرد بودند، اکنون به مقاصدی گرم و ملایم برای گردشگران تبدیل شده‌‌‌اند. مقاصد اسکاندیناوی مانند فنلاند، نروژ، سوئد، ایسلند شاهد افزایش قابل‌توجهی از بازار فروش بودند. گروه اکسپدیا براساس رزرو مسافران تابستانی، روند رو به رشد تقاضا برای شمال اروپا را تایید می‌‌‌کند. آلمانی‌‌‌ها سفرهای خود را به سمت جنوب سوئد و نروژ تغییر داده‌اند، در حالی که تا پیش از این، آلمانی‌‌‌ها مسافران اول مدیترانه بودند اما حالا به سمت اسکاتلند، لتونی و استونی تغییر جهت دادند.

برآوردها نشان می‌‌‌دهند که تغییراتی در «الگوهای فصلی گردشگری» ایجاد شود که براین اساس، انتظار می‌‌‌رود مناطق ساحلی شمال اروپا در طول تابستان و اوایل پاییز افزایش قابل‌توجهی در تقاضا داشته باشند، در حالی که مناطق ساحلی جنوبی در طول تابستان گردشگران خود را از دست بدهند. کشورهای جنوبی بیشترین میزان آسیب را از این گرمایش جهانی متحمل شده‌‌‌اند. قبرس با کاهش ۸.۲ درصدی تقاضای توریست در بدترین سناریوی گرمایش، بیشترین ضربه را خورده است. پس از آن یونان (۷.۶- درصد)، پرتغال (۳.۳-درصد) و اسپانیا(۳.۱-درصد) در معرض رسیدن گرمایش به ۴ درجه سانتی‌گراد قرار دارند.  جزایر یونانی که جزو برترین نقاط اروپا برای سفر تابستانی هستند، اما اکنون، برخی از مردم به مجموعه دیگری از جزایر بسیار دورتر در شمال اروپا روی آورده‌‌‌اند. در حال حاضر جزایر لوفوتن در نروژ به‌‌‌عنوان جایگزین جزایر یونان و کرواسی به‌‌‌شمار می‌‌‌روند. البته، تعطیلات کریسمس امسال تبدیل به سفرهای ساحلی به منطقه مدیترانه شده است که تا پیش از این مناسب برای تعطیلات تابستانی بود.