تیغ دولبه سوغات مقاصد گردشگری بررسی شد
ضلع سوم توریسم روستایی
از آنجا که شیوه معیشت در روستاها عموما بر کشاورزی و دامداری استوار است، گردشگران هنگام ورود به این مناطق تمایل دارند آنها را به عنوان سوغات از آن محل به مبدا سفرشان ببرند. با این حال در سال‌های اخیر گردشگران در ایران با چالشی در این زمینه البته در برخی مناطق مواجه شده‌‌‌اند. این مشکل به قیمت بالای محصولات روستایی در مقاصد گردشگری برمی‌‌‌گردد که بسیاری را از خرید کردن بازمی‌‌‌دارد. گروهی نیز در میان چند محصولی که قصد خریدشان را داشته‌‌‌اند با توجه به قیمت بالا، به خرید یک نمونه اکتفا می‌کنند.
افشین خاکی در یک مجموعه فروش آنلاین، مدیریت بخش کسب و کار روستایی را بر عهده دارد. او به «دنیای اقتصاد» میگوید: ما با دو مقوله متفاوت در موضوع قیمت‌‌‌گذاری محصولات روستایی و یکسان بودن قیمت آن با کالاهای مشابه صنعتی در شهر مواجهیم. اولین مورد این است که محصولی که در روستا به گردشگر عرضه میشود را نمی‌توان در شهر یا جای دیگری با همان کیفیت تهیه کرد. بنابراین گرچه قیمت آن محصول در روستا بالاست اما مشابه دیگری ندارد و کیفیت کالای صنعتی با آن متفاوت است.
او می‌‌‌افزاید: در شهرها البته فروشگاه‌‌‌هایی داریم که محصولات محلی را عرضه می‌کنند اما مشتریان این فروشگاه‌‌‌ها درباره اصل بودن برخی از آنها تردید دارند و در مواردی پس از خرید متوجه می‌‌‌شوند کالای عرضه شده به آنها محلی نبوده است. بنابراین در شهر فرآیند اعتماد کردن بسیار دشوارتر از خرید از یک روستایی در مقصد گردشگری است و همین امر خرید با قیمت مشابه شهر را توجیه می‌کند. به گفته «خاکی»، کسانی که ساکن شهر هستند پس از مراجعه به چند فروشگاه و امتحان کردن آنها در نهایت به یک فروشگاه با کیفیت قابل قبول می‌‌‌رسند در حالی که در روستا این فرآیند وجود ندارد. او ادامه می‌دهد: با این حال بخشی از گران شدن قیمت محصولات روستایی را به توسعه گردشگری و در کنار آن ارتباط مستقیم ساکنان روستا به جامعه شهری مخاطب این محصولات از طریق شبکههای اجتماعی می‌توان ارتباط داد.
او با بیان اینکه هنوز در برخی مناطق و روستاها می‌توان محصولاتی را با قیمت پایین‌تر و کیفیت بالا پیدا کرد، میگوید: معمولا تولیدکننده‌‌‌های واقعی در روستاها محصول خوب تولید می‌کنند و آنقدر ذهن‌‌‌شان درگیر فرآیند تولید است که فرصت مقابله قیمت‌‌‌شان را موارد مشابه در شهر ندارند، این تولیدکننده‌‌‌ها معمولا با قیمت‌های پایین‌‌‌تری محصولشان را عرضه می‌کنند و همین امر باعث استقبال خوب از آنها میشود. این فعال در حوزه کسب و کار روستایی در عین حال تاکید دارد که محصول روستایی در حجم محدود تولید شده و از نظر سلامت کیفیت بالایی دارد. او اضافه می‌کند: زمانی که محصول در حجم کم تولید میشود، هزینه‌‌‌های آن بالا می‌رود و همین موضوع سبب میشود تولیدکننده روستایی بخواهد سود مقبولی در برابر زحمت انجام شده داشته باشد.
محصول روستایی تا ۳۰درصد کمتر از قیمت کالای شهری
زمانی که از سود صحبت می‌‌‌کنیم این عدد چقدر باید باشد؟ در شهرها فروشندگان هزینه بالایی بابت مالیات و مغازه و.. می‌‌‌پردازند، در حالی که در روستا این هزینه‌‌‌ها وجود ندارد، به گفته خاکی در روستا باید محصول ۲۰ تا ۳۰درصد کمتر از شهر باشد تا مخاطب انگیزه خرید داشته باشد. او در عین حال عنوان می‌کند: البته باید در نظر گرفت فروشنده شهری حجم بالا و به تعداد متنوعی کالا به فروش می‌رساند در حالی که تولیدکننده روستایی یک محصول آن‌هم در اندازه محدود دارد و همین امر قابلیت چانه‌‌‌زنی با فروشنده شهری را بالاتر می‌‌‌برد. آیا این فقدان چانه‌‌‌زنی در نهایت به فروش اندک و زیان روستاییان منجر نمی‌شود؟ به گفته خاکی، شبکههای اجتماعی و فضای آنلاین باعث شده روستاییان بتوانند یک فضای خرده‌‌‌فروشی مجازی را تجربه کنند و با آن بتوانند محصولشان را بفروشند. البته در مواردی که قیمت‌ها بالا باشد آنها امکان فروش محصول را از دست می‌دهند و در این حالت برای خراب نشدن و ضررهای بیشتر ناچار می‌‌‌شوند آن را به واسطه‌هایی بفروشند که با قیمت پایین‌‌‌تری آن را خریده و به مخاطب شهری عرضه می‌کنند.
کم‌‌‌فروشی در بازار محصولات
تجربه برخی گردشگران از خرید محصول روستایی، تهیه یک محصول باکیفیت نبوده است، در واقع آنها با وجود آنکه هزینه بیشتر یا معادل کالای صنعتی پرداخت اما کالای باکیفیت را خریداری نکرده‌‌‌اند. این فعال کسب و کار روستایی این گزاره را تایید می‌کند و میگوید: در برخی مناطق بازاری شدن محصولات روستایی باعث شکل‌گیری چنین فضایی شده است. در واقع این موضع را در مناطقی که گردشگران بیشتری به آنجا مراجعه می‌کنند شاهدیم و متاسفانه برخی دست‌‌‌اندرکاران صنعت توریسم نیز آن را تقویت می‌کنند، به این معنا که در هماهنگی با برخی تولیدکننده‌‌‌ها که محصول باکیفیت ندارند، گردشگران را برای خرید چنین کالاهایی ترغیب می‌کنند و حق‌‌‌الزحمه خود را می‌گیرند.
از نظر خاکی برای حفظ برند محصولات روستایی، باید در مناطقی که نواقصی در این حوزه وجود دارد فعالان صنعت گردشگری و تسهیلگران روستایی وارد عمل شده و با انتقال دانش شیوه‌‌‌های بسته‌بندی، بالا رفتن کیفیت محصول و.. را به روستاییان آموزش دهند. او اضافه می‌کند: زمانی که کالا به شکل و کیفیت نامناسب عرضه شوند به برند یک مقصد صدمه زده که ترمیم آن بسیار دشوار خواهد بود.
استانداردسازی محصولات روستایی
گفته‌‌‌های این فعال در حوزه کسب و کار روستایی نشان می‌دهد حوزه محصولات روستایی فضای شکننده‌‌‌ای است که باید برای آن برنامه مدونی در کنار صنایع دستی و.. چیده شود. در واقع گرچه نمی‌توان و نباید به شکل دستوری در این زمینه قیمت‌‌‌گذاری و بر آن نظارت کرد اما می‌توان با آموزش به روستاییان درباره شیوه‌‌‌های قیمت‌‌‌گذاری و عرضه محصولات‌‌‌شان به آنها کمک کرد بازار فروش دائمی شکل دهند. در ایران به واسطه تنوع اقلیمی ما با انواع و اقسام محصولات مواجهیم که می‌توانند یکی از جاذبه‌‌‌های مقاصد باشند به شرط آنکه در آنها استانداردهای لازم به لحاظ کیفیت و قیمت لحاظ شود، والا این بخش به عنوان یک دافعه عمل کرده و باعث میشود برند مقصد نیز مخدوش شود. خوشبختانه در این زمینه تجربه‌‌‌های موفقی در بخش‌های مختلف کشور وجود دارد که می‌توان از آنها برای سایر مناطق الگوگیری کرد و از تسهیلگرانی که سال‌هاست در این زمینه فعالیت می‌کنند نیز کمک گرفت تا به کمک آنها توریسم روستایی را در ایران رونق و توسعه داد.
