غذای ایرانی چگونه پشتیبان رونق توریسم خارجی می‌شود؟
جذب توریست با تور خوراک
خوراک، نمادی از فرهنگ ایرانی
شالبافیان با اشاره به اینکه بخش بزرگی از رضایتمندی یا عدم‌رضایتمندی گردشگران مربوط به اتفاقاتی است که در مجموعههای رستوران‌‌‌ها می‌‌‌افتد و همچنین به شیوه خدمات‌‌‌رسانی آنها مربوط است گفت: تجارب خوشایند یا احیانا ناخوشایند در این مجموعه‌‌‌ها شکل می‌گیرد و سبب اشتیاق به تکرار آن از سوی توریست می‌شود. او با اشاره به اینکه بسیاری از خاطرات بازگو شده بعد از سفر نیز به موضوع خوراک برمی‌‌‌گردد، افزود: در صدر موضوعاتی که گردشگران در حین و پس از سفر بیان می‌کنند، مواردی مانند نحوه پخت، سرو، طعم غذا و... است که در مقصد گردشگری دریافت کرده‌‌‌اند.
معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی و گردشگری از راه‌‌‌اندازی میزهای گردشگری خوراک از یک سال گذشته خبر داد و گفت: این موضوع همکاری فعالان کسب و کار رستوران و غذا را می‌‌‌طلبد زیرا این حوزه جای تقویت زیادی دارد و باید به آن پرداخته شود. به گفته شالبافیان، ما مجموعه رستوران‌‌‌هایی داریم که مخاطبان آنها توریست‌‌‌ها هستند و از قالب یک رستوران عادی خارج می‌‌‌شوند. او اضافه کرد: صاحبان کسب و کار غذا نظیر رستوران‌‌‌داران در کنار صاحبان کسب و کار حمل ونقل و... می‌توانند به شکلی هم‌‌‌افزایی داشته باشند که به توسعه گردشگری منجر شود. معرفی ایران سال‌هاست که از راه جاذبه‌‌‌ها و اماکن تاریخی صورت می‌گیرد.
شالبافیان معتقد است این تبلیغ کامل نیست و نیاز به اصلاح و تکمیل دارد. او گفت: یکی از راه‌‌‌های این معرفی خوراک است، زیرا خوراک به معنای غذا نیست بلکه این مقوله نمایانگر فرهنگ عمومی مردم است. شما نمی‌توانید مهمان‌‌‌نوازی ایرانی یا روحیه تعاملی را از راه بناهای تاریخی نشان دهید. بنابراین ما نیاز به یک بازنگری در روش معرفی توریسم ایران داریم. ما باید ایران و خودمان را به نحوی که هستیم نشان دهیم و خوراک یکی از اصلی‌‌‌ترین نشانه‌های فرهنگ ایران و ایرانی است.
از نظر معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی یکی از راه‌‌‌های مقابله با ایران‌‌‌هراسی خوراک و اتفاقاتی است که پیرامون آن می‌‌‌افتد. او افزود: در بسیاری از نمایشگاه‌‌‌های گردشگری که شرکت می‌‌‌کنیم، یکی از بخش‌‌‌های مهم خوراک است. در این بخش کشورها به دنبال آن نیستند که طعم غذا را نشان دهند بلکه به دنبال ماندگار کردن خاطره هستند. ضمن اینکه توضیحاتی که ذیل خوراک می‌‌‌آید باعث جذب گردشگر می‌شود. او ادامه داد: بسیاری از شهروندان سایر کشورها که به ایران نیامدند، احساسی نسبت به کشورمان ندارند اما غذای ایرانی را تست کرده‌‌‌اند. بارها در سفرهای خارجی مشاهده کرده‌‌‌ام که آنها می‌توانند درباره قورمه سبزی یا چلوکباب حرف بزنند در حالی که اگر اسم شهری از ایران را بگویید نمی‌‌‌داند مربوط به کدام کشور است. این موضوع نشان می‌دهد که در روش بازاریابی هم خوراک می‌تواند نقش‌‌‌آفرینی داشته باشد.
شالبافیان با اشاره به نمایشگاه گردشگری روسیه در اسفند ماه سال گذشته گفت: در این نمایشگاه یکی از اعضای تشکل بومگردی و چند نفر دیگر را به روسیه بردیم. در این کشور با آژانس‌‌‌های مسکو جلسه‌‌‌ای داشتیم که در آن همراه صاحب کسب‌وکار بومگردی مجموعه تصاویری از بومگردی در ایران نشان داده شد. این فعال حوزه توریسم روستایی فارغ از معماری به مقوله غذا و خوراک پرداخت که مورد استقبال قرار گرفت. او درباره نمایشگاه‌‌‌های خارجی آتی عنوان کرد نمایشگاه‌‌‌های ارمنستان و برخی کشورهای عربی را در آینده داریم که در آنها خوراک را به عنوان محور قرار می‌‌‌دهیم.
به گفته شالبافیان آماده شدن مجموعههای خوراک که از حد مطلوبی برای پذیرایی از گردشگران برخوردار باشد، موضوعی است که باید به آن پرداخته شود. او گفت: برای گردشگران چینی با توجه به افزایش توریست‌‌‌های این کشور پس از توافقات انجام شده میان دو کشور ما نیاز به خدمات مطلوب خوراک داریم، در کنار آن برای کیفیت بهتر تورها از دانشجویان زبان چینی کمک گرفتیم تا در کنار راهنمایان قرار بگیرند. او از برگزاری تورهای مختلف آشناسازی در ایران خبر داد و اضافه کرد: در هفته‌‌‌های گذشته توری از ۲۰ نفر از فعالان و سلبریتی‌‌‌های هند مهمان ما بودند. در این تورها ما به بخش خوراک توجه ویژه‌‌‌ای داشتیم. یکی از افراد شرکت کننده در این تور دنبال‌‌‌کنندگان شبکه‌های اجتماعی‌اش ۱۲ میلیون نفر بود که با هر پست می‌تواند تبلیغ گسترده‌‌‌ای برای مجموعه‌‌‌ای داشته باشد که در آن سرو غذا انجام شده است.
جای خالی دسترس‌‌‌پذیری
سید مصطفی فاطمی مدیر گردشگری داخلی نیز در این نشست بیان کرد: ایران در خوراک یکی از قوی‌‌‌ترین کشورهای جهان است. ما درصدد هستیم تیم ملی آشپزی داشته و با شناسایی سرآشپزها آنها را برای شرکت در مسابقات انتخاب کنیم. او از شکل‌‌‌گیری خیابان‌‌‌های خوراک در شهرهای مختلف خبر داد و افزود: این خیابان‌‌‌ها در حال حاضر در رشت و شیراز وجود دارند و قصد داریم آنها را در شهرهای دیگر نیز راه بیندازیم. به گفته فاطمی جشنواره‌‌‌های خوراک و آشپزی افراد دارای معلولیت نیز باید مورد توجه ویژه قرار بگیرند. او گفت: خوشبختانه بسیاری از مجموعههای ملل، کافی‌‌‌شاپ‌‌‌ها و... ظرفیت خوبی برای توسعه گردشگری دارند. او از مقوله دسترس‌‌‌پذیری به عنوان یکی از مولفه‌‌‌های سطح‌‌‌بندی رستوران‌‌‌ها نام برد و گفت: دسترس‌‌‌پذیری یک مجموعه پذیرایی برای افراد دارای معلولیت از استانداردهای بین‌المللی است که در ایران کمتر به آن پرداخته شده است و باید مورد توجه قرار گیرد.
نه تنوع داریم، نه خلاقیت
سامان گلریز، کارشناس خوراک در این باره که آیا غذای ایرانی این قابلیت را دارد که قلاب جذب توریست شود، به «دنیای‌اقتصاد» می‌‌‌گوید: ایران یک کشور ۷هزار ساله است، ما چند‌هزار سال پیش در شوشتر اولین آسیاب‌‌‌های آبی را زدیم، دامپروری حرفه‌‌‌ای را به جهان معرفی کردیم و کارخانه تولید مواد غذایی را در شوشتر راه انداختیم. طبیعی است که با چنین پیشینه‌‌‌ای دارای پتانسیل‌های فراوانی در موضوع خوراک باشیم.
او در همین خصوص به آثار باقی‌مانده از هزاره‌‌‌های گذشته در موزه‌‌‌های ایران باستان و لوور فرانسه اشاره کرده و می‌‌‌افزاید: در این موزه‌‌‌ها می‌توانید ظرف‌‌‌های آشپزی را ببینید که نشان می‌دهد ایران از کهن تنوع غذایی بالایی داشته است. با وجود چنین پیشینه‌‌‌ای عملکرد ما متاسفانه اصلا قابل قبول نیست. ما تاریخ غذایمان را نادیده گرفتیم و اجازه دادیم دیگران آن را به نام خودشان ثبت کنند در حالی که می‌توانستیم بزرگ‌ترین دایره‌‌‌المعارف‌‌‌های آش، نان و.. را در جهان داشته باشیم. گلریز، سلامت را یکی از مولفه‌‌‌های مهم در آشپزی و خوراک ایرانی می‌داند و ادامه می‌دهد: با در نظر گرفتن این ویژگی این قابلیت را داشته و داریم تا توریست‌‌‌های سلامت را به کشورمان جذب کنیم. به گفته این کارشناس خوراک، کشورهایی مانند ترکیه یا لبنان توانسته‌‌‌اند از غذا به عنوان یک جاذبه برای جذب گردشگر بهره بگیرند. او می‌‌‌گوید: بسیاری از افرادی که قصد سفر به این کشورها را دارند در کنار مولفه‌‌‌هایی مانند طبیعت و بناهای تاریخی، موضوع غذا را مدنظر قرار می‌دهند و یکی از برنامه‌‌‌های اصلی‌‌‌شان تست غذاهای این کشورهاست.
بی‌توجهی به صنعت توریسم از سوی متولیان و مسوولان یکی از مواردی است که گلریز به آن اشاره و اضافه می‌کند: ما در موضوع غذا و خوراک نیز ریسک‌‌‌پذیری پایینی داریم. در رستورانهای خود به جای ارائه انواع ته‌‌‌چین‌‌‌های شهرهای مختلف و سایر غذاهای محلی تنها دو گزینه کباب و جوجه را عرضه می‌‌‌کنیم و برخی رستوران‌‌‌ها هم قورمه سبزی و قیمه را با کیفیت معمولی ارائه می‌دهند، همین موضوع سبب شده گردشگر خارجی غذای ایرانی را در حد همین چند گزینه محدود بداند. او معتقد است ما باید به جای ارائه انواع پیتزا و لازانیا و توجه به غذاهای ملل در گام اول غذای بومی خودمان را بشناسیم، در این زمینه آموزش دهیم و آن را به جهان معرفی کنیم. گلریز ادامه می‌دهد: متاسفانه رستورانهای ما خلاقیت لازم را ندارند و همین موضوع سبب می‌شود با تورم و کاهش قدرت خرید مردم بسیاری از آنها به سمت ورشکستگی و تعطیلی بروند، از این رو آنها برای باقی ماندن در بازار باید با تنوع بخشیدن به منوهایشان و شیوه‌‌‌های سرو غذا مشتریانشان را نگه دارند.
به گفته این کارشناس خوراک در حال حاضر اقامتگاه‌های بومگردی معدود گزینه‌‌‌های ارائه غذای محلی هستند. او اضافه می‌کند: بارها هشدار داده‌‌‌ایم که همان‌طور که محیط‌زیست در حال نابودی است، غذای ایرانی هم در معرض خطر قرار دارد و اگر دیر بجنبیم چیزی از آن باقی نمی‌‌‌ماند. از این رو وظیفه ماست که با برگزاری جشنواره‌‌‌های بین‌المللی، خوراک ایرانی را به جهان معرفی کرده و آن را به جاذبه‌‌‌ای برای گردشگری کشورمان بدل کنیم.
