چرا «خانههای مبله» با استقبال مسافران روبه‌رو شد؟
رقیب هتلها در عید ۱۴۰۲
حسن سیادتان رئیس جامعه هتلداران فارس در این باره به «دنیای‌اقتصاد» میگوید: از ۲۹ اسفند ۱۴۰۱ تا ۶ فروردین ۱۴۰۲ سطح اشغال هتلها در استان فارس ۹۵درصد بود که این عدد از ششم تا دوازدهم فروردین به ۶۰درصد رسید. به گفته رئیس جامعه هتلداران فارس سهم شیراز در هفته دوم تعطیلات سال نو بیش از ۶۰درصد بوده و در این بازه زمانی نیز هتل‌‌‌هایی بوده‌اند که آمارهایی بین ۷۰ تا ۱۰۰درصد اشغال اتاق را داشته‌‌‌اند در حالی که شهرهای اطراف شیراز ضریب اشغال‌‌‌شان کاهش بیشتری را تجربه کرده اند.
او با اشاره به اینکه شیراز یکی از نقاط گردشگری است که بسیاری از توریست‌‌‌‌‌‌های داخلی و خارجی مایلند در فروردین و اردیبهشت به آن سفر کنند، می‌‌‌افزاید: عمده این توریستها ترجیح می‌دهند ساکن هتلها و هتل‌‌‌‌آپارتمان‌‌‌ها باشند. در این استان ما ۱۵۰ هتل، هتل‌آپارتمان، متل و واحد اقامتی سنتی داریم. تعداد مهمانپذیرها ۱۳۲ و بوم‌‌‌گردی‌‌‌ها نیز ۱۶۰ واحد هستند که می‌توانند شرایط اسکان ۲۴هزار نفر را فراهم کنند، در کنار آن کانکس‌‌‌هایی هم در اختیار مسافران نوروزی قرار گرفت و مدارس نیز به خدمات‌‌‌رسانی در این زمینه مشغول بودند.
رئیس جامعه هتلداران فارس، نوروز ۱۴۰۲ را آغاز خوبی برای گردشگری این استان برشمرد. با این حال به گفته او در این استان در این بازه زمانی دو هفته‌‌‌ای چالش خانه مبلهها نیز وجود داشت. سیادتان در این‌باره میگوید: خانه مبلهها را با قیمت‌های ۵ تا ۶ میلیون تومان به ازای هر شب، در اختیار گردشگران نوروزی قرار می‌‌‌دادند. او با ابراز امیدواری از ساماندهی این خانهها می‌‌‌افزاید: در شرایطی که هتلها و سایر اماکن اقامتی فضای خالی برای اسکان گردشگران نداشتند صاحبان این خانه مبلهها با قیمت‌های بالا به گردشگران سرویس ارائه کردند. در شیراز برای یک هتل پنج‌ستاره گردشگران رقمی بین ۳ تا ۳ میلیون و ۳۰۰هزار تومان برای یک اتاق دو‌نفره پرداخته و امکان این را هم داشتند که به ازای خدمات کمتر بین ۴۵۰هزار تا ۶۰۰هزار تومان بپردازند.
به گفته سیادتان در شیراز نیز مشابه شهرهای شمالی در نوروز شاهد حضور افرادی بودیم که با در اختیار داشتن یک برگه تلاش می‌‌‌کردند گردشگران را ترغیب به اسکان در خانه مبلهها و ویلا‌‌‌ها کنند. شاید چنین پدیده‌‌‌ای که سیادتان از آن انتقاد می‌کند را چنین بتوان توجیه کرد که خانه مبلهها اغلب میزبان مسافرانی هستند که به شکل دسته‌جمعی و خانوادگی سفر می‌کنند، و این گردشگران با انتخاب این گزینه هزینه‌‌‌های خود را کاهش می‌دهند. با این حال این موضوع چالش‌‌‌های خود را هم دارد که در این باره رئیس جامعه هتلداران شیراز میگوید: چنانچه برای مهمان این خانه مبلهها مشکلی به وجود بیاید نمی‌‌‌داند باید به کدام مرجع شکایت کند. از این رو ما نیازمند نظارت مراکز قانونی و مشخص شدن فهرست این خانهها و صاحبان آنها هستیم.
رئیس جامعه هتلداران فارس اضافه می‌کند: در زمان‌‌‌های داغ گردشگری که شاهد حضور انبوه گردشگران به شیراز یا اصفهان هستیم همه نهادها باید برای اسکان مسافران تلاش کنند تا مردم سفر خوبی داشته باشند و در این زمینه متولیان گردشگری اهتمام کافی را داشته باشند. او ضربه به صنعت هتلداری را از دیگر مصائب این خانه مبلهها می‌‌‌‌‌‌داند و میگوید: سرمایه‌گذاران برای ساخت یک هتل، هزینه‌‌‌های زیادی متقبل می‌شوند. آنها نمی‌توانند در زمان فعالیت به عنوان هتل، کاربری دیگری داشته باشند، این در حالی است که خانه مبلهها با جذب مسافران هتلها به سرمایه‌گذاری در این حوزه صدمه می‌‌‌زنند. از این رو پیشنهاد ما این است که این خانهها تنها در زمان‌‌‌های داغ گردشگری مورد استفاده قرار گیرند و در سایر ایام سال فعالیت‌‌‌شان محدود باشد.
ضرورت سفرهای برنامه‌ریزی‌شده
کریم بیگی رئیس جامعه هتلداران استان اصفهان نیز به «دنیای‌اقتصاد» میگوید: در نوروز ۱۴۰۲ ما زاینده‌‌‌رود پرآب را داشتیم که شادابی زیادی را در این شهر به وجود آورد و سبب جذابیت مضاعف آن شد. گردشگران نوروزی هم استقبال خوبی از اصفهان داشتند و تعداد توریستها نسبت به سال گذشته افزایش داشت. او درباره ضریب اشغال هتل‌‌‌های این استان به‌عدد ۹۰درصد اشاره و اضافه می‌کند: در روز اول و دوم ما به سطح ۹۰درصد رسیدیم که تا دهم فروردین ادامه داشت و پس از آن با یک روند نزولی مواجه بودیم و در سه روز بعد به عددهای ۶۰، ۵۰ و ۴۰ درصد رسیدیم. رئیس جامعه هتلداران اصفهان در این باره که آیا عدد ۹۰درصد تنها محدود به اصفهان بوده یا سایر شهرها نیز چنین استقبالی را از سوی گردشگران شاهد بودند بیان می‌کند: در شهرهایی مانند کاشان نیز شاهد رونق بالای گردشگری بودیم با این حال در سایر شهرها این عدد ۹۰درصد صدق نمی‌‌‌کند.
مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان اصفهان پیش از آغاز سال جدید از برنامه‌‌‌های این اداره برای توزیع مکانی گردشگران در نوروز خبر داده بود، آیا این وعده عملی شد؟ بیگی میگوید: ما در شهرها و روستاهای اطراف به اندازه نیاز مراکز اقامتی نداریم همین موضوع سبب می‌شود گردشگران سفرهای یک‌روزه‌‌‌ای به این مناطق داشته باشند و برای اقامت شبانه به اصفهان بازگردند.
در نوروز سال ۱۴۰۱ اصفهان با چالش برودت هوا و کمبود مراکز اقامتی مواجه شد که در نهایت بازگشت گردشگران به محض رسیدن به این شهر را به دنبال داشت. آیا در سال ۱۴۰۲ این مشکل برطرف شده بود؟ رئیس جامعه هتلداران اصفهان عنوان می‌کند: مدیران گردشگری در کشور باید در این حوزه فعالیت‌‌‌های آموزشی داشته باشند که توریست در زمان سفر خود، محل اقامت را پیش‌بینی کرده باشد. بارها شاهدیم که گردشگر زمان رسیدن به مقصد بلاتکلیف است و همین موضوع هم برای خودش و هم برای سایرین مشکل ایجاد می‌کند و در نهایت به سفر خوبی هم منجر نمی‌شود. او با اشاره به اینکه در جلسات مختلف از متولی گردشگری درخواست کرده تا فرهنگ‌‌‌سازی در این زمینه داشته باشد، اضافه می‌کند: در سایر کشورها زمانی که گردشگر قصد سفر به مقصدی را دارد هم محل اقامت و هم برنامه سفر خود را مشخص کرده است، ما هم امیدواریم این فرهنگ را در بازار سفر کشورمان داشته باشیم تا چنین مشکلاتی ایجاد نشود.
خوشبختانه در نوروز سال‌جاری شهرداری اصفهان باغ فدک را برای مسافران نوروزی آماده کرده بود. برودت هوا نیز در این شهر در سه روز آخر تعطیلات بود که تعداد گردشگران نیز کاهش داشت و در نهایت با چالش خاصی در این زمینه مواجه نشدیم. بیگی نیز از خانههای مبله به عنوان یکی از مشکلات در حوزه گردشگری نام می‌‌‌برد و میگوید: صاحبان منازلی که می‌خواهند خانههای خود را در اختیار گردشگران قرار دهند باید اطلاعات آنها در یک سایت قرار گرفته و مجوزهای لازم را دریافت کنند. در این صورت امکانات آنها در شأن توریستها خواهد بود و با بروز هر مشکلی، گردشگر به مرجعی برای رفع آن دسترسی خواهد داشت.
از نظر رئیس جامعه هتلداران اصفهان، خانههای مبله تنها در ایام پیک باید فعالیت کنند. او می‌‌‌افزاید: هتلداران در سال‌های گذشته به‌واسطه کرونا و... ضرر و زیان هنگفتی را مشابه سایر کسب و کارهای مرتبط با گردشگری متحمل شده‌اند. از این رو متولی گردشگری باید ضمن نظارت بر این خانهها، هتلها و اقامتگاهها را در اولویت قرار دهد تا آنها بتوانند به حیات خود ادامه دهند. گفته‌‌‌های این دو فعال حوزه هتلداری نشان می‌دهد خانه مبلهها یکی از رقبای هتلها و سایر اقامتگاهها در شهرهای گردشگرپذیر هستند. شاید دلیل این امر را بتوان راهکاری برای کاهش هزینه‌‌‌های سفر از سوی توریستها دانست، به‌ویژه زمانی که سفر به شکل دسته‌جمعی و گروهی صورت می‌گیرد. در واقع گردشگران ترجیح می‌دهند خدمات کمتری دریافت کنند و در عوض بتوانند هزینه‌‌‌های سفرشان را نیز کاهش دهند. با این حال همچنان که این دو فعال حوزه هتلداری عنوان کردند، این خانهها ممکن است خدماتی بی‌کیفیت ارائه داده یا تصویری که از محل اقامت خود به متقاضی ارائه می‌دهند با آنچه در واقعیت وجود دارد کاملا متفاوت باشد. از این رو به نظر می‌رسد متولی گردشگری باید در این زمینه چاره‌ای بیندیشد تا چالش‌‌‌های این مقوله برطرف شود.
