الگوی رونق «اکوتوریسم» در کشورها بررسی شد
فرمول تسهیل طبیعتگردی
ماجراجویی در دل طبیعت تا قبل از دو دهه گذشته یکی از سفرهای بسیار پرخطر و استرس‌‌‌زا به‌‌‌شمار می‌‌‌رفت و به دلیل ناشناخته بودن بسیاری از مسیرها، نبود امکانات ضروری همچون اقامتگاه و ناآ‌گاهی لازم درمورد محل کمپ یا چگونگی برخورد با طبیعت وحشی، عمدتا طبیعت‌‌‌گردان با خطرات و مشکلات بسیار جدی و خطرناکی مواجه می‌‌‌شدند و حتی برخی در این مسیر جان خود را از دست می‌‌‌دادند. اما به مرور باتوجه به بازتاب خاطرات سفر این ماجراجویان طبیعت‌‌‌گرد که بسیاری از آنها به شکل کتاب و فیلم درآمد، تعداد علاقه‌مندان به طبیعتگردی و داوطلبان برای کشف طبیعت وحشی افزایش یافت این امر، دولت‌‌‌ها و سازمان‌های بین‌المللی به‌ویژه در حوزه محیط‌زیست و گردشگری را بر آن داشت تا به بررسی، شناخت و محافظت از طبیعت بپردازند. در این راستا، بسیاری از گروه‌‌‌های مردم نهاد تشکیل شدند تا با بررسی تمامی مسیرها با استفاده از گروه‌‌‌های داوطلب شرایط را برای حضور طبیعت‌‌‌گردان فراهم کنند. در سال ۲۰۰۲ سازمان جهانی گردشگری، شعار روز جهانی گردشگری را با موضوع «اکوتوریسم، کلید توسعه پایدار» انتخاب کرد و آن را هدف صنعت گردشگری برای آینده تعیین کرد.
اکوتوریسم به سمت پایدار شدن
این توجه به طبیعت وحشی بسیاری از کشورها را به سمت متمرکز شدن بر تسهیل طبیعتگردی و از آن مهم‌تر محافظت از طبیعت پیش برد و کشورهایی که دارای طبیعت و حیات وحش گسترده بودند از جمله آمریکا، کانادا، استرالیا و اروپا بسیاری از مناطق را با عنوان پارک ملی تحت حفاظت ویژه قرار دادند، تا شرایط حضور در این مناطق برای افراد، امن و تحت مراقبت باشد. از این رو، دولت‌‌‌ها با کمک سازمان‌های ملی محیط‌زیست، راه‌‌‌سازی و شرکت‌های خصوصی متخصص در این حوزه به ایجاد نقشه راه‌‌‌هایی با درج تمامی اطلاعات لازم برای بازدیدکنندگان و طبیعت‌‌‌گردان اقدام کردند. این موضوع منجر به ایجاد فرصتی برای مردم محلی جهت فراهم کردن ارائه خدمات محلی و کسب درآمد و در نتیجه رونق اقتصادی جوامع محلی شد، بنابراین، اقامتگاه‌‌‌ها، غذاخوری‌‌‌ها و فروشگاه‌‌‌های بسیاری در طول مسیر طبیعتگردی برای گردشگران و طبیعت‌‌‌گردان فراهم شد.
این موقعیت جدید، بسیاری از شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات گردشگری را برآن داشت تا به سرمایه‌گذاری در طبیعت بپردازند و با افزایش طبیعتگردی رقابت بین شرکت‌ها آنچنان گسترده شد که هریک به دنبال کشف و ایجاد راه‌‌‌های تازهای برای رشد بیشتر اکوتوریسم برآمدند. از این رو به تهیه پکیج‌‌‌های کاملی از تمامی امکانات سفردر قالب یک نقشه سفر برآمدند و در این نقشهها، تمامی مسیرها و امکانات موجود همچون اقامتگاه‌‌‌ها، پمپ بنزین، محل کمپ و... را مشخص کردند. با گسترش تکنولوژی و دیجیتالی شدن جامعه جهانی، نقشه‌‌‌های دیجیتالی به شکل سایت و امروزه به شکل اپلیکیشن‌‌‌های مختلف جایگزین نقشه‌‌‌های کاغذی شد. استفاده از ماهواره، شناسایی مسیرها را آنچنان آسان کرد که با استفاده از این برنامه‌‌‌ها همچون گوگل مپ، MAPS.ME و بسیاری از نرم‌افزارهای معروف جهان، می‌توان به ناشناخته‌‌‌ترین مقاصد در طبیعت وحشی سفر کرد.
اما آنچه که به این نقشه‌‌‌های دیجیتال در جهت تسهیل گردشگران و طبیعت‌‌‌گردان در مسیر کمک شایانی کرده، در درجه اول آگاهی مردم محلی از چگونگی شناساندن خود به جهان است که در این زمینه با کمک دولت‌‌‌های محلی و با ایجاد زیرساخت‌‌‌های لازم، شرایط را برای حضور گردشگران در طبیعت بکر فراهم و آن را به جهان معرفی کردند. در کنار این آگاهی، رشد شرکت‌های کوچک و استارت‌آپ‌‌‌ها برای معرفی اقامتگاه‌‌‌ها و مقاصد بسیار دور در دل طبیعت همچون Airbnb این فرصت را برای جوامع محلی ایجاد کرد تا موقعیت مکانی خود را در این شرکت‌ها و در تمامی نقشه‌‌‌های دیجیتالی ثبت کنند. اما تا پیش از شروع فعالیت این استارت‌آپ‌‌‌ها که اکنون مهم‌ترین نقش در تسهیل سفر در طبیعت را دارند، فعالیت سازمان‌های بین‌المللی و ملی و شرکت‌های بزرگ در حوزه سفرهای پایدار و اکوتوریسم بزرگ‌ترین نقش را در رشد طبیعتگردی و آغاز فعالیت شرکت‌های کوچک در حوزه اکوتوریسم داشته است.
سازمان بین‌المللی گردشگری در سایت خود شرکت‌هایی را که به ارائه خدمات سفر و افراد دوستدار محیط‌زیست و طبیعت‌‌‌گرد می‌‌‌پردازند معرفی کرده تا با مراجعه به آنها اطلاعات جامع و کامل از تمامی منطقه و مسیرها و امکانات کسب کرد. همچنین سازمان جهانی اکوتوریسم نیز شرایط را برای جست‌وجوی شرکت‌های گردشگری پایدار در چند دسته آبی، زمینی و معنوی فراهم کرده است تا طبیعت‌‌‌گردان در سراسر جهان بتوانند از اطلاعات طبیعتگردی کشور هدف استفاده کنند و پیش از سفر با استفاده از اپلیکیشن‌‌‌ها و نقشه‌‌‌های دسترسی به بررسی مسیرهای طبیعتگردی و رزرو اقامتگاه‌‌‌ها یا انتخاب محل کمپ اقدام کنند. نکته حائز اهمیت این است که این نقشهها باتوجه به اطلاعاتی که توسط کشورها یا فعالان گردشگری ثبت می‌شود، تهیه شده‌‌‌اند و اگر منطقه‌‌‌ای همچنان ناشناخته باقی مانده به دلیل عدم‌معرفی جوامع محلی و ثبت موقعیت خود به دیگران است.
اکوتوریسم در جهان
البته باتوجه به انواع طبیعتگردی، فعالیت شرکت‌ها و کشورها نیز متفاوت است. در نظر گرفتن علاقه‌مندی بسیاری از افراد به دوچرخه سواری در طبیعت، طی چند دهه اخیر امروزه نقشه راه مسیر دوچرخه سواری و تعیین سطح مسیرها در این نقشهها در بیشتر کشورها با جزئیات کامل سفر تهیه شده است که این را می‌توان بیشتر در کشورهای اروپایی، آمریکا و کانادا مشاهده کرد. در دیگر حوزه‌‌‌های طبیعتگردی کشورهای آمریکای مرکزی و جنوبی به‌ویژه در منطقه کارائیب بسیار قوی عمل کرده‌‌‌اند. همچنین در آسیای شرقی نیز بسیار مورد توجه قرار گرفته و نقشه طبیعت ژاپن امروزه به راحتی در اختیار تمام جهان قرار گرفته و طبیعت‌‌‌گردان بسیاری را هر ساله به سمت خود جذب می‌کند.
کشورهای آفریقایی نیز با توجه به برخورداری از حیات‌وحش و طبیعت بی‌‌‌نظیر، طی یک‌دهه اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته‌‌‌اند، از این رو با افزایش مناطق محافظت‌شده، فعالان صنعت گردشگری نیز به سرمایه‌گذاری و تسهیل ورود گردشگران در طبیعت وحشی پرداختند و نقشه مسیرها، محل اقامت و کمپ و دیگر امکانات کامل در اختیار گردشگران قرار می‌گیرد. اگرچه سفرها امروزه عمدتا به شکل گروهی و توسط توراپراتورها صورت می‌گیرد؛ اما برخی از افراد علاقه‌مند به سفرهای انفرادی هستند که استفاده از نقشه‌‌‌های دیجیتال و رزرو اقامتگاه توسط سایت‌‌‌های اینترنی اقامتی شرایط را برای حضور همه افراد فراهم کرده است. البته نکته‌‌‌ای که باید به آن توجه کرد، این است که با توجه به نوع طبیعتگردی باید از ابزار مناسب آن استفاده کرد و قبل از سفر اطلاعات لازم و چگونگی نحوه سفر درباره مسیرها را کسب کرد. محل احداث کمپ از اهمیت زیادی برخوردار است که بسیاری از کشورها محل مناسب کمپ را عمدتا در نقشهها تعیین کرده‌‌‌اند.
اگرچه امروزه بسیاری از مناطق طبیعی در اروپا، آمریکا، کانادا، استرالیا، آفریقا، آسیا و دیگر مناطق جهان توسط دولت‌‌‌ها و سازمان‌های خصوصی و مردم‌نهاد به شکل مناطق تحت حفاظت درآمده‌‌‌اند؛ اما همچنان مسیرهای ناشناخته خارج از منطقه محافظت شده قرار دارند و داوطلبان ماجراجو به صورت خودجوش به کشف منطقه و حفظ و نگهداری از آن و ارائه اطلاعات لازم برای سفر به این مقاصد پرداخته‌‌‌اند. در استرالیا در منطقه دوچرخه‌سواری کوهستان و صخره نوردی داوطلب می‌‌‌شوند تا مناطق طبیعی را که در آن فعالیت انجام می‌دهند، حفظ کنند؛ زیرا به این باور رسیده‌اند که تا مشارکت مردمی نباشد، ایجاد دلبستگی به طبیعت و حفاظت از آن مکان اتفاق نمی‌‌‌افتد.
در کشوری مانند کانادا که گردشگری آن بیشتر بر مبنای طبیعتگردی استوار است، نقشه اطلس کامل از طبیعت حفاظت‌شده در اختیار گردشگران قرار دارد. در این راستا از شرکت‌های گردشگری پایدار و انجمن‌‌‌های بین‌المللی دعوت به همکاری می‌شود تا ضمن حفاظت از محیط‌زیست، رفاه مردم محلی را تامین کنند. در بریتانیا سایت رسمی اکوتوریسم شیوه‌‌‌های گردشگری اخلاقی در طبیعت را ترویج و فهرست گسترده‌‌‌ای از اقامتگاه‌‌‌های پایدار و شرکت‌های مسافرتی منطقه‌‌‌ای در سراسر جهان را معرفی می‌کند. همچنین در این کشور گروهی متخصص از فعالان طبیعت‌‌‌گرد در سایت ایتو(Aito) در زمینه پایدار کردن تعطیلات، پیشرو هستند. در استرالیا نیز با توجه به وجود طبیعت گسترده، «گردشگری سبز» بسیار مورد توجه قرار گرفته و سایت‌‌‌های ملی و غیرانتفاعی بسیاری توسط نهادهای دولتی و خصوصی و مردم نهاد برای معرفی کامل مناطق طبیعتگردی ایجاد شده است. همچنین در کانادا و آمریکا سایت‌‌‌های تخصصی در حوزه گزینه‌‌‌های مربوط به تغذیه به‌منظور دسترسی طبیعت‌‌‌گردان ایجاد شده است.
