«ایکائو» از افزایش ضریب ایمنی پروازها گزارش می‌دهد
دستاورد سفرهای هوایی در عصر کرونا
صنعت هواپیمایی به عنوان یکی از مهم‌ترین بخش‌‌‌های صنعت گردشگری، استراتژی جدیدی جهت بهبود مستمر ایمنی هوانوردی ارائه خواهد داد تا به کاهش تلفات و خطرات ناشی از آن با استفاده از یک برنامه توسعه استراتژیک هماهنگ ایمنی هوانوردی دست یابد. صنعت حمل‌ونقل هوایی نقش مهمی در فعالیت و توسعه اقتصادی جهانی دارد و از طرفی یکی از عناصر کلیدی برای حفظ فعالیت هوانوردی غیرنظامی، اطمینان از عملیات ایمنسازی، کارآمد و سازگار با محیط‌زیست در سطح جهانی، منطقهای و ملی است. از این رو، سازمان بین‌المللی هوانوردی غیرنظامی (ایکائو) با ایجاد انجمن برنامه ایمنی هوانوردی جهانی (GASP) به ترویج توسعه ایمنسازی و منظم هوانوردی غیرنظامی اقدام کرده است. باتوجه به اینکه بیش از 70درصد سفرهای بین‌الملل از طریق هوایی صورت می‌گیرد، ایمنی پروازها و هواپیماها نقش مهم و کلیدی خواهند داشت.
ایکائو گزارش می‌دهد که ترافیک جهانی مسافر در سال 2021 با 3/ 2میلیارد مسافر در سراسر جهان یا 49درصد کمتر از سطح قبل از همه‌گیری (2019) به طور متوسط بهبود یافته است که این در مقایسه با کاهش 60درصدی در سال 2020 (اولین سال شیوع بیماری همه‌گیر) که تنها 8/ 1میلیارد مسافر داشت، قابل‌توجه است. البته سال 2019 این رقم معادل 5/ 4میلیارد مسافر در سراسر جهان بوده است. همچنین تعداد پروازهای تجاری برنامه‌‌‌ریزی شده تقریبا 11درصد با حدود 25میلیون پرواز در سال 2021 افزایش یافته است، این در حالی است که در سال 2020 تعداد پروازها حدود 5/ 22میلیون پرواز بوده است.
بر اساس گزارش ایکائو، آمار سوانح سالانه نشان‌‌‌دهنده کاهش نرخ سوانح هوایی جهانی در سال 2021 است. نرخ جهانی سانحه سال 2021 حدود 9/ 1 تصادف در هر‌میلیون پرواز بوده که نسبت به 1/ 2 تصادف در سال 2020 به ازای هر یک‌میلیون پرواز، کاهش یافته است. همچنین در سال 2021، تصادفات حمل‌ونقل هوایی تجاری برنامه‌‌‌ریزی شده منجر به 104 مرگ و میر شد که این رقم در سال 2020 حدود 298 فوتی بوده است. همه‌گیری کووید-19چالش‌های مهمی را برای ایمنی هوانوردی ایجاد کرده است. بنابراین، ایکائو بر بازیابی ایمنی و پایداری سیستم هوانوردی از اثرات همه‌گیری متمرکز شده است. گروه بازیابی هوانوردی این سازمان با ارائه اصول و توصیه‌‌‌های کلیدی در اکتبر 2021 این موضوع را تضمین کرده است. همچنین در یک کنفرانس سطح بالا درباره کووید-19 که از 12 تا 22 اکتبر در مونترال به‌‌‌طور مجازی برگزار شد، محور گفت‌وگو حول دو جریان «ایمنی» و «تسهیل» صورت گرفت که درباره جریان ایمنی، در مجموع 147 توصیه توسط کنفرانس مورد توافق قرار گرفت که موضوعات گسترده‌‌‌ای را در رابطه با ایمنی هوانوردی، از جمله اقدامات ایمنی و عملیاتی مرتبط با همه‌گیری کووید-19، دربر می‌گیرد.
اکنون، باتوجه به روندهای موجود و در حال ظهور، ایکائو با همکاری «جامعه هوانوردی بین‌المللی» برای دستیابی به پیشرفت‌‌‌های ایمنی در آینده، با تاکید بر بهبود عملکرد ایمنی و کاهش ریسک ایمنی، عملیاتی از طریق پشتیبانی از استانداردسازی، اجرا و نظارت بر کار را ارائه کرده است. «طرح ایمنی هوانوردی جهانی (GASP)» راهبردی را ارائه می‌کند که از اولویت‌‌‌بندی و بهبود مستمر ایمنی هوانوردی پشتیبانی می‌کند. این کمیته با همکاری «برنامه جهانی ناوبری هوایی (GANP)»، چارچوبی را فراهم می‌کند که در آن برنامه‌‌‌های ایمنی هوانوردی منطقهای و ملی توسعه و اجرا می‌شود، بنابراین هماهنگی‌‌‌ها و اقدامات مشترک با هدف ارتقای ظرفیت، «ایمنی هوانوردی غیرنظامی بین‌المللی و کارآیی آن» را تضمین می‌کند. هدف کمیته برنامه ایمنی هوانوردی جهان کاهش مستمر تلفات و خطرات ناشی از آن با ایجاد توسعه استراتژیک ایمنی هوانوردی هماهنگ، برنامه‌‌‌های ایمنی هوانوردی منطقهای و ملی است.
بر اساس گزارش ایکائو، بین سال‌های 2017 تا 2021، روند سالانه تعداد تصادفات کاهش یافته است. بیشترین آمار ثبت شده در این مدت مربوط به سال 2019 با 114 تصادف بوده است. تعداد تصادفات در هر دو سال 2020 و 2021 به طور قابل‌توجهی کاهش یافته است. با این حال طی این دو سال به دلیل اقدامات دولت‌‌‌ها با هدف به حداقل رساندن شیوع کووید-19، ترافیک مسافران و پروازها کاهش قابل‌توجهی داشته است. تعداد تصادفات فوتی در 2020 و 2021 ثابت مانده است. تعداد تلفات ناشی از تصادفات فوتی از 298 در سال 2020 به 104 در سال 2021 کاهش یافته است.
میزان وقوع حوادث در حرکت، بیشترین آمار تصادفات را به خود اختصاص داده است. براین اساس چهار حادثه مرگبار به دو دسته تقسیم می‌‌‌شوند. دو پرواز کنترل شده به سمت زمین با 32 کشته و دو هواپیمای منهدم شده و دو سانحه از دست دادن کنترل در حین پرواز با 72 کشته که منجر به منهدم شدن دو فروند هواپیما شد. در مجموع حوادثی که ایمنی هواپیماها را به‌‌‌خطر می‌‌‌اندازند و آسیب قابل‌توجهی را به هواپیما وارد می‌کنند، شامل شش حادثه مانور ناگهانی، تماس غیرعادی با باند، برخورد با زمین، یخ‌‌‌زدگی، حمل‌ونقل زمینی، خرابی یا نقص سیستم می‌شود. ایکائو موظف شده تا با شناسایی مجموعه رویدادهای پرخطر جهانی، مرگ و میر ناشی از حوادث را کاهش دهد.
ایکائو در این گزارش نشان می‌دهد که بیشترین میزان سوانح در سال 2021 در منطقه قاره آمریکا رخ داده که نزدیک به 50درصد از کل سوانح جهانی در این منطقه به وقوع پیوسته‌است و خاورمیانه در این دوره زمانی کمترین میزان سوانح را به‌‌‌خود اختصاص داد. منطقه آسیا و و اقیانوسیه با 60درصد بیشترین میزان تصادفات هوایی را داشته و اروپا بیشترین میزان مرگ و میر ناشی از تصادفات را به خود اختصاص داده است.
ابتکارات «افزایش ایمنی»
ایکائو اعلام کرده، به توسعه و اجرای طرح‌‌‌های ارتقای ایمنی برای حمایت از دولت‌‌‌ها به‌منظور دستیابی به اهداف تعیین شده در GASP و رسیدگی به آنها ادامه می‌دهد. از این رو، ایکائو ابتکاراتی را برای بهبود ایمنی، و همچنین برای کمک به دولت‌‌‌ها در بهبود وضعیت همه‌گیر کووید-19 بر مبنای همسو و موثر در سال 2021 ایجاد یا اجرا کرده است. نخستین ابتکار «فرمت گزارش جهانی (GRF)» برای شرایط سطح باند است که از 4 نوامبر 2021 قابل اجرا شده که خطر پرواز از سطح باند را کاهش می‌دهد. ایکائو با مشارکت سازمان‌های بین‌المللی کلیدی، از کشورهای عضو و صنعت در حین پیشبرد برنامه‌‌‌ریزی و اجرای خود حمایت می‌کند. فرمت گزارش جهانی شامل ارزیابی شرایط سطح باند توسط یک ناظر آموزش‌دیده (معمولا کارکنان عملیات فرودگاه) است که با استفاده از یک ماتریس وضعیت باند به رسمیت شناخته شده جهانی، یک کد وضعیت باند را به یک‌سوم باند اختصاص می‌دهد. این کد با توصیفی از آلاینده سطح، نوع، عمق و میزان پوشش آن، با استفاده از مجموعه‌‌‌ای از توصیف‌گرهای شناخته شده جهانی تکمیل می‌شود.
نتیجه ارزیابی در یک گزارش استاندارد وضعیت باند (RCR) گنجانده می‌شود که سپس به خدمات اطلاعات ترافیک هوایی و هوانوردی برای انتقال به خلبانان توسط سرویس اطلاعات ترمینال خودکار (ATIS) از طریق پخش رادیویی ارسال می‌شود. این امر تاثیر مستقیمی بر افزایش سطح ایمنی هواپیماها و پروازها خواهد داشت. معرفی سیستم جلوگیری از برخورد هوایی (ACAS X) دومین ابتکار ارائه شده از سوی ایکائو است. برخورد بین هواپیماها یکی از فاجعه بارترین حوادثی است که می‌توان تصور کرد. خطر برخورد با اقدامات مختلفی از جمله تمرین «دیدن و اجتناب» توسط خلبانان و اطمینان از جداسازی ایمن هواپیماها از یکدیگر از طریق سرویس جداسازی ارائه شده توسط کنترل ترافیک هوایی (ATC) کاهش می‌‌‌یابد. در طول سال‌ها، سیستم‌های ارتباطات هوایی، ناوبری و نظارت (CNS) متعددی برای غلبه بر محدودیت‌های «دیدن و اجتناب»، برای کمک به کنترل ترافیک هوایی در ارائه جداسازی و جلوگیری از خطاها معرفی شده‌‌‌اند.
مهم‌ترین آنها سیستم اجتناب از برخورد هوابرد (ACAS) است که به عنوان آخرین راه‌حل برای اطمینان از ایمنی عمل می‌کند. با این حال، حریم هوایی در حال پیچیده‌‌‌تر شدن است و به زودی با نیاز به پذیرش کلاس‌‌‌های جدید کاربران فضای هوایی، مانند هواپیماهای بدون سرنشین، پیچیده‌‌‌تر می‌شود. برای اینکه بتوانیم نیازهای انعطاف‌پذیری عملیاتی بیشتر را با کاهش بالقوه جداسازی برآورده کنیم، نوع جدیدی از ACAS - ACAS X معرفی شده است. و در سومین ابتکار اقدام به ایجاد چارچوبی برای اعتماد بین‌المللی هوانوردی کرده است. حمل‌ونقل هوایی یک تجارت حیاتی برای ایمنی است. با رشد مستمر ترافیک هوایی و ظهور «بازرسان جدید» با ویژگی‌‌‌ها و نیازهای عملیاتی متفاوت، سیستم ناوبری هوایی پیچیده‌‌‌تر می‌شود، بنابراین برای مدیریت این پیچیدگی و بهبود ایمنی و کارآیی عملیات پرواز، سیستم ناوبری هوایی باید تغییر کند، همان‌طور که در طرح ناوبری هوایی جهانی ایکائو استفاده از فناوری‌‌‌های نوظهور، اتصال و تبادل اطلاعات دیجیتال برای افزایش یکپارچگی، اتوماسیون و مقرون به‌صرفه بودن منعکس شده است.
