حرکت ناتمام در پارک ملی گلستان

با این حال بسیاری از کارشناسان معتقدند عملکردها هنوز به ایستگاه آخر نرسیده است. پایداری جمعیت گزاره‌‌ای است که آنها به آن اشاره کرده و می‌گویند اکوتوریسم و گردشگری می‌تواند تضمین کند پارک ملی گلستان موفقیت‌‌های این چند سال را تثبیت کرده و شاهد رشد بیشتر جمعیت حیات‌‌وحش در آن باشیم. اما این کار چه مولفه‌هایی باید داشته باشد که در پارک ملی گلستان که نخستین پارک ملی ایران است و علاوه بر پارک ملی، ذخیره‌‌گاه زیست‌‌کره (منطقه حفاظت شده‌ای از محیط‌های زیستی آبی یا خشکی است که معرف یک یا چند ویژگی باشد: نمونه‌های معرف از بیوم‌های طبیعی، اجتماعات منحصر به فرد یا مناطقی که دارای سیما یا ویژگی‌های استثنایی هستند. نمونه‌هایی از چشم‌اندازهای موزون و هماهنگ که در اثر استفاده‌های سنتی به وجود آمده‌اند. نمونه‌هایی از اکوسیستم‌های دگرگون یافته که قابلیت دستیابی به شرایط کم و بیش طبیعی را دارند) و همچنین بخشی از میراث جهانی طبیعی یونسکو است‌‌، بتواند حفظ شود.

مبین صوفی کارشناس حفاظت‌گر بومی در پارک ملی گلستان که چند سالی است در حوزه اکوتوریسم این منطقه فعالیت می‌کند در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» می‌گوید: از سال ۹۷ تا ۹۸ به مدت یک سال در پارک ملی گلستان و در بخش محیط طبیعی به عنوان همیار کارشناس بودم. آن زمان طرحی را تحت عنوان طرح سازمان‌‌دهی گردشگری و تفرجگاه‌های پارک ملی گلستان نوشتیم.

او با اشاره به اینکه تفرجگاه گلشن در این پارک یکی از تفرجگاه‌هایی است که در آن موزه تنوع‌‌زیستی و حیات‌‌وحش وجود دارد، می‌افزاید: با این حال این تفرجگاه هیچ‌وقت کاربری اصلی پیدا نکرده و تلاش ما این بود که مرکز بازدیدکنندگان را راه بیندازیم. آن زمان ما طرح را تکمیل کرده و کارهای سخت‌افزاری آن مانند تعمیرات، مرمت و تجهیز آن با مدیریت کارشناسان آغاز شد.

این فعال حوزه اکوتوریسم اضافه کرد: با نگارش طرح ما نقشه‌‌ای برای پارک ملی گلستان تهیه کردیم که در آن ۶۰۰ منطقه مشخص شده بود. همچنین تلاش کردیم اسامی و نام‌های اصیل منطقه را که عموما به زبان ترکمنی بود احیا کنیم.

به گفته صوفی این نقشه به دو زبان فارسی و انگلیسی تهیه شده است. او ادامه می‌دهد: علاوه بر این ما یک راهنما داریم که تمام توصیه‌ها برای بازدیدکنندگان در آن آورده شده است و می‌توانند با مراجعه به آن پاسخ پرسش‌‌هایی را که دارند بگیرند.

او می‌گوید: پارک ملی گلستان به لحاظ چشم‌‌انداز و تنوع‌‌زیستی فراتر از پارک‌‌های ملی اروپاست و ما می‌خواهیم جایگاه و سطح این پارک را از چیزی که الان هست بالاتر ببریم و همین موضوع ایجاب می‌کند که ما مرکز بازدیدکنندگان را در این پارک راه بیندازیم.

او با اشاره به اینکه بازدیدکنندگان پارک ملی گلستان طیف متنوعی را شامل می‌شوند، می‌‌افزاید: محققان و دانشمندان، کارشناسان حیات‌‌وحش، مستندسازان‌‌، عکاسان، طبیعت‌‌گردان و... از جمله کسانی هستند که مایلند سفری به گلستان داشته باشند. ما در این مرکز می‌توانیم مسیرهای تردد‌‌، نقشه، محل‌‌‌‌ اقامتگاه‌ها، ‌مهمانسراها و... را در قالب بروشور و... به علاقه‌مندان عرضه کنیم. اگر در این مرکز بتوان مجوز ورود به پارک را هم داد که استقبال از آن بسیار بالا می‌‌رود. در حال حاضر اجازه ورود به منطقه با نامه‌‌ای که یک آژانس یا فرد به اداره کل استان می‌‌زند و موافقت آنها امکان‌‌پذیر است. به گفته صوفی این فرآیند گاه یک هفته طول می‌‌کشد. او ادامه می‌دهد: با صدور این مجوز در مرکز بازدیدکنندگان اقامتگاه‌‌دار به راحتی‌‌ می‌تواند مجوز دریافت کند و کارش سریع‌‌تر پیش برود.

او می‌گوید: قصد ما از تمام این برنامه‌ها این است که پارک ملی گلستان به سطحی که شایسته آن در جهان است برسد. جای تاسف دارد این پارک که در دنیا زبانزد است هنوز مرکز بازدیدکنندگان ندارد. ما می‌توانیم این پارک را به الگویی برای بقیه مناطق تبدیل کنیم تا سایر ذخیره‌‌گاه‌های زیست‌کره و پارک‌‌های ملی تلاش کنند خودشان را به این درجه برسانند. گفته‌های این کارشناس حوزه اکوتوریسم نشان می‌دهد پارک ملی گلستان می‌تواند با به کارگیری مجموعه‌‌ای از ضابطه‌ها و الگوهایی که در جهان تجربه شده و آزمون خود را پس داده حفاظت شده و از سوی دیگر منافع جامعه بومی و محلی اطراف آن را نیز تامین کند. زمانی که مردم بتوانند از عرصه‌های طبیعی اطراف خود بهره‌‌برداری پایدار داشته باشند طبیعی است نسبت به حفظ آن حساسیت‌‌ بیشتری دارند، همان‌طور که در بسیاری از کشورها جامعه بومی مدیریت گردشگری را به عهده گرفته و توانسته‌‌اند در کنار جاذبه‌های طبیعی، فرهنگ و صنایع دستی بومی خود را نیز به عنوان دیگر جاذبه منطقه‌‌شان نشان داده و به این ترتیب به توسعه پایدار دست پیدا کنند.