سه فاکتور سودآوری در صنعت زغال سنگ بررسی شد
نمره مردودی زغالی‌ها
واگرایی قیمت زغال سنگ ایران و جهان
دسترسی ارزان‌قیمت به منابع انرژی مانند نفت و گاز باعث شده سهم زغال سنگ در تامین انرژی کشور بسیار محدود باشد. از این رو بیشتر زغال‌سنگ تولیدشده در صنایع فولادی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
زغال سنگ کک‌شو (به عنوان اصلی‌ترین محصول تولیدشده در ایران) یک سوخت اساسی و واکنش‌دهنده در فرآیند ذوب سنگ‌آهن در کوره است؛ بنابراین تقاضا برای آن به‌شدت با تقاضا برای فولاد هماهنگ است. با توجه به کمبود 62درصد تولید زغال سنگ در ایران و پتانسیل بالای تولید در کشور، در صورت سرمایه‌گذاری در این بخش و تغییر قیمت‌گذاری با از بین بردن انحصار و ترغیب بخش خصوصی به سرمایه‌گذاری، این بخش قابلیت تامین نیاز داخلی را دارد، اما در میان‌مدت صادرات این محصول دور از دسترس خواهد بود؛ بنابراین تولید زغال سنگ در ایران را نمی‌توان تابعی از قیمت جهانی آن دانست.
رشد 11درصدی تولید در 1402
در حال حاضر شرکت ذوب‌آهن ایران بزرگ‌ترین مصرف‌کننده زغال سنگ در ایران است. کک‌سازی زرند ایرانیان، کک‌سازی طبس و کک‌سازی زرند کرمان از دیگر تقاضاکنندگان زغال سنگ به شمار می‌روند. از بیش از صد تولیدکننده زغال سنگ در ایران تنها 4 شرکت در بورس ایران پذیرفته شده‌اند. شرکت‌های زغال سنگ پروده طبس، فرآوری زغال سنگ پروده طبس، زغال سنگ نگین طبس و صنعتی و معدنی شمال شرق شاهرود به ترتیب بیشترین سهم از بازار را به خود اختصاص داده‌اند. بزرگ‌ترین مانع این صنعت در بازار، عدم سرمایه‌گذاری در سال‌های گذشته برای استفاده از ظرفیت صادرات و به وجود آمدن انحصار از سمت خریدار است. با‌این‌وجود تولیدات 4 شرکت فوق در سال 1402 نسبت به سال 1401 رشد 10.46درصدی را نشان می‌دهد. در ادامه عملکرد 1402 شرکت‌های فعال در بورس ایران بررسی می‌شود.
شرکت زغال سنگ پروده طبس: با نماد معاملاتی «کزغال» با ارزشی معادل 7هزار و 989میلیارد تومان، بیشترین ارزش بازار را در صنعت زغال سنگ ایران داراست. این شرکت در سال 1402نسبت به سال 1401 کاهش18.72درصدی تولید را تجربه کرده است. این در حالی است که رشد36.9درصدی میانگین سالانه نرخ فروش، اصلی‌ترین دلیل رشد 29درصدی درآمد‌های این شرکت است. میانگین سه شاخص سودآوری در پاییز 1402 نسبت به پاییز 1401(شامل حاشیه سود ناخالص، حاشیه سود عملیاتی و حاشیه سود خالص) این شرکت 23درصد کاهش یافته است؛ این درحالی است که همین شاخص برای صنعت تنها 16درصد کاهش یافته است.
فرآوری زغال سنگ پروره طبس: با نماد معاملاتی «کپرور» ارزشی معادل 2هزار و 112میلیارد تومان در بازار دارد. این نماد در سال گذشته نسبت به سال 1401، کاهش 0.9درصد در تولید داشته است؛ این در حالی است که سهم این شرکت در تولیدات صنعت زغال سنگ 2درصد افزایش پیدا کرده است. 36.2درصد افزایش در نرخ فروش عامل رسیدن به 38درصد رشد در درآمد‌های این شرکت است. شاخص‌های سودآوری این نماد 7درصد کمتر از میانگین صنعت زغال سنگ کاهش پیدا کرده است که بیانگر وضعیت بهتر این شرکت در مقایسه با میانگین صنعت است.
شرکت زغال سنگ نگین طبس: نماد «کطبس» سومین نماد ارزشمند در این صنعت، با هزار و 461میلیارد تومان است. این شرکت در سال 1402، 279هزار تن زغال سنگ خام تولید کرده است که نسبت به سال 1401، 3درصد افزایش یافته است تا به سهم 22درصدی در بازار برسد. شاخص‌های حاشیه سودآوری، بیانگر ثبات در این نماد است. این در صورتی است که افزایش 36.6درصدی نرخ فروش این شرکت کمتر از نماد کزغال بوده است، اما افزایش درآمد 33درصدی را نشان می‌دهد که 5درصد بیش از این نماد است.
شرکت صنعتی و معدنی شمال شرق شاهرود: در بورس با نماد «کشرق» شناخته می‌شود و ارزشی معادل هزار و 28میلیارد تومان در بازار دارد. محصول اصلی این شرکت زغال سنگ کک‌شو است و در سال 1402، بیش از 60درصد افزایش در تولید نسبت به میانگین 10ساله خود داشته است. شاخص‌های سودآوری این نماد 21درصد نسبت به میانگین صنعت رشد پیدا کرده و در پاییز 1402 به عدد 15درصد رشد نسبت به پاییز 1401 رسیده است.
تداوم امید در صنعت زغال سنگ؟
بررسی‌ها نشان می‌دهد بزرگ‌ترین مانع این صنعت، ایجاد یک بازار انحصاری است که تنها تقاضاکننده بازار (ذوب‌آهن اصفهان) قیمت‌‌گذار است. از پاییز سال 1397 که قیمت زغال سنگ 26.5درصد شمش فولاد خوزستان در فرابورس تعیین شد، تا به امروز این قیمت‌گذاری تغییر نکرده و زغالی‌ها را با مشکلاتی فراوان مواجه کرده است. با وجود افزایش نرخ زغال سنگ در سال 1402، قیمت زغال سنگ هنوز موفق به جبران عقب‌ماندگی خود طی اواخر دهه 90 و سال 1400 نشده است. از دیگر موانع این صنعت می‌توان به قطع ارتباط قیمتی میان بازار ایران و جهان اشاره کرد که توانایی صادرات را از تولید‌کنندگان سلب می‌کند. در سال گذشته انتظار می‌رفت به دلیل افزایش نرخ جهانی وضعیت برای این صنعت بهبود یابد که به دلایل فوق، محقق نشد. با این وجود نرخ رشد تولید 50درصد سال 1401 نسبت به سال 1400 و رشد 10.46درصدی در سال بعد از آن، می‌توان درباره رشد این صنعت در سال جاری امیدوار بود.
