کنترل هزینه لاستیکی‏‏‌ها موجب تحقق افزایش سود ۶۰درصدی شد

سبقت سود از درآمد دلاری تایرسازان

دنیای اقتصاد-عباس بیات : بررسی مقادیر تولید و فروش در صنعت لاستیک و پلاستیک نشان می‌دهد که این صنعت طی سال ۱۴۰۲ به‌‌‌ترتیب با افت ۶ و ۸درصدی همراه بوده است. مجموع درآمد فروش ریالی صنعت لاستیک و پلاستیک طی سال گذشته با رشد ۴۱درصدی همراه بوده است. با این حال بررسی فروش این صنعت بر مبنای دلار نیما نشان می‌دهد در سال اخیر رشدی در فروش آن به ثبت نرسیده است. بر این اساس مجموع فروش دلاری تایرسازان در سال گذشته ۸۲۱میلیون دلار به ثبت رسیده که این عدد همچون ۱۴۰۱ بوده و تغییر خاصی نداشته است. از طرفی نرخ فروش دلاری محصولات این صنعت با تغییرات اندکی همراه بوده و عملا به لحاظ دلاری افزایش نداشته است. با وجود این ثبات نسبی نرخ ارز موجب شده است تا شرکت‌های تایرساز بتوانند مواداولیه خود را با هزینه کمتر تهیه کنند و درنتیجه به دنبال این موضوع سود تایرسازان با وجود ثابت ماندن درآمد با رشد همراه بوده است.

در سه فصل بهار، تابستان و پاییز 1402 متوسط سود ناخالص، عملیاتی و خالص این صنعت 42میلیون دلار بوده که این عدد در قیاس با میانگین 13فصل رشد نزدیک به 60درصدی داشته است. حاشیه سود تایرسازان نیز با افزایش همراه بوده و در پاییز 1402 میانگین سه‌حاشیه سود ناخالص، عملیاتی و خالص 25درصد به ثبت رسیده که در قیاس با متوسط فصلی 9درصد رشد داشته است.

صنعت 36هزار میلیاردی بازار سرمایه

به واسطه وجود منابع عظیم نفتی در ایران، صنایع زیادی که با حوزه نفت و پتروشیمی مرتبط هستند، به وجود آمده‌اند. از جمله این صنایع مرتبط می‌توان به شرکت‌های فعال در حوزه محصولات لاستیکی و پلاستیکی اشاره کرد؛ چرا که مواد اولیه این شرکت‌ها که از نفت تامین می‌شود، به اندازه کافی در کشور وجود دارد. در سال 1337 کارخانه پلاسکو توسط حبیب‌اله القانیان تاسیس شد و اولین محصولات پلاستیکی تولید ایران را وارد بازار مصرف کرد؛ بنابراین تولید محصولات پلاستیکی در ایران قدمتی بیش از 60سال دارد.  صنعت لاستیک و پلاستیک بازار سرمایه شامل 12شرکت با مجموع ارزش بازار 36هزار و 463میلیارد تومان است. بااهمیت‌‌‌ترین شرکت در گروه تایرساز، گروه صنعتی بارز با نماد معاملاتی «پکرمان» است که در حال حاضر با ارزشی بیش از 11هزار میلیارد تومان در بازار مورد دادوستد قرار می‌گیرد. متوسط نسبت قیمت به سود هر سهم صنعت لاستیک و پلاستیک در محدوده 7.2واحد قرار دارد. به لحاظ متغیر قیمت به سود هر سهم، شرکت «پیزد» با P/E 6.5واحدی ارزندگی قیمتی بیشتری نسبت به دیگر تایرسازان بورسی دارد و پتانسیل رشد در آن وجود دارد.

تقلیل مقادیر تولید و فروش لاستیکی‌‌‌ها

ارزیابی وضعیت تولید تایرسازان در مقیاس سالانه نشان می‌دهد هر سال تولید این شرکت‌ها به‌طور متوسط 3درصد افزایش یافته است. در سال 96 تولیدات تایرسازان به اوج خود رسید. در این سال مجموع تناژ تولیدی تایرسازان بورسی 216هزار تن بوده که نسبت به سال ماقبل رشد 24درصدی را تجربه کرده است.

از این سال به دلیل وجود نوسانات بالای ارزی و در نتیجه مشکل تامین ماده‌‌‌اولیه وارداتی و همین‌طور قیمت‌گذاری دستوری با فزونی هزینه‌ بر درآمد همراه شدند و تولیدات آنها تحت‌‌‌الشعاع قرار گرفت. در سال 1402 مجموع تولید این صنعت 235هزار تن بوده که نسبت به 1401 افت 6درصدی را تجربه کرده است. از میان 12شرکت فعال صنعت لاستیک و پلاستیک، «پسهند» طی سال 1402 با ثبت تولید 4هزار و 451تن از انواع تسمه نقاله و رشد 15درصدی تولید خود نسبت به 1401 بهترین عملکرد را در میان تایرسازان دیگر به ثبت رسانده است.

با توجه به قابلیت دپوپذیری محصولات تولیدی صنعت لاستیک و پلاستیک بهتر است وضعیت تولیدات این صنعت در کنار مقادیر فروش ارزیابی شود. مجموع مقدار فروش تایرسازان طی سال 1402 با افت 8درصدی به 233هزار تن کاهش یافته است. متوسط رشد مقدار فروش 13ساله تایرسازان 3درصد بوده و همچون مقادیر تولید از سال 99 با افت همراه بوده است.

بررسی میزان فروش تایرسازان نشان می‌دهد که به‌‌‌دلیل فزونی تقاضا بر عرضه همواره تمامی تولیدات این صنعت به فروش رسیده و دپوپذیری در صنعت تایر صورت نگرفته یا در مدت کوتاهی به فروش رسیده است. در مقیاس مقادیر فروش نیز «پسهند» با رشد 13درصدی مقدار فروش خود طی 1402 بهترین عملکرد را بین شرکت‌های لاستیک و پلاستیک به ثبت رسانده است.

عملکرد درخشان «پلاسک» در جهش فروش

بررسی مجموع فروش تایرسازان نشان می‌دهد در بازه سالانه، طی 13سال اخیر به‌طور متوسط هر سال 36درصد به درآمد این صنعت افزوده شده است. قله درآمدی تایرسازان در سال 99 رقم خورد که در این سال فروش کل صنعت 10هزار و 147میلیارد تومان بود که نسبت به سال ماقبل با جهش 93درصدی همراه شد. در سال 1402 مجموع فروش تایرسازان 31هزار و 136میلیارد تومان به ثبت رسید که این عدد در قیاس با 1401 با رشد 41درصد همراه بوده است. از میان 12شرکت بورسی تایرساز، «پلاسک» در سال 1402 عملکرد بسیار درخشانی از خود به نمایش گذاشت. این شرکت در سال گذشته با ثبت مجموع درآمد 3هزار و 863میلیارد تومان توانست فروش خود را نسبت به 1401، 77درصد افزایش دهد.

افزایش 9درصدی متغیرهای سودآوری

سه متغیر کلیدی در ارزیابی وضعیت سودآوری صنایع در صنعت لاستیک و پلاستیک از افت سودآوری در بازه سالانه حکایت دارد. بر این اساس متوسط سه حاشیه سود ناخالص، عملیاتی و خالص این صنعت در 12سال اخیر به‌‌‌ترتیب 20، 15 و 11درصد بوده است. در سال 99 سودآوری تایرسازان به دلیل نوسانات بالای نرخ ارز و دریافت مجوزهای پی‌درپی افزایش نرخ محصولات، در اوج خود بوده و در این سال سه‌گانه حاشیه سود این صنعت 26درصد به ثبت رسیده است. از این سال با شیب ملایمی سودآوری تایرسازان با کاهش همراه شده و در سال 1401 متوسط سه حاشیه سود تایرسازان تنها 10درصد بوده است. براساس گزارش‌های فصلی ارائه‌شده توسط 12شرکت فعال این صنعت، طی سال 1402 وضعیت سودآوری تایرسازان بهبود یافته است. عامل اصلی بهبود سودآوری را می‌‌‌توان ثبات نسبی نرخ ارز دانست که موجب شده مواداولیه وارداتی هزینه کمتری برای تولیدکنندگان داشته باشد.

متوسط حاشیه سود تایرسازان در بهار 1402 به میزان 17درصد بوده که در پاییز به 25درصد افزایش یافته است. متوسط فصلی حاشیه سود تایرسازان در 13فصل اخیر 16درصد است. بر این اساس در هر سه‌فصل 1402 حاشیه سود لاستیکی‌‌‌ها بیش از میانگین تاریخی خود بوده است. در میان شرکت‌های صنعت لاستیک و پلاستیک، شرکت «پسهند»، هم در بازه سالانه و هم در بازه فصلی توانسته است عملکرد بسیار خوبی از خود به نمایش بگذارد. بر این اساس شرکت یادشده در سال 1401 و پاییز 1402 به‌‌‌ترتیب متوسط حاشیه سود 39 و 50درصدی را به ثبت رسانده و با اختلاف معناداری نسبت به دیگر هم‌‌‌گروهی‌‌‌های خود رتبه اول را به لحاظ سودآوری از آن خود کرده است.

ارزیابی متغیرهای بنیادی تایرسازان با دلار نیما

با توجه به اینکه همواره تورم جزء جدایی‌ناپذیر اقتصاد ایران بوده است، تفاوت بین رشد اسمی و واقعی متغیرهای درآمد و سودآوری یک شرکت یا صنعت کار دشواری است. بر این اساس بهتر است همه‌چیز را بر مبنای دلار ارزیابی کنیم تا بررسی بهتری از عملکرد یک صنعت داشته باشیم. مبنای دلار بورسی، دلار نیماست و بر این اساس متغیرهای درآمدی تایرسازان بررسی شده است. هرچند شرکت‌های تایرساز در 13سال اخیر براساس ریال با رشد 36درصدی فروش در هر سال همراه بوده‌‌‌اند، اما بر مبنای دلار توانسته‌‌‌اند به‌طور متوسط هر سال تنها 3درصد فروش خود را رشد دهند.

در سال 1402، مجموع فروش دلاری این صنعت 821میلیون دلار بوده که همچون سال 1401 بوده و رشدی را به ثبت نرسانده است. به لحاظ فروش دلاری، شرکت «پلاسک» عملکرد خوبی در 1402 از خود به نمایش گذاشته است. بر این اساس شرکت یادشده در سال گذشته با ثبت فروش 100میلیون دلاری خود موفق شد مجموع فروش دلاری خود را 27درصد رشد دهد.

متوسط نرخ فروش محصولات اصلی تایرسازان در سال 1402 بر مبنای دلار تنها یک‌درصد نسبت به 1401 رشد را تجربه کرده است. در این مقیاس شرکت «پلاسک» توانسته است محصول اصلی خود یعنی مجموعه داشبورد sp100  را 26درصد بیشتر از سال 1401 به فروش برساند و بهترین عملکرد را از آن خود سازد. طی زمستان 1402 میانگین رشد دلاری نرخ فروش تایرسازان 5درصد افزایش داشته که در این مقیاس نیز شرکت «پلاسک» با جهش 47درصدی محصول اصلی خود نسبت به مدت مشابه سال قبل بهترین عملکرد را به ثبت رسانده است. در مقیاس ماهانه طی دوازدهمین‌ماه از سال 1402، متوسط نرخ فروش محصول اصلی این صنعت با کاهش یک‌درصدی نسبت به میانگین 1402 همراه بوده است. با این حال در این ماه نیز «پلاسک» با رشد 9درصدی نرخ فروش خود نسبت به متوسط سال یک‌بار دیگر گوی سبقت رشد نرخ فروش را از هم‌‌‌گروهی‌‌‌های خود ربوده است.

با وجود فقدان ‌رشد درآمد دلاری تایرسازان و رشد کم نرخ فروش آنها در سال 1402، سود دلاری این صنعت با افزایش خوبی همراه بوده است. عامل اصلی در جهش سودآوری و درنتیجه حاشیه سود تایرسازان را می‌‌‌توان ثبات نسبی در نرخ ارز دانست که موجب کاهش هزینه تامین ماده‌‌‌اولیه این صنعت و در نتیجه پیشی گرفتن درآمد از هزینه شد. متوسط سود ناخالص، عملیاتی و خالص در صنعت لاستیک و پلاستیک طی سه‌فصل بهار، تابستان و پاییز 1402، 43میلیون و 478هزار دلار بوده که این عدد در قیاس با میانگین 13فصله دلاری با جهش نزدیک به 60درصدی همراه بوده است.