عوامل موثر بر قیمت آلومینیوم بررسی شد
صنعت استراتژیک بازار سهام
از بوکسیت تا آلومینیوم
فرآیند استخراج آلومینیوم نسبت به سایر فلزات کمی پیچیده‌‌‌تر است. آلومینیوم در طبیعت به مقدار زیادی در سنگ‌‌‌های معدنی به نام بوکسیت یافت میشود و تولید آن دارای سه مرحله است: نخست استخراج بوکسیت، سپس استحصال آلومینا از بوکسیت و پس از آن فرآیند احیا. سنگ بوکسیت در فرآیندی با استفاده از روش شیمیایی در کارخانه‌‌‌های تولید آلومینا به اکسید آلومینیوم یا آلومینا تبدیل میشود. در این فرآیند از ۴تن بوکسیت، حدود ۲تن پودر آلومینا به‌‌‌دست‌‌‌آمده و از این مقدار تقریبا یک‌‌‌تن فلز آلومینیوم استحصال میشود. آلومینیوم استحصال‌‌‌شده به‌‌‌صورت مذاب، شمش، اسلب، بیلت و... در اختیار صنایع پایین‌‌‌دست قرار می‌گیرد. این محصولات پس از پایان عمر مفید خود به قراضه‌‌‌های آلومینیومی تبدیل شده و دوباره ذوب می‌‌‌شوند و در صنایع مختلف مورداستفاده قرار می‌‌‌گیرند. بنابراین می‌‌‌توان گفت فلز آلومینیوم جزو عناصر دوستدار محیط‌‌‌زیست است.
صنعت آلومینیوم با سه‌شرکت فعال در بورس («فایرا»، «فنوال» و «فمراد») و یک‌شرکت در فرابورس («فالوم») جمعا ارزش مارکت حدود ۴۳همتی از بازار بورس را تشکیل می‌دهد. شرکت «فایرا» حدود ۸۰درصد، «فنوال» ۱۳درصد، «فالوم» ۶درصد و «فمراد» حدود ۲درصد بازار صنعت آلومینیوم را تشکیل داده‌‌‌اند.
ماهیت کسب‌وکار شرکت «فایرا» تولیدات محصولات آلومینیومی از قبیل شمش بیلت، شمش خالص و شمش آلیاژ با استفاده از مواد اولیه است که شامل پودر آلومینا، پترولیوم کک آند و سایر مواد میشود. ازنظر مصرف بیشترین مصرف ماده اولیه را پودر آلومینا تشکیل می‌دهد که حدود ۷۰درصد مواد اولیه است. عمده فعالیت شرکت «فنوال» تولید کویل، ورق، تسمه و سایر فرآورده‌های آلومینیومی است. مواد اولیه مصرفی در این شرکت، شمش آلومینیوم، رنگ، پرایمر و سایر مواد است که عمده مواد اولیه مصرفی حدود ۹۰درصد میزان ماده اولیه استفاده‌‌‌شده شمش آلومینیوم است. شرکت «فالوم» تولیدکننده انواع کابل، انواع پروفیل و باسبار است که عمده مواد اولیه این شرکت شامل شمش آلومینیوم و سایر مواد از قبیل سیم فولادی و قرقره است. شرکت «فمراد» در زمینه تولید مفتول (راد) و بیلت آلومینیومی فعالیت دارد و عمده ماده اولیه آن شمش آلومینیوم است.
سهامداران عمده شرکت‌های آلومینیومی
بیشترین سهام شرکت «فایرا» (آلومینیوم ایران) متعلق به پنج‌شرکت استانی است که مالکیت ۱۴درصد شرکت را دارند. در شرکت «فنوال» (گروه کارخانه‌‌‌های تولیدی نورد آلومینیوم) بیشترین سهم متعلق به شرکت آلومینیوم تابنده اراک است که مالک ۳۳درصد شرکت است. شرکت سرمایه‌گذاری ملی ایران مالکیت ۶۰درصد «فالوم» (آلومتک) را در اختیار دارد. بیشترین مالکیت شرکت «فمراد» (آلومراد) متعلق به شرکت «فالوم» است که ۴۱درصد آن را دربر می‌گیرد. لازم به ذکر است که گروه تولیدی آلومتک و آلومراد شامل شرکت آلومتک (شرکت اصلی) و شرکت آلومراد (شرکت فرعی) است.
پاشنه‌آشیل صنعت آلومینیوم
در این صنعت قیمت دلار و قیمت جهانی آلومینیوم بیشترین تاثیر را بر سود‌سازی شرکت‌ها دارد. شرکت «فایرا» (آلومینیوم ایران) تولیدکننده شمش آلومینیوم است. عوامل موثر بر سود‌سازی این شرکت قیمت جهانی آلومینیوم، قیمت دلار، قیمت برق و گاز مصرفی و قیمت مواد اولیه به‌خصوص پودر آلومیناست که از طرفی بخشی از پودر آلومینا وارداتی است؛ درنتیجه هزینه حمل‌‌‌ونقل تاثیر زیادی بر بهای تمام‌‌‌شده ماده اولیه میگذارد، به‌‌‌طوری‌‌‌که هزینه حمل‌‌‌ونقل حدود ۶۰ تا ۷۵درصد قیمت جهانی پودر آلومینا از فوب استرالیا تا محل کارخانه برآورد میشود. در شرکت‌های «فنوال»، «فالوم» و «فمراد»، شمش آلومینیوم نقش ماده اولیه را دارد و سود‌سازی این شرکت‌ها به نرخ شمش آلومینیوم، دلار، مقدار تولید و فروش و ارائه خدمات کارمزدی بستگی دارد. قطعی برق در فصل گرما باعث توقف فعالیت و خارج شدن خطوط تولید از مدار میشود. در تحلیل شرکت‌های آلومینیومی برای سال ۱۴۰۲ قیمت جهانی هر تن آلومینیوم به‌طور میانگین ۲۵۰۰دلار و قیمت دلار 36هزار تومان در نظر گرفته شده است. شرکت «فایرا» در سال ۱۴۰۱ حاشیه سود ناخالص ۲4درصدی داشته است. در تحلیل 1402 سود ناخالص 20درصد و P/ E آینده‌‌‌نگر شرکت 10 برآورد شده است که میانگین P/ E این شرکت برابر با 9 است. ازجمله فرض‌های دیگر در تحلیل این شرکت، هزینه حمل‌‌‌ونقل مواد اولیه مصرفی آلومیناست که 60درصد بهای تمام‌‌‌شده ماده آلومینا در نظر گرفته شده است که باعث میشود سود هر برگه سهم حدود 98تومان شود. البته این شرکت طرح توسعه آند‌سازی و انتقال مکانیزه پودر آلومینا را پیش‌رو دارد و در صورت اتمام پروژه در سال 1402 بر سود‌سازی شرکت در سال آینده تاثیر میگذارد. شرکت «فنوال» در سال ۱۴۰۱ سود ناخالص ۳۲درصدی داشته و در تحلیل ۱۴۰۲ فروش شرکت 15هزار و 700تن در نظر گرفته شده است که باعث میشود سود ناخالص به ۲۸درصد و سود هر برگه سهم حدود 84تومان شود وP/ E آینده‌‌‌نگر شرکت به حدود ۱۹ برسد، در حالی که میانگین P/ E در این شرکت برابر 16 است. شرکت «فالوم» در سال ۱۴۰۱ حاشیه سود ناخالصی برابر ۱۱درصد داشته است و در سال ۱۴۰۲ با در نظر گرفتن فروش ۸۵۰۰تن از محصولات، حاشیه سود ناخالصی مانند سال ۱۴۰۱ خواهد داشت. امسال سود هر برگه سهم حدود 78تومان برآورد شده و P/ E آینده‌‌‌نگر شرکت نزدیک ۲۳ میشود که از سال ۱۴۰۱ بیشتر است؛ دلیل آن‌‌‌هم فروش حدود 27میلیون برگه سهم از سهام «فمراد» (آلومراد) است که باعث سود‌سازی خوبی در سال ۱۴۰۱ برای شرکت شده است. میانگین P/ E در این سهم هم برابر 29 است. شرکت «فمراد» در سال ۱۴۰۱ حاشیه سود ناخالص ۱۰درصدی ساخته و تحلیل خود شرکت مقدار فروش 14هزار و 500تن را برای سال ۱۴۰۲ در نظر گرفته است که حاشیه سود ناخالص به ۱۲درصد می‌‌‌رسد. میانگین P/ E برابر 28 است. شرکت «فمراد» به دلیل انجام خدمات کارمزدی پتانسیل سود‌سازی خوبی دارد که می‌‌‌تواند حتی در سال 1402 سود‌سازی بیش از 200تومان داشته باشد.
تاثیرپذیری آلومینا از آلومینیوم در بهای تمام‌‌‌شده
آلومینا به‌‌‌عنوان محصول پالایش‌‌‌شده بوکسیت در صنعت آلومینیوم، همواره سهم قابل‌‌‌توجهی در هزینه‌‌‌های تولید آلومینیوم اولیه داشته است. آلومینا که حالتی از اکسید خالص آلومینیوم است، طی روش بایر از سنگ معدنی بوکسیت استحصال میشود. با توجه به سهم قابل‌‌‌توجه آلومینا در هزینه‌‌‌های کل تولید آلومینیوم اولیه، می‌‌‌توان به وابستگی و ارتباط قیمت این دومحصول به یکدیگر دست پیدا کرد. تاریخچه قیمتی آلومینا و آلومینیوم روندی شبیه به هم دارد و یکی از دلایل اصلی تاخیر روند قیمت آلومینا از قیمت آلومینیوم را می‌‌‌توان در عرضه و تقاضای آلومینیوم پیدا کرد. افزایش قیمت آلومینیوم در بازار، باعث جلب‌‌‌توجه تولیدکنندگان و سپس افزایش تولید و به‌‌‌تبع آن کسب درآمد بیشتر خواهد شد و این امر به بالا رفتن مقدار تقاضای آلومینا و به‌‌‌تبع آن قیمت آن می‌انجامد. به همین ترتیب، زمانی که قیمت آلومینیوم افت پیدا می‌کند، تولیدکنندگان با کاهش تولید و عرضه آن در بازار تلاش می‌کنند قیمت آن را در بازار افزایش دهند؛ همین امر نیز متعاقبا کاهش تقاضای آلومینا و به تبع آن کاهش قیمت آن را به دنبال خواهد داشت.
در صنعت آلومینیوم مواد مصرفی بیشترین سهم از بهای تمام‌‌‌شده شرکت را در برمی‌گیرد؛ به‌‌‌طوری‌‌‌که در شرکت «فایرا» حدود ۷۰درصد بهای تمام‌‌‌شده، مربوط به مواد مصرفی و حدود 70درصد ماده اولیه مصرفی، پودر آلومیناست. قیمت جهانی آلومینا حدود 340دلار است. به دلیل کمبود پودر آلومینا شرکت مجبور به واردات این ماده اولیه و پرداخت هزینه حمل‌‌‌ونقل شده که بیش از 60درصد بهای تمام‌‌‌شده خود پودر آلومیناست. در شرکت «فنوال» حدود ۸۰درصد بهای تمام‌‌‌شده مربوط به مواد مستقیم مصرفی است که از این مقدار 90درصد آن شمش آلومینیوم خالص است. در «فالوم» و «فمراد» حدود ۹۰درصد بهای تمام‌‌‌شده را مواد مصرفی تشکیل می‌دهد که در شرکت «فالوم» 80درصد و در شرکت «فمراد» 90درصد آن شمش آلومینیوم است.
فعالیت از ابتدای سال تاکنون
با توجه به گزارش‌‌‌های ماهانه در سه‌ماه اول سال جاری (منتهی به ۳۱/ 3/ ۱۴۰۲) در مقایسه با سه‌ماه اول سال گذشته (منتهی به ۳۱/ 3/ 1401) جمع فروش در شرکت «فایرا» تفاوتی نداشته؛ ولی نرخ شمش بیلت داخلی 48درصد افزایش، نرخ شمش خالص داخلی 40درصد افزایش و نرخ شمش آلیاژ داخلی یک‌‌درصد کاهش داشته است. همچنین در سه‌ماه اول سال 1402 تعداد فروش داخلی 55درصد افزایش داشته و فروش صادراتی از 26هزار تن در سه‌ماه اول سال 1401 به 600تن در سه‌ماه امسال کاهش یافته است. جمع فروش شرکت «فنوال» 38درصد نسبت به سه‌ماه اول سال گذشته افزایش داشته؛ به‌طوری که مقدار فروش داخلی 5درصد و مقدار فروش صادراتی 30درصد نسبت به سه‌ماه مشابه سال پیش افزایش یافته است. جمع فروش شرکت «فالوم» 47درصد افزایش داشته؛ به‌طوری که تعداد فروش داخلی 28درصد کاهش و تعداد فروش صادراتی از 27تن به 206تن افزایش یافته است. همچنین تعداد فروش کارمزدی از 61تن به 444تن رسیده است (نرخ فروش کارمزدی نسبت به سال پیش حائز اهمیت است). در شرکت «فمراد» جمع فروش 77درصد افزایش داشته؛ به‌طوری که مقدار فروش داخلی از 180تن به 905تن رسیده و مقدار فروش صادراتی از 558تن به 73تن کاهش پیدا کرده است. البته مبلغ فروش کارمزدی 60درصد افزایش یافته است. بنابراین بایید بگوییم صنعت آلومینیوم صنعتی دلاری و تحت‌تاثیر بازار جهانی است که عرضه و تقاضا باعث افزایش و کاهش قیمت آن میشود. کمبود مواد اولیه آلومینا از مشکلات پیش‌روی شرکت‌های تولیدکننده شمش آلومینیوم است. هزینه حمل‌‌‌ونقل مواد اولیه مصرفی هم در شرکت‌های تولیدکننده شمش آلومینیوم به دلیل آنکه عمده مواد اولیه وارداتی هستند تاثیر بسزایی بر بهای تمام‌‌‌شده و سود‌سازی شرکت دارد. بنابراین شرکت‌هایی که عمده مواد اولیه آنها شمش آلومینیوم است، از قیمت جهانی یا بورس فلزات لندن (LME) و قیمت دلار تاثیر می‌پذیرند. از طرفی بیشتر محصولات عرضه‌‌‌شده این چهار شرکت در بورس‌کالا معامله میشود که خارج از قیمت‌گذاری دستوری است.
