«دنیای‌اقتصاد» یک روانکار بورسی را بررسی می‌کند
نگاهی به عملکرد «شسپا»
سهامداران
صندوق بازنشستگی کارکنان صنعت نفت به‌‌‌صورت تلفیقی به‌‌‌همراه زیرمجموعه‌‌‌های خود حدود ۷۰درصد از سهام «شسپا» را در اختیار دارد. سهامدار عمده «شسپا» گروه پتروشیمی تابان‌فردا با مالکیت 67درصد است. اخیرا شرکت پالایش نفت اصفهان با خرید 67/ 16درصد از سهام سهامدار عمده این شرکت، میزان مالکیت خود در «شسپا» را به 3/ 17درصد رسانده است.
موضوع فعالیت
شرکت نفت سپاهان، بزرگ‌ترین تولیدکننده روغن‌پایه در ایران و منطقه خاورمیانه است که محصولاتی نظیر روغنموتور، اسلاک‌وکس سبک و سنگین، اکسترکت و پارافین را نیز در سبد محصولات خود دارد. ظرفیت شرکت بیش از 800هزار تن روانکار و محصولات جانبی است. به دلیل صادرات‌محور بودن و گستردگی طیف محصولات تولیدی، عملکرد شرکت نفت سپاهان تا حدود زیادی تحت‌تاثیر بهای جهانی نفت و فرآورده‌های نفتی است و میتوان تاثیر رشد بهای نفت بر وضعیت عملکرد شرکت طی سال‌های گذشته را به‌وضوح مشاهده کرد.
شرکت نفت سپاهان به لحاظ نوع فعالیت جزو روانکارها دسته‌‌‌بندی می‌شود و با توجه به حجم بالای تولید و فروش محصولات روغن‌پایه در بازارهای صادراتی، توان ارزآوری بالا و اجرای پروژه‌‌‌های بزرگ سرمایه‌‌‌ای، بزرگ‌ترین شرکت حوزه روانکار در ایران و یکی از بازیگران اصلی بازارهای صادراتی هدف محسوب می‌شود.
این شرکت بهعنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده و تامین‌‌‌کننده روغن پایه در خاورمیانه سهم مناسبی از بازارهای صادراتی دارد که با توجه به رشد نرخ ارز، فرصت مناسبی برای کسب سود فراهم می‌‌‌آورد.
زیرمجموعه
سه شرکت زیرمجموعه نفت سپاهان شامل کیمیا اسپیدی قشم (توزیع روغنموتور)، اوجان شیمی تبریز (توزیع و خدمات پرکنی روغنموتور) و اینترنشنال سوالر اویل (حمل‌ونقل دریایی روغنهای صادراتی) هستند. همچنین این شرکت، 59/ 2درصد از سهام پالایش نفت اصفهان (شپنا) به بهای تمام‌شده 541میلیارد تومان را در اختیار دارد که ارزش روز سرمایه‌گذاری شرکت به بیش 5هزار میلیارد تومان رسیده است.
وضعیت صنعت
روانکارها از دو جزء اصلی روغن‌پایه و مواد افزودنی تشکیل میشوند. در بازارهای اول و دوم بورس و فرابورس چهارشرکت نفت سپاهان، نفت تهران، ایرانول و نفت‌پارس در صنعت روانکار حضور دارند. در این خصوص، ارزش بازار شرکت‌های مرتبط با صنعت حدود یک‌‌درصد ارزش بازار سرمایه را تشکیل می‌دهد. همچنین سهام شناور این گروه به‌طور متوسط 18درصد است.
طی فرآیندی شرکت‌های تولیدکننده روغن پایه پالایشگاه‌‌‌های روغن ماده اولیه یعنی برش لوبکات را از پالایشگاه‌‌‌های نفت دریافت و به روغن‌پایه تبدیل کرده و در مرحله بعد آن را به شکل روغن نهایی برای مصارف مختلف عرضه می‌کنند.
روانکار پس از انرژی، بزرگ‌ترین بازار کشور را دارد و بهعنوان یکی از صنایع پایین‌دست صنعت پالایش نفت، از قدمتی بالاتر از 70سال در ایران برخوردار است. تردد نزدیک به 20میلیون دستگاه انواع خودروی سبک و سنگین در کشور موجب شده است تا ایران به یکی از بازارهای مصرف بزرگ انواع روغنموتور و روغنهای صنعتی خودرو در جهان تبدیل شود. چهارشرکت بزرگ روغن‌‌‌سازی که در بازارسرمایه هستند، حدود 85درصد نیاز کشور به انواع روغنموتور را تامین می‌کنند و مابقی نیاز کشور هم از طریق تولیدات شرکت‌های بلندینگ تصفیه دوم و واردات تامین می‌شود.
در حال حاضر بیش از هزار و 700تولیدکننده روانکار در سراسر جهان وجود دارد که حدود هزار و 500شرکت به صورت اختصاصی و حدود 200شرکت به صورت جانبی و در کنار سایر تولیدات به عرضه روانکار می‌‌‌پردازند. این در حالی است که کمتر از 2درصد تولیدکنندگان، بیش از 60درصد روغنهای مصرفی سراسر دنیا را تامین می‌کنند. از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان روانکار میتوان به شرکت‌های اکسون‌موبیل آمریکا، شرکت شل بریتانیا و هلند، شرکت بی‌پی انگلیس و شرکت فوکس آلمان اشاره کرد.
محصولات
محصولات اصلی شرکت نفت سپاهان بهترتیب شامل روغن‌پایه؛ روغن‌موتورهای بنزینی، گازسوز و دیزلی؛ روغن هیدرولیک؛ اسلاک‌وکس؛ اکسترکت؛ پارافین و ضدیخ هستند که در بخش صادرات از طریق بورس‌کالا یا به صورت عرضه مستقیم قراردادی خارج از بورس‌کالا و در بازارهای داخلی از طریق نمایندگی‌های فروش به بازار عرضه میشوند.
نرخ فروش
میانگین نرخ فروش محصولات شرکت نفت سپاهان در هشت‌ماه سال‌جاری 25میلیون تومان به‌ازای هر تن بوده است. بنابراین با چشم‌انداز کاهش نرخ جهانی نفت، بهای تمام‌شده شرکت کاهش پیدا می‌کند. نرخ فروش داخلی محصول روغن نهایی را سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان تعیین می‌کند. همچنین نرخ محصول اصلی شرکت در بازارهای جهانی براساس عرضه و تقاضای کل تعیین می‌شود. درنهایت پیش‌بینی می‌شود که در پنج‌ماه آینده میانگین نرخ فروش محصولات تا حدودی شرایط بهتری نسبت به چندماه اخیر را تجربه کند.
بهای تمام‌شده
لوبکات 85درصد از مواد اولیه مصرفی شرکت نفت سپاهان را تشکیل می‌دهد که از پالایش نفت اصفهان تامین می‌شود و 9درصد از این مواد را آیزیروسایکل و مابقی را مواد بسته‌بندی و افزودنی تشکیل می‌دهد. طی سال‌های گذشته، سهم مواد مستقیم مصرفی بین 90 تا 95درصد بوده که انتظار می‌رود تا پایان سال‌جاری به 13هزار و 300میلیارد تومان برسد.
در سال گذشته بهای تمام‌شده محصولات شرکت 10هزار و 100میلیارد تومان بوده است. بررسی‌‌‌ها نشان می‌دهد که بهای تمام‌شده «شسپا» در گزارش 6ماهه سال‌جاری در فصل بهار 3هزار و 200میلیارد تومان و در فصل تابستان 4هزار میلیارد تومان بوده است. در نهایت انتظار می‌رود، تا پایان سال بهای تمام‌شده محصولات شرکت به 13هزار و 800میلیارد تومان برسد.
حساسیت بهای تمام‌شده شرکت به‌طور مستقیم با نرخ نفت جهانی در ارتباط است. در چندماه اخیر نرخ لوبکات روند افزایشی داشته است؛ اما با توجه با چشم‌انداز شرایط رکودی در اقتصاد جهانی و کاهش رشد اقتصادی چین و آمریکا انتظار کاهش قیمت نفت در چند ماه آینده وجود دارد و این موضوع خبر خوبی برای شرکت است.
یکی از مزیت‌های شرکت نفت سپاهان، نزدیکی به اصلی‌‌‌ترین منبع تامین خوراک خود، یعنی پالایشگاه نفت اصفهان است که روند تامین مواد اولیه شرکت را نسبت به سایر رقبا تسهیل می‌کند. همچنین شرکت بخشی از مواد مصرفی نظیر افزودنی‌‌‌ها را از محل واردات و عمدتا از مبادی امارات و چین تامین می‌کند که واردات سهم کمتر از 10درصدی را در هزینه مواد مستقیم مصرفی به خود اختصاص می‌دهد.
تولید فروش
از میزان کل فروش‌های سال‌جاری حدود 48درصد داخلی بوده و 52درصد به خارج از کشور صادر شده است. درآمد نفت سپاهان در سال گذشته 84درصد افزایش یافته؛ به طوری که از 7هزار و 100میلیارد تومان به 13هزار و 200میلیارد تومان در سال 1400رسیده است. «شسپا» در سال گذشته 3هزار و 400میلیارد تومان سود خالص داشته است که نسبت به سال 1399 رشد 103درصدی را نشان می‌دهد. همچنین شرکت در سال گذشته 61تومان سود به‌ازای هرسهم خود محقق کرده و این در حالی است که پیش‌بینی سود خالص برای سال 1401 در سطح 4هزار و 200 تا 500میلیارد تومان و تحقق حدود 75 تا 80تومان سود به ازای هر سهم است.
شرکت در 6ماه نخست امسال 9هزار و 500میلیارد تومان درآمد عملیاتی و هزار و 900میلیارد تومان سود خالص و به عبارتی حدود 34تومان به‌ازای هر سهم محقق کرده است. درآمد عملیاتی شرکت در هشت‌ماه نخست سال 1401 به سطح 12هزار و 100میلیارد تومان رسیده است. درآمدهای عملیاتی شرکت در آبان‌ماه هزار و 400میلیارد تومان بوده است که نسبت به میانگین فروش ماهانه افت 7درصدی را نشان می‌دهد. بنابراین در صورت تداوم روند فعلی سطح درآمدهای شرکت به تفکیک فصل‌‌‌های باقی‌مانده به این شرح خواهد بود: فصل سوم 4هزار و 100میلیارد تومان و فصل چهارم 4هزار و 400میلیارد تومان. بنابراین جمع درآمدهای شرکت با فرض تداوم دلار 27هزار یا 28هزار تومانی نیما برای سال‌جاری به 8هزار و 500میلیارد تومان خواهد رسید.
در نهایت این شرکت با گزارش عملکرد هشت‌ماهه‌ای که راهی کدال کرده، با مجموع فروش 12هزار و 100میلیارد تومان، تقریبا 67درصد از پیش‌بینی درآمد تحلیلی سال‌جاری را محقق کرده است. نرخ دلار و قیمت جهانی تاثیر زیادی بر سودسازی شرکت دارد. با چشم‌انداز کاهش نرخ جهانی نفت بهای تمام‌شده شرکت کاهش می‌‌‌یابد و موجب سودسازی بیشتر شرکت می‌شود.
سودسازی
در دوره 6ماه سال‌جاری به دلیل افزایش قابل‌توجه نرخ خوراک، بهای تولید نسبت به درآمدها رشد بیشتری داشته است؛ اما با فرض تثبیت نفت جهانی در محدوده 70 تا 80دلار، انتظار تعدیل در قیمت لوبکات وجود دارد.
از طرفی، بخش قابل‌توجهی از نرخ فروش محصولات شرکت از طریق افزایش نرخ رشد می‌کند. علاوه بر این، فروش سایر محصولات شرکت از طریق بورس‌کالا یا تحت‌تاثیر نرخ تورم و از طریق شرکت زیرمجموعه خود به نام کیمیا اسپیدی صورت می‌گیرد. بنابراین نرخ فروش محصولات حساسیت کمتری به بهای نفت دارد. بنابراین افت بهای نفت به‌طور مستقیم بر رشد حاشیه سود شرکت اثرگذار خواهد بود.
در نهایت با متوسط نرخ لوبکات 15میلیون تومانی برای کل سال 1401 و میانگین وزنی نرخ فروش محصولات 950دلاری و دلار 27هزار تومانی، نفت سپاهان 18 تا 20هزار میلیارد تومان فروش و 4هزار و 200 تا 700میلیارد تومان سود خالص خواهد ساخت و در نهایت 70 تا 75تومان سود خالص به ازای هر سهم تا پایان سال 1401 پیش‌بینی می‌شود. نسبت قیمت به سود گذشته‌نگر شرکت در حال حاضر 75/ 5واحد است که با توجه به اینکه نسبت تحلیلی قیمت به سود آینده‌نگر 72/ 4واحد است، انتظار تعدیل در نسبت قیمت به سود گذشته‌نگر شرکت وجود دارد.
