«دنیای‌اقتصاد» وضعیت یک شرکت نیروگاهی را بررسی کرد
جایگاه نماد «بزاگرس» در صنعت برق
برای مثال شرکت‌های فعال در صنعت برق ایران، واسط دریافت سوخت و تبدیل آن به انرژی الکتریکی هستند که در سال‌های اخیر با وجود عدم‌رقابت در نرخ فروش و سرمایه‌گذاری خصوصی برای توسعه بازار فروش، به‌کندی رشد کرده است. این رشد، با افزایش جمعیت و ظرفیت تولیدی صنایع همسو نبوده و در برخی فصول سال به خاموشی‌های گسترده‌ای منجر شده که زیان سنگینی به برخی صنایع وارد کرده است. یکی از اقدامات ضروری برای جلوگیری از تداوم این ناپایداری در تامین برق، برنامه‌ریزی دقیق است. علاوه بر این در روزهای اخیر، با افزایش نرخ فروش در شرکت‌های گروه عرضه برق خوش‌بینی‌ها در خصوص ارتقای نسبی در صنعت نیروگاهی افزایش داشت تا از همین منظر به بررسی پیش‌بینی تغییرات در میزان سودآوری یکی از شرکت‌های فعال در صنعت نیروگاهی با نماد «بزاگرس» بپردازیم.
معرفی شرکت
گروه شامل شرکت تولید و مدیریت نیروگاه زاگرس کوثر (سهامی‌عام) و شرکت‌های فرعی آن است. این شرکت در سال 1397 از نوع سهامی‌خاص به سهامی عام تبدیل شد و در همان سال نیز در بازار دوم فرابورس ایران در گروه عرضه برق، گاز، بخار و آب گرم با نماد «بزاگرس» درج شد. در حال حاضر این شرکت جزو واحدهای فرعی سازمان اقتصادی کوثر و واحد نهایی آن بنیاد شهید است. موضوع اصلی فعالیت شرکت در حوزه تولید و فروش انرژی برق به اشخاص حقیقی و حقوقی در داخل یا خارج از کشور و همچنین سرمایه‌گذاری و مشارکت در سهام شرکت‌ها و بهره‌برداری و نگهداری از همه واحد‌ها و تاسیسات نیروگاه‌هاست. سرمایه شرکت مذکور در بدو تاسیس مبلغ 10میلیون تومان بود که طی چند مرحله به 600میلیارد تومان منقسم به 6میلیارد سهم عادی 100تومانی افزایش یافته است. همچنین ترکیب سهامداران در فصل اول سال‌جاری شامل سازمان اقتصادی کوثر، بانک‌دی و سایر سهامداران به ترتیب با 73درصد، 13درصد و 14درصد سهم بوده است.
جایگاه شرکت در صنعت
شرکت تولید و مدیریت نیروگاه زاگرس کوثر در صنعت برق فعالیت دارد. این صنعت در سال‌جاری نسبت به سال قبل رشد فروش 10درصدی داشته که مهم‌ترین دلایل آن افزایش نرخ فروش برق در سال 1400 نسبت به سال 1399 و سهم فروش محصولات مختلف این شرکت از کل بازار داخلی است. در سال مالی منتهی به 30/ 12/ 1399 کل بازار عمده‌فروشی 22هزار و 753میلیارد تومان بوده که سهم شرکت از بازار عمده‌فروشی 125میلیارد تومان معادل 55/ 0درصد بوده است. همچنین کل بازار عمده‌فروشی در سال مالی منتهی به 29/ 12/ 1400 به مبلغ 25هزار میلیارد تومان رسیده که 157میلیارد تومان معادل 063/ 0رشد داشته است. علاوه بر این، صنعت برق ایران از لحاظ ظرفیت تولید در جایگاه نخست منطقه غرب آسیا قرار دارد. با این حال، روند رشد ظرفیت نیروگاههای کشور در سال‌های اخیر نسبت به گذشته با کندی همراه بوده است؛ اما روند رشد و ظرفیت نیروگاههای کشور به این شرح است: ظرفیت اسمی تولید کشور در سال 1400 حدود 87هزار مگاوات و میانگین قدرت عملی نیروگاه‌ها 76هزار مگاوات بوده است؛ ولی به دلایل گوناگون، از جمله برنامه‌های تعمیراتی همواره درصدی از این میزان خارج از مدار تولید است.
همچنین بررسی منابع تامین انرژی برق کشور نشان می‌دهد که بالغ بر 83درصد از ظرفیت نیروگاههای کشور از نوع نیروگاه حرارتی است که عمدتا با سوزاندن گاز، برق تولید می‌کنند.
حدود 14درصد از تولید از محل نیروگاه برق‌آبی است و چند‌درصد باقی‌مانده نیز از محل نیروگاه هسته‌ای و انرژی تجدید‌پذیر بادی و خورشیدی تامین می‌شود. همچنین سهم شرکت تولید و مدیریت نیروگاه کوثر از قدرت نامی تولید نیروگاههای کشور حدود 79/ 0درصد، از تولید ویژه کل نیروگاههای کشور حدود 91/ 0درصد و از قدرت نامی تولید نیروگاههای گازی کشور کمتر از 4درصد است.
انواع روش‌های تولید برق
روش‌های مختلفی برای تولید برق وجود دارد که از جمله آنها می‌‌‌توان به استفاده از سوخت‌های فسیلی (زغال‌سنگ، گاز طبیعی و نفت)، انرژی هسته‌ای و منابع انرژی تجدید‌پذیر (زیست‌توده، برق‌آبی، باد و خورشید و...) اشاره کرد. ایران با برخورداری از منابع عظیم و غنی انرژی، با اندکی بهبود در سیاستگذاری‌های مربوط به حوزه تولید برق توان زیادی در تبدیل سوخت‌های فسیلی به برق دارد. در تامین انرژی برق کشور، بخش عمده‌ای از ظرفیت نیروگاههای کشور از نوع نیروگاه حرارتی است که عملا با سوزاندن گاز، برق تولید می‌کنند.
کیفیت تولید و سود‌سازی مستمر در همه شرکت‌ها به قیمت، میزان و ثبات در جریان تامین مواد اولیه و همین‌طور قیمت فروش وابستگی دارد. در صنایع بزرگ ایران، تحریم‌ها و مشکلات بین‌المللی شرکت‌ها را از تامین تجهیزات اولیه و تا حدودی رقابت‌های فروش خارج مرزی بازداشته است. در صنعت نیروگاهی علاوه بر مستهلک‌شدن تجهیزات، مصرف آب بالا و تولید آلایندگی، نرخ فروش بسیار کمتر از حد بین‌المللی تعیین می‌شود. شایان ذکر است که برای ارتقای عملکرد نیروگاه‌ها کاهش نرخ‌گذاری دستوری ضروری است و به مرور زمان به‌ناچار اتفاق خواهد افتاد. اما ذکر این نکته مهم است که سرمایه‌گذاری خصوصی در این حوزه تنها زمانی تسریع می‌شود که از نوسانات اقتصادی کاسته شود و قیمت فروش طوری باشد که سود‌های آتی بتواند هزینه‌های گسترده تاسیس نیروگاه‌ها را پوشش دهد.
تعرفه برق و عملکرد نیروگاهی‌ها
صنعت برق به‌عنوان یکی از صنایع مهم زیرساختی و استراتژیک در کشور شناخته می‌شود. این صنعت در فرآیند تولید، هزینه‌هایی همچون هزینه‌های تامین برق (تولید، انتقال و توزیع) و هزینه‌های توسعه‌ای را متحمل می‌شود. با درنظر گرفتن شرایط حاکم بر کشور ممکن است توانایی بالقوه در استفاده بهینه از منابع انرژی اولیه به هدر برود و این صنعت با مشکلات فراوانی مواجه شود؛ چرا که سیاستگذاری نامناسب در این حوزه، بین قیمت تمام‌شده برق تحویلی به مشترکان و متوسط نرخ فروش آن شکاف ایجاد کرده است؛ اما در روزهای اخیر شاهد افزایش نرخ فروش در این صنعت بودیم.
این افزایش نرخ از مبلغ 642ریال به ازای هر کیلووات ساعت به 803ریال بوده است که به افزایش میزان فروش در شرکت‌های این صنعت منجر خواهد شد. اما قابل ذکر است که بخش مهمی از این جریان پول احتمالی ممکن است در مسیر توسعه و ارتقای کیفیت نیروگاه‌ها استفاده شود.
شاخص‌های عملکردی مهم
وضعیت آمادگی تولید برق نیروگاه گازی زاگرس کوثر: میزان آمادگی و درآمد آمادگی شرکت مذکور در سال 1400 به ترتیب 2میلیون و 480هزار مگاوات ساعت و 37میلیارد تومان به ثبت رسیده است. همچنین آمادگی شرکت در دوره سه‌ماه سال‌جاری 833هزار مگاوات ساعت و در سه‌ماه یک‌سال گذشته 403هزار مگاوات ساعت بوده که نسبت به سه‌ماه سال گذشته 106درصد رشد داشته است. علاوه بر این میزان درآمد آمادگی سه‌ماه جاری 5/ 11میلیارد تومان بوده که 254درصد از سه‌ماه سال 1400 بیشتر بوده است. همچنین میزان فروش به مدیریت شبکه ایران نسبت به سه‌ماه سال گذشته 187درصد رشد داشته است.
تغییرات در میزان تولید و نرخ فروش: نیروگاه زاگرس کوثر در سال 1399بالغ بر 6میلیون مگاوات ساعت تولید داشته است که شامل 3میلیون مگاوات ساعت آمادگی نیروگاه، 2میلیون مگاوات انرژی، 59هزار مگاوات ساعت فروش در بورس انرژی و 918هزار مگاوات ساعت فروش در قراردادهای دوجانبه است. در سال 1400 مجموع تولید اندکی کمتر بوده و در محدوده 5میلیون و 700هزار مگاوات ساعت بوده که 2میلیون و 480هزار مگاوات ساعت آمادگی و یک‌میلیون و 686هزار مگاوات ساعت انرژی به فروش رسیده است.
طبق برآورد شرکت از میزان تولید در سال‌جاری، 6میلیون مگاوات ساعت شامل 2میلیون و 900مگاوات ساعت آمادگی و یک‌میلیون و 600هزار مگاوات ساعت فروش انرژی پیش‌بینی شده است.
همچنین نرخ فروش داخلی آمادگی نیروگاه به‌ازای هر مگاوات ساعت در سه‌سال اخیر به‌ترتیب 160هزار، 150هزار و 180هزار ریال بوده است. قابل ذکر است که میزان نرخ فروش انرژی به ترتیب 35هزار تومان، 71هزار تومان و 117هزار تومان است. همچنین ممکن است طبق برآورد شرکت نرخ فروش در بورس انرژی و قراردادهای دوجانبه از محدوده کمتر از 60 تا 80هزار تومان افزایش یابد.
بهای تمام‌شده
در شرکت تولید و مدیریت نیروگاه زاگرس کوثر در سال مالی منتهی به 29/ 12/ 1400 بهای تمام‌شده 143میلیارد تومان به ثبت رسید. همچنین در سه‌ماه بهارسال‌جاری نزدیک به 40میلیارد تومان بهای تمام‌شده ثبت شد. شرکت برآورد خود از میزان بهای تمام‌شده در پایان سال 1401 را کمتر از سال گذشته در محدوده 116میلیارد تومان در نظر گرفته است که با توجه به شرایط حاکم بر اقتصاد کشور و میزان تورم که بر هزینه مواد مستقیم مصرفی و همچنین دستمزد مستقیم و همچنین هزینه سربار که بخش مهمی از آن شامل استهلاک می‌شود تاثیر می‌گذارد، افزایش در بهای تمام‌شده تا 150میلیارد تومان نیز پیش‌بینی می‌شود.
تغییرات در میزان سود‌سازی
با در نظر گرفتن برخی مفروضات مانند ثبات و تکرار در میزان تولید سال گذشته و همچنین افزایش در نرخ فروش، میزان تورم و افزایش در بهای تمام‌شده سال‌جاری پیش‌بینی می‌شود، میزان تولید و فروش در پایان سال‌جاری بیش از 6 میلیون مگاوات ساعت باشد که بیش از 2میلیون مگاوات ساعت آن مربوط به فروش انرژی و بالغ بر 3میلیون مگاوات ساعت آن آمادگی نیروگاه باشد.
با تحقق افزایش نرخ فروش در نیمه دوم سال‌جاری، ممکن است مبلغ فروش به نزدیکی 300میلیارد تومان برسد. همان‌طور که برآورد شرکت نیز از مبلغ فروش 12ماهه امسال نزدیک به 365میلیارد است، با کسر بهای تمام‌شده از درآمد‌های عملیاتی، سود ناخالص در سطح 140میلیارد تومان به دست آمده که با در نظر گرفتن سایر هزینه و درآمد‌ها، احتمال دارد شرکت به سود خالص 139 میلیارد تومان دست پیدا کند.
در نهایت با به واقعیت پیوستن مفروضات ذکرشده، افزایش سود هر سهم تا محدوده 263تومان قابل توجیه است.
