کارنامه پتروشیمی آریاساسول مورد بررسی قرار گرفت
عیار سنجی«آریا» از دریچه ریسکها
خوراک مورد استفاده برای تولید اتیلن در دنیا شامل نفتا (40درصد)، اتان (40درصد)، پروپان (10درصد) و... است. بیشترین ضریب تبدیل بین خوراک به اتیلن را اتان با ضریب 80درصد دارد. ضریب تبدیل پروپان 40درصد و نفتا 30درصد است. پلی‌اتیلن‌ها بسته به نوعی که باشند (سبک، سنگین، خطی و...) در تولید انواع محصولات پلاستیکی در مصارف صنعتی، عمومی و خانگی کاربرد دارند. همچنین پلی‌اتیلن‌ها با سهم 55درصد، بیشترین استفاده را در صنعت بسته‌بندی به خود اختصاص می‌دهند. در دنیا 99درصد اتان استحصال‌شده به اتیلن تبدیل می‌شود؛ 62درصد اتیلن تولیدشده در دنیا هم برای تبدیل به پلی‌اتیلن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. کشور‌های تولیدکننده اتیلن از خوراک اتان، کمترین هزینه تولید را دارند. واحد‌هایی که هزینه تولید بیشتری دارند، عموما تولیدکننده اتیلن از طریق خوراک مایع (نفتا) هستند. خوراک این واحدها با نرخ نفت همبستگی بالایی دارد و با کاهش نرخ جهانی نفت، قدرت رقابت‌پذیری این واحدها افزایش پیدا می‌کند. همچنین این واحدها در زمان افزایش قیمت نفت‌خام و نفتا به دلیل بالا رفتن هزینه تولید و کاهش حاشیه سود، اکثرا کاهش یا توقف تولید خواهند داشت. ضمن اینکه درصد تبدیل اتیلن این واحدها نسبت به خوراک اتان کمتر است. بیشتر واحدهای الفینی کشور، از جمله آریاساسول، از خوراک اتان استفاده می‌کنند. اتان موردنیاز «آریا» از پتروشیمی پارس و یوتیلیتی موردنیاز آن از پتروشیمی مبین تامین می‌شود. فرمول محاسباتی قیمت گاز اتان تحویلی به واحدهای پتروشیمی براساس 25درصد مجموع قیمت پلی‌اتیلن و نفتا با کسر 145دلار محاسبه می‌شود که دارای کف 220دلار و سقف 400دلار است. مبنای محاسبه قیمت نفتا، قیمت‌های فوب خلیج‌فارس و مبنای محاسباتی قیمت پلی‌اتیلن، میانگین ساده پلی‌اتیلن سبک و سنگین چین، هند و ایران است که قیمت‌های چین و هند براساس CFR با کسر هزینه حمل، اعمال می‌شود.
نرخ فروش داخلی اتیلن شرکت پتروشیمی آریاساسول، براساس 95درصد نرخ فوب خاورمیانه و نرخ فروش پلی‌اتیلن‌ها براساس نرخ‌های جهانی تعیین می‌شود. محصول سی‌تری‌پلاس نیز با ضریب 79درصد از قیمت ال‌پی‌جی آرامکو (50درصد پروپان و 50درصد بوتان) تعیین می‌شود. در نیمه دوم سال 2022 بازار جهانی اتیلن، تحت‌تاثیر افزایش نرخ تورم و نگرانی بابت کاهش رشد اقتصادی احتمالا با کاهش تقاضای جهانی روبه‌رو خواهد بود. تولید در اروپا به‌شدت کاهش پیدا کرده و تقاضای این منطقه با واردات از ایالات‌متحده و خاورمیانه پوشش داده شده است. افزایش قیمت نفتا در نیمه اول سال میلادی جاری باعث تمرکز تقاضا از تولیدکنندگان پلیمر بر پایه اتان بوده است که به صورت کلی پیش‌بینی می‌شود، این روند تا پایان سال نیز ادامه‌دار باشد. با توجه به آغاز فصول گرم سال در نیمکره شمالی و افزایش تولید به‌طور سنواتی، به دلیل افزایش نرخ بهره جهانی و کاهش تقاضای پایین‌دستی برای محصولات پلاستیکی و بر پایه پلی‌پروپیلن، کاهش تقاضای اتیلن دور از انتظار نیست. در آسیا با توجه به کاهش حاشیه سود تولید پلی‌اتیلن و سایر محصولات پایین‌دستی (به دلیل نفتا بیس بودن تولید در این منطقه و افزایش بهای تمام‌شده تولید همراه با کاهش تقاضای محصول نهایی به دلیل گسترش مجدد کرونا در این منطقه) و در نتیجه آن اتخاذ سیاست کاهش تولید، به نظر می‌رسد تقاضای اتیلن تحت‌تاثیر قرار گرفته و روند آن کاهشی باشد. همچنین نوسانات شدید قیمت نفت‌خام و نفتا باعث کاهش تولید اتیلن شده که به‌طور کلی تحت‌تاثیر افزایش ریسک مدیریت هزینه تولید در این منطقه بوده است.
در بازار پلی‌اتیلن جهانی به طور ساختاری افزایش عرضه بالقوه وجود دارد؛ هرچند محدودیت‌های لجستیکی در بازارهای هدف این محصول (به‌ویژه ایالات‌متحده) زنجیره ارزش را تحت‌تاثیر قرار داده؛ به طوری که مازاد عرضه تاکنون نتوانسته است به طور کامل بر قیمت‌ها اثر‌گذاری کاملی داشته باشد. از طرفی بحث کاهش رشد اقتصادی و افزایش هزینه انرژی نیز تا پایان سال برای بازار پلی‌اتیلن چالش‌های ادامه‌داری خواهند بود. براساس برآوردها کسری خالص آسیا برای محصول پلی‌اتیلن تا پایان سال 2022 بین 17 تا 18میلیون تن در سال خواهد بود، این درحالی است که با بهبود شرایط کرونا در چین و کاهش احتمالی محدودیت‌ها، انتظار افزایش 4میلیون تن تقاضا وجود دارد. راه‌اندازی خطوط تولید جدید پلی‌اتیلن در آسیا و ایالات‌متحده نگرانی‌هایی را در مورد مازاد عرضه ایجاد کرده است؛ اما به نظر می‌رسد، به دلیل بحران انرژی برخی از کارخانه‌های قدیمی و ناکارآمد از مدار تولید خارج شوند و مجددا بازار (حتی با راه‌اندازی خطوط تولید جدید) به تعادل برسد. در مجموع برآورد می‌شود که 7میلیون تن ظرفیت جدید در آسیا تا پایان سال 2022 وارد بازار شود.
از طرف دیگر، مهم‌ترین چالش بازار صادراتی و داخلی ایالات‌متحده، به‌عنوان یکی از بازیگران تاثیر‌گذار بر قیمت در نیمکره غربی، مشکلات لجستیکی است که به نظر می‌رسد تا پایان سال میلادی جاری ادامه داشته باشد. تورم و افزایش نرخ بهره نیز نگرانی‌هایی در خصوص کاهش تقاضا و رکود اقتصادی در پیش خواهد داشت که بر بازار مصرف نهایی پلی‌اتیلن تاثیر‌گذار خواهد بود. هرچند باید توجه کرد که رکود اقتصادی و به دنبال آن، کاهش تقاضا بسته به میزان پیشرفته و ثروتمند بودن اقتصاد نسبت به عدم‌توسعه‌یافتگی در اقتصادهای دیگر، اثرات متفاوتی خواهد داشت.
در مجموع برآورد می‌شود که تا پایان سال 2022 حدود 2میلیون تن عرضه جدید از ایالات‌متحده به بازارها وجود داشته باشد. در اروپا با توجه به کاهش تقاضای محقق‌شده در اواخر نیمه‌اول سال، به نظر می‌رسد برای بازگشت تقاضا به بازار نیاز به کاهش قیمت بیشتری باشد.
از جمله طرح‌های توسعه‌ای آریاساسول، احداث واحد پلی‌اتیلن با ظرفیت 300هزار تن پلی‌اتیلن سنگین است که براساس گزارش شرکت در پایان مردادماه سال 1402 به بهره‌برداری خواهد رسید. پروژه احداث واحد جدا‌سازی C3+ نیز جزو طرح‌های در دست اجرای شرکت است که با ظرفیت سالانه 165هزار تن در مهرماه سال 1403 به بهره‌برداری خواهد رسید. پروژه ایجاد کوره دهم الفین به‌منظور افزایش زمان در سرویس بودن کوره‌ها و کمتر شدن تعداد دفعات کک‌زدایی و در نتیجه کاهش استهلاک کویل‌های واحد الفین، کاهش مصرف انرژی و به حداقل رساندن ریسک کاهش تولید در دستور کار شرکت قرار دارد که به احتمال زیاد تا اسفند سال 1402 به بهره‌برداری می‌رسد.
