عملکرد دومین پتروشیمی بزرگ آروماتیکساز کشور بررسی شد
«بوعلی» پیشرو در صادرات
مواد آلی که عمدتا از کربن تشکیل شده‌اند، در دو گروه طبقه‌‌‌بندی می‌شوند؛ گروه اول مواد آلی پارافینی و گروه دوم مواد آلی حلقوی یا آروماتیک‌‌‌ها هستند. از جمله ترکیبات آروماتیکی می‌‌‌توان به بنزن، تولوئن و زایلنها اشاره کرد که عموما خوراک اصلی سایر زنجیره‌های پتروشیمی برای تولید الیاف مصنوعی، رزین، چسب، مواد پاک‌کننده و... هستند. شرکت صنایع خلیج‌فارس مالکیت 57درصد سهام بوعلی را در اختیار دارد و پتروشیمی بوعلی‌سینا سهامدار حدود 11درصد از پتروشیمی تندگویان است. پتروشیمی بوعلی سینا در استان خوزستان و منطقه ویژه اقتصادی بندرامام خمینی قرار گرفته است.
در تیرماه سال 1395به دلیل وقوع آتش‌سوزی در پتروشیمی بوعلی، تولید پارازایلن و ارتوزایلن از مدار خارج شد و تولید بنزن کاهش یافت. درنهایت عملیات بازسازی واحدهای آسیب‌دیده در دستور کار قرار گرفت. با از مدار خارج‌شدن تولید آروماتیک‌های اصلی در این شرکت، محصول قبل از چرخه تولید پارازایلین با عنوان رافینیت (محصولی که حاصل جداسازی مخلوط زایلنها و ترکیبات بنزن از نفتاست) به طور عمده به فروش رسیده است. در نتیجه محصولات بااهمیت در ترکیب سبد محصولی پتروشیمی بوعلی سینا درحال حاضر، شامل ریفرمیت (صادارتی)، برش سنگ و برش سبک، بنزن و رافینیت است. از ریفرمیت برای تولید انواع پارازایلین‌ها استفاده می‌شود. تولوئن نیز یکی از محصولات جانبی در چرخه تولید ریفرمیت است. با توجه به بازگشت واحد پارازایلن به مدار (احتمالا درسال‌جاری براساس گزارش شرکت)، انتظار می‌رود بخش قابل‌توجهی از محصول ریفرمیت به محصولات آروماتیکی (پارازایلن) تبدیل شود. برش سنگین برای تولید گازوئیل و برش سبک برای تولید اتیلن به واحدهای الفینی ارسال می‌شود. رافینیت، خوراک واحدهای پایین‌دست پالایشگاه‌ها، نیز در تولید پلی‌اتیلن و بنزن مورد استفاده قرار می‌گیرد. از بنزن تولیدی این شرکت با 180هزار تن ظرفیت در تولید استایرن و LAB استفاده می‌شود.
صادرات 80 درصدی ریفرمیت «بوعلی»
حدود 80درصد از فروش ریفرمیت بوعلی‌سینا صادراتی است و به کشورهای آسیای شرقی مانند چین و سنگاپور فرستاده می‌شود. 20درصد فروش داخلی این محصول در بورس انرژی معامله می‌شود. برش سنگین داخلی به شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی می‌رود یا در بورس انرژی به فروش می‌رسد. بنزن تولیدی این شرکت هم به پتروشیمی‌های پارس، بیستون و صنایع شیمیایی ایران فروخته می‌شود یا در بورس‌کالا به فروش می‌رسد. 100درصد ال‌پی‌جی این شرکت به پتروشیمی امیرکبیر داده می‌شود. در صورت راه‌اندازی مجدد واحد پارازایلن، این محصول به صورت مستقیم به پتروشیمی تندگویان فروخته می‌شود.
خوراک مصرفی بوعلی، نفتای سبک و سنگین و بنزین پیرولیز است. خوراک بنزین پیرولیز شرکت از پتروشیمی امیرکبیر و پتروشیمی بندرامام تامین می‌شود و خوراک نفتای این واحد براساس طرح اولیه ساخت عمدتا از منطقه پازنان (حدود 45هزار بشکه در روز) قابل تامین بوده است؛ اما به دلیل عدم‌تامین کافی توسط این منطقه، این شرکت خوراک نفتای موردنیاز خود را از پالایشگاه‌های آبادان، پارسیان و فجرجم (میعانات‌گازی) نیز تهیه می‌کند. سرویس‌‌‌های جانبی موردنیاز شامل آب بدون املاح، برق، بخار و... هم از سوی مجتمع فجر تامین می‌شود. در بخش موادخام مصرفی شرکت بوعلی‌سینا از خوراک به‌عنوان کاندنست (میعانات گازی) نام برده شده است.
میعانات گازی (Condensate) از پنتان و هیدروکربن‌‌‌‌های سنگین‌‌‌‌تر تشکیل شده و دارای گوگرد پایینی است و تقریبا 60درصد آن را نفتا و 30درصد را نفت‌گاز تشکیل می‌دهد. براساس آخرین دستورالعمل موجود، نرخ هر بشکه میعانات تحویلی به پتروشیمی‌ها با کسر 2دلار در هر بشکه از قیمت میعانات پارس‌جنوبی تعیین شده است. همچنین درصدی تخفیف بابت تحریم‌ها به خوراک این شرکت‌ها تعلق می‌گیرد. قیمت نفتای دریافتی پتروشیمی بوعلی‌سینا براساس قیمت صادراتی فوب خلیج‌فارس است.
فروش 1400 پتروشیمی بوعلی‌سینا
طی پنج‌سال گذشته، میزان فروش کل شرکت 1500هزار تن در سال بوده است. ریفرمیت صادراتی در این شرکت بیشترین تناژ فروش را به خود اختصاص داده است و برش سبک و سنگین هریک با 16درصد در رتبه بعدی قرار دارند. مبلغ فروش شرکت در سال 1400 معادل 263.632.350 میلیون ریال گزارش شده که حدودا دوبرابر رقم محقق‌شده در سال گذشته بوده است. عمده دلیل این افزایش، رشد نرخ فروش محصولات این شرکت در پی افزایش قابل‌توجه قیمت‌ها در زنجیره نفت و گاز بوده است. بیشترین حاشیه سود ناخالص شرکت در سال 1399 با 24درصد محقق شده که به‌واسطه رشد حدود 10درصد بیشتر مبلغ فروش نسبت به بهای تمام‌شده بوده است. در سال 1400 با رشد بیشتر بهای تمام‌شده حاشیه سود ناخالص شرکت 20درصد گزارش شده است. میانگین پنج‌ساله حاشیه سود ناخالص شرکت حدود 17درصد است.
مهم‌ترین پروژه در جریان شرکت بوعلی‌سینا راه‌اندازی مجدد واحد پارازایلن (آسیب‌دیده در آتش‌سوزی) است. با راه‌اندازی مجدد این واحد سود شرکت بوعلی افزایش خواهد داشت. هرچند زمان دقیق راه‌اندازی مشخص نیست؛ اما به نظر می‌رسد در نیمه اول سال‌جاری شروع به فعالیت کند.
