صنعت پلی‌اتیلن ترفتالات (PET) بررسی شد
عیار جذابیت پلیاتیلنسازان بازار سهام
رزین‌‌‌های پلی‌اتیلن ترفتالات به یکی از گزینه‌‌‌های خوب در صنعت بستهبندی در سراسر جهان تبدیل شده‌اند و در حوزه بستهبندی نوشیدنی‌‌‌ها و موادغذایی با خصوصیاتی نظیر بهداشتی‌بودن، استحکام و حفظ تازگی موادغذایی که کاربرد گسترده‌‌‌ای دارد و بخش عمده آن در بخش بستهبندی و تولید بطری‌‌‌های آب و نوشیدنی‌‌‌های گازدار مصرف می‌شود. فرآیند تولید PET به این صورت است که ابتدا پارازایلن تهیه‌شده از واحدهای آروماتیک و استیک‌اسید با ورود به واحد شیمیایی به اسیدترفتالیک خالص یا PTA تبدیل میشوند، سپس PTA به همراه مونواتیلن گلایکول یا MEG (تهیه‌شده از واحدهای الفینی) با ورود به واحد PET با ضریب حدود ۸۰درصد به پلی‌اتیلن ترفتالات تبدیل می‌شود که دارای گریدهای مختلفی نظیر گرید بطری، گرید الیاف و نخ POY است.
صنعت پلی‌اتیلن ترفتالات در ایران و تولیدکنندگان بورسی
قاره آسیا در حوزه تولید پلی‌اتیلن ترفتالات از نرخ رشد زیادی برخوردار است و هزینه‌‌‌های سرمایه‌‌‌ای CAPEX بالایی صرف تکمیل طرحهای واحدهای تولیدی PET در این منطقه شده است؛ به طوری که در منطقه خاورمیانه سه‌طرح برنامه‌‌‌ریزی و اعلام‌شده وجود دارد که حدود یک‌میلیون تن افزایش ظرفیت در عربستان‌سعودی تا سال ۲۰۲۵ با سرمایه‌گذاری حدود ۱۲۰میلیون دلار اتفاق خواهد افتاد. در ایران، تولید پلی‌اتیلن ترفتالات گرید بطری محدود به شرکت پتروشیمی شهید تندگویان از زیرمجموعه‌‌‌های هلدینگ خلیج‌فارس است که با ظرفیت اسمی تولید PET گرید بطری سالانه ۳۳۶هزار تن و گرید الیاف سالانه ۵۵۱هزار تن فعالیت می‌کند. علاوه بر آن، این شرکت تولیدکننده انواع الیاف و نخ پلی‌استر به ظرفیت ۶۶هزار تن در سال است. در کنار شرکت پتروشیمی شهید تندگویان، شرکت پلی‌اکریل ایران نیز تولیدکننده نخ پلی‌استر (POY) در کشور است. تمام محصولات این شرکت‌ها در بخش فروش داخلی از طریق بورس کالای ایران عرضه میشوند و به فروش می‌رسند که با توجه به وجود تقاضای زیاد برای محصولات پتروشیمی تندگویان طی یک‌سال گذشته، رقابت حدود ۹درصدی بر سر عرضه‌‌‌ها شکل گرفته است و شاهد فاصله‌‌‌گیری قیمت میانگین موزون پایانی از قیمت پایه عرضه بودیم.
چشم‌انداز صنعت در جهان و منطقه
صنعت پلی‌اتیلن ترفتالات از معدود صنایعی است که با توجه به کاربرد فراوان آن در ظروف یکبار مصرف و بستهبندی، علاوه بر اینکه کاهش تقاضایی را در دوره پاندمی کرونا در سطح جهان تجربه نکرد، بلکه شاهد رشد و افزایش تقاضا بود؛ به‌طوری که این صنعت طی سال ۲۰۲۰ میلادی نرخ رشد مرکب سالانه حدود ۵/ ۵درصد را در مقایسه با میانگین‌‌‌های دوره قبل از پاندمی تجربه کرد. ارزش صنعت PET در سال ۲۰۲۱ حدود بیش از ۴۰میلیارد دلار برآورد شد و انتظار می‌رود این عدد تا سال ۲۰۲۸ میلادی به بیش از ۷۷میلیارد دلار با ثبت CAGR بیش از ۷/ ۹درصد و ظرفیت جهانی بیش از ۵/ ۳۷میلیون تن در سال برسد. از عوامل پیشران این صنعت می‌‌‌توان به افزایش تقاضا در حوزه بستهبندی اشاره کرد. بخش عمده رشد این صنعت مربوط به منطقه آسیا-اقیانوسیه است که در سال ۲۰۲۰ ارزش آن بیش از ۱۴میلیارد دلار برآورد شده است و بیشترین تعداد طرحهای در دست احداث در همین منطقه قرار دارند؛ به طوری که در داخل چین -به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده PET در جهان- دوطرح در دست اجرا وجود دارد که انتظار می‌رود تا سال ۲۰۲۵ با سرمایه‌گذاری ۲۷۰میلیون دلاری حدود یک‌میلیون تن در سال به ظرفیت تولید اضافه کنند. بزرگ‌ترین افزایش ظرفیت هم مربوط به پروژه Chongqing PET Plant ۲ است. همچین در آمریکای شمالی، ایالات‌متحده یک‌طرح اعلامی با ظرفیت ۱۳/ ۱میلیون تن در سال با سرمایه‌گذاری ۱۳۰میلیون دلار را در دست احداث دارد که مربوط به Corpus Christi PET است. انتظار می‌رود در سطح جهان حدود ۱۶واحد تولید PET تا سال ۲۰۲۵ میلادی به بهره‌برداری برسد.
ارزش جایگزینی و میزان CAPEX موردنیاز
با توجه به میزان سرمایه‌گذاری انجام‌شده برای طرحهای PET در سطح جهان، می‌‌‌توان عدد ۱۲۰میلیون دلار به ازای هر یک‌میلیون تن ظرفیت سالانه تولید PET را در نظر گرفت که طبیعی است واحدهای سودده و توجیه‌پذیر اقتصادی با ارزش‌افزوده مناسب دارای ارزش بازاری به‌مراتب بزرگ‌تر از ارزش جایگزینی خود باشند.
آنالیز بهای تمام‌شده و ارزش‌افزوده صنعت
با بررسی فرآیند تولید پلی‌اتیلن ترفتالات درمی‌‌‌یابیم که بخش عمده بهای تمام‌شده تولید مربوط به مواد مستقیم مصرفی، به‌ویژه پارازایلن است که از واحدهای آروماتیک داخلی نظیر پتروشیمی نوری تهیه می‌شود. بنابراین آنچه تعیین‌‌‌کننده حاشیه سود ناویژه و میزان ارزش‌افزوده ایجادشده شرکت‌های تولیدکننده PET است، تا حد زیادی اسپرد یا فاصله بین نرخ PET و پارازایلن است. مورد دیگری که سودآوری شرکت‌های پتروشیمی را به‌طور قابل‌توجهی تحت‌تاثیر قرار داده و با افزایش هزینه سربار تولید به کاهش مارجین ناخالص منجر شده، بحث افزایش هزینه سرویس‌‌‌های جانبی و یوتیلیتی است که به موضوع صحبت این روزهای کارشناسان مختلف تبدیل شده است.
پی‌وی‌سی در بورس‌کالا
بررسی آخرین آمار معاملات PET گرید بطری در بورس‌کالای ایران نشان می‌دهد که PET-BG۸۲۱ توسط پتروشیمی شهید تندگویان به قیمت پایه ۳۵۸هزار ریال عرضه شده است. همچنین گرید نساجی به قیمت حدود ۳۱۱هزار ریال روانه بازار شده است.
جذابیت سرمایه‌گذاری
با رشد جریانات نقدی و در نتیجه آن ارزش‌گذاری، سهام شرکت‌ها به دو بخش اسمی (تورمی) و واقعی (غیرتورمی) تقسیم می‌شود که در بخش اسمی رشد متغیرهایی نظیر نرخ برابری دلار/ ریال و همچنین نرخ محصولات در بازارهای داخلی و بین‌المللی می‌‌‌تواند تاثیر قابل‌توجهی داشته باشد و بخش عمده رشد سودآوری شرکت‌های بورسی نیز به همین شیوه اتفاق افتاده و ناشی از تورم است؛ اما در بخش واقعی آنچه برجسته است، طرحهای توسعه و پتانسیل‌‌‌های افزایش تولید و میزان فروش است که در حوزه PET شرکت پتروشیمی شهید تندگویان با طرح توسعه واحد SSP کارخانه POLY C می‌‌‌تواند تا پایان سال ۱۴۰۲ تاثیر مثبتی بر بخش تولید و فروش PET گرید بطری بگذارد و از این جهت، رشد غیرتورمی اتفاق بیفتد. افزایش ضریب بهره‌‌‌وری و تولید و نزدیک‌شدن به میزان ظرفیت اسمی نیز موثر است.طبق برآوردهای کارشناسی، شرکت پتروشیمی تندگویان با اعمال نرخ ارز ۲۷۰هزار ریالی، نرخ PET گرید بطری ۱۳۰۰دلاری، نرخ PTA حدود ۱۱۰۰دلاری، PET گرید الیاف ۱۱۰۵دلاری و رقابت ۹درصدی در بورس‌کالا برای این محصولات، اسپرد PET و پارازایلن به میزان ۲۶۰دلار (پارازایلن حدود ۱۰۴۰دلاری) و فروش داخلی PETبه میزان ۷۰۹هزار تن و صادرات نخ پلی‌استر به میزان ۴۷هزار تن می‌‌‌تواند به سود ۱۹۲۳ریالی دست پیدا کند (مارجین ناخالص حدود ۲۱درصد) که نسبت قیمت به سود آینده‌نگر بعد مجمع این شرکت را در حدود کمتر از ۶واحد قرار می‌دهد و دارای جذابیت و شایسته بررسی است. لازم به ذکر است که نسبت قیمت به سود آینده‌نگر صنعت پتروشیمی بخش الفین حدود ۱/ ۷واحد است (اجماع تحلیلگران).
