اثرات جنگ اوکراین و روسیه بر بازار اوره بررسی شد
پیش‌بینی سودآوری پنج شرکت اورهساز
تقاضای اوره برای تولیدات کشاورزی عمدتا در فصل کاشت و داشت است، بنابراین تقاضای فصلی به شمار می‌رود، به همین دلیل دارای پیک تقاضا در نیمکره‌شمالی و جنوبی به صورت جداگانه است. معمولا تقاضای اوره در اواسط و اواخر زمستان تا اوایل بهار برای تامین کود اوره در کشت و زرع نیمکره‌شمالی با رشد روبه‌رو می‌شود و به طور مشابه در میانه‌‌‌های تابستان تا اوایل پاییز در نیمکره‌جنوبی شاهد رشد تقاضا و به تبع آن، رشد قیمت جهانی اوره هستیم. عرضه و تقاضای اوره حدود 180میلیون تن در سال است. چین، هند، روسیه، ایالات‌متحده و اندونزی بزرگ‌ترین تولیدکنندگان اوره در جهان هستند. ظرفیت تولید اوره در کشور بالغ بر 8میلیون تن است و پتروشیمی‌‌‌های پردیس، شیراز، کرمانشاه، خراسان و لردگان، تولیدکنندگان بورسی و مسجدسلیمان و رازی تولیدکنندگان غیربورسی این محصول هستند. پتروشیمی هنگام نیز در آستانه بهره‌‌‌برداری است.
فرمول قیمت‌گذاری گاز متان در ایران
قیمت گاز طبیعی (متان) در ایران براساس فرمول ابلاغ‌شده وزارت نفت تعیین می‌شود. نیمی از قیمت گاز متان براساس متوسط گاز طبیعی در بازارهای تعیین‌شده یعنی قیمت چهار هاب (هنری، آلبرتا، TTF و NBP) و نیمی دیگر براساس معدل وزنی قیمت داخلی، صادراتی و وارداتی است. با رشد شدید قیمت نفت در بازارهای تعیین‌شده، قیمت گاز طبیعی خوراک و سوخت پتروشیمی‌‌‌ها نیز افزایش یافته است. از سوی دیگر، رشد سرسام‌آور قیمت گاز در هاب‌‌‌های TTF و NBP تحت‌تاثیر تحولات و مناسبات روسیه و اروپا و همچنین جنگ اوکراین و روسیه بوده و به موضوعات اقتصادی وابسته نیست. در پاییز 1400 دولت برای گاز سقف 50هزار ریال به ازای هر مترمکعب را تعیین کرده است؛ به این ترتیب با توجه به قیمت فعلی ارز، سقف قیمت گاز داخلی معادل 20سنت است.
اثرات جنگ اوکراین و روسیه بر بازار اوره
دو کشور درگیر جنگ، یعنی روسیه و اوکراین نقش مهمی در بازار مواد غذایی و کودها دارند. سهم این دو کشور از تجارت جهانی گندم 26درصد، دانه‌‌‌های روغنی و روغن خوراکی 10درصد و کود 13درصد است. وقوع جنگ به رشد شدید قیمت مواد غذایی منجر شد که این موضوع خود عاملی برای رشد قیمت اوره در بازارهای جهانی است. کاهش عرضه کود اوره تحت‌تاثیر این جنگ نیز سبب جهش سریع قیمت اوره شده است؛ تا حدی که قیمت اوره بار دیگر به بیش از 900دلار بر تن افزایش یافت. این جنگ سبب رشد قیمت گاز، نفت و زغال‌سنگ نیز شده که از سمت بهای تمام‌شده بر قیمت کود اوره تاثیرگذار خواهد بود. در مجموع، اتفاقات اخیر در شرق اروپا سبب جهش قیمت اوره در بازارهای جهانی شده و در حال حاضر قیمت اوره فوب خلیج‌فارس 650دلار بر تن است. همبستگی بالای قیمت اوره و قیمت نفت و همچنین همبستگی بالای قیمت اوره با دانه‌‌‌های روغنی و روغن‌‌‌های خوراکی در نمودارها قابل مشاهده است. اوره به‌شدت به قیمت نفت و زغال‌سنگ وابسته است (بهای تمام‌شده) و نوسانات قیمت اوره تحت‌تاثیر رشد قیمت غلات و دانه‌‌‌های روغنی که تولیدات اصلی کشاورزی جهان هستند، قرار دارد (سمت تقاضا).
شرکت‌های اورهساز بورسی
پنج شرکت «شپدیس»، «شیراز»، «کرماشا»، «خراسان» و «شلرد» اوره‌‌‌سازان پذیرفته‌شده در بازار سرمایه هستند. پتروشیمی مسجدسلیمان نیز زیرمجموعه «وصندوق» و در حال تولید است و طرح پتروشیمی هنگام با ظرفیت یک‌میلیون تن در حال تکمیل و زیرمجموعه پتروشیمی نوری است.
فروش داخلی این شرکت‌ها به دو روش انجام می‌شود. روش اول مربوط به فروش اوره به شرکت خدمات حمایتی کشاورزی (دولت) است. این فروش باید براساس 95درصد قیمت صادراتی انجام شود، اما نرخ فروش در عمل با تخفیف 40درصدی اعمال می‌شود. همچنین شرکت‌های اورهساز در وصول مطالبات از دولت موفقیتی در سال‌های اخیر نداشته‌‌‌اند و مطالبات آنان از دولت به‌شدت انباشت شده است، به طوری که مبلغ وصولی آنها به‌مراتب کمتر از بهای تمام‌شده اوره در این شرکت‌هاست. در عین حال، امکان تهاتر مبلغ گاز با فروش اوره نیز با وجود پیگیری‌‌‌های متعدد شرکت‌ها محقق نشده است. برآورد می‌شود مطالبات به بیش از 150هزار میلیارد ریال بالغ شود. «شپدیس» در این خصوص، پس از دریافت تاییدیه سازمان حسابرسی، اقدام به شکایت حقوقی در دادگاه کرده است. این بخش حدود 30درصد فروش شرکت‌ها را شامل می‌شود و بسته به موقعیت جغرافیایی شرکت متغیر است. بخش دیگر فروش داخلی شرکت‌ها مربوط به فروش در بورس کالاست که به صورت نقدی و با 95درصد قیمت فوب صورت می‌گیرد.
فروش صادراتی براساس قیمت‌های جهانی صورت می‌گیرد. با این حال، شرکت‌های داخلی تخفیفات بالایی به خریداران می‌دهند که این تخفیف‌‌‌ها گاه از 100دلار بر تن نیز فراتر می‌رود. با هماهنگی‌‌‌های انجام‌شده در هلدینگ اصلی اورهساز کشور (نفت و گاز پارسیان – پارسان) تخفیفات مدیریت شده و با توجه به روند صعودی در بازارهای جهانی، انتظار کاهش قابل ملاحظه تخفیفات و افزایش درآمد شرکت‌ها وجود دارد.
پیش‌بینی سودآوری اوره‌‌‌سازان بورسی
بررسی سودآوری شرکت‌های اورهساز به دو روش انجام شده است. در روش اول از ttm P/ E بهره گرفته شده است. در این روش، سود چهار فصل آخر مبنای ارزیابی است. به این ترتیب پتروشیمی کرمانشاه با P/ E 9/ 5 ارزان‌‌‌ترین شرکت به شمار می‌رود. بعد از آن پتروشیمی پردیس و خراسان قرار دارد. شیراز با P/ E ttm حدود 11 گران‌‌‌ترین نماد است و به دلیل زیان‌‌‌دهی، امکان محاسبه P/ E برای پتروشیمی لردگان وجود ندارد. در روش دوم، از پیش‌بینی سود اجماع برای سال 1400 و 1401 استفاده شده و P/ E آینده‌نگر به لحاظ 70درصد تقسیم سود 1400 لحاظ شده است. سود نقدی «شپدیس» به دلیل برگزاری مجمع (سال مالی 31شهریور) و سود نقدی «شلرد» به دلیل زیان‌ده بودن، در محاسبات لحاظ نشده است. به این ترتیب، «شلرد» با P/ E کمتر از 4 ارزان‌‌‌ترین نماد گروه است و «کرماشا» و «شیراز» P/ E حدود 4 تا 5/ 4 و «خراسان» و «شپدیس» P/ E حدود 5/ 4 تا 5 دارند.
این گروه تحت‌تاثیر ریسک قیمت‌گذاری و قطعی گاز، قیمت خرید اوره دولتی و وصول مطالبات آن و عوارض صادراتی قرار دارد. در سطح جهانی، فروکش کردن بحران اوکراین، می‌‌‌تواند به کاهش قیمت مواد غذایی و به تبع آن اوره منجر شود. در نمادهای تولیدکننده اوره، «شلرد» به دلیل اینکه تازه به بهره‌‌‌برداری رسیده است، هنوز به ظرفیت نرسیده و به دلیل بدهی بالا، ریسک تسعیر ارز دارد. «شپدیس» نیز به دلیل دریافت یوتیلیتی از «مبین»، دارای ریسک افزایش نرخ است.
