پالایشگاههای کشور رکورد فروش ریالی در زمستان را شکستند
عملکرد ۱۴۰۰ پالایشیهای بورسی
ضریب پیچیدگی پالایشگاههای به‌روز نفتی در جهان بیش از ۱۰ است، در حالی که عمده پالایشگاههای بورسی ضریب پیچیدگی کمتر از ۵ دارند و در حال اجرای پروژه‌‌های مختلف برای بهبود کیفی و افزایش پیچیدگی هستند. میزان سرمایه‌گذاری برای احداث یک پالایشگاه با ضریب پیچیدگی در سطح روز جهانی بین 15 تا 20هزار دلار به‌ازای هر بشکه ظرفیت پالایش است و با افزایش ضریب پیچیدگی تا ۲۵هزار دلار در هر بشکه سرمایه‌گذاری نیاز دارند.
صنعت پالایشی یکی از صنایع اصلی بازار سرمایه ایران است و 6پالایشگاه اصلی نفتی کشور شامل پالایش نفت اصفهان، پالایش نفت بندرعباس، پالایش نفت تهران، پالایش نفت تبریز، پالایش نفت شیراز و پالایش نفت لاوان شرکت‌های پالایشی بورسی هستند که سهم بیش از 6درصدی از ارزش بازار سرمایه کشور را در اختیار دارند.
خوراک ورودی پالایشگاه‌‌ها
ورودی پالایشگاههای کشور، نفت‌خام و میعانات گازی است. شرکت ملی نفت، تامین‌کننده خوراک پالایشگاههای کشور است. خوراک پالایشگاههای کشور عمدتا از طریق خط لوله تامین می‌شود. قیمت‌گذاری نفت و میعانات گازی براساس بخشنامه سال 1400 وزارت نفت از تخفیف ۵درصدی از میانگین قیمت نفت و میعانات صادراتی ایران به میانگین قیمت نفت و میعانات سه منطقه شامل عمان، دبی و برنت و براساس مجلات بین‌المللی و تخفیف ۳دلار بر بشکه است. این موضوع اعمال سلیقه یا عدم‌تقارن اطلاعاتی در دسترسی به اطلاعات در بخشنامه قبلی را حذف کرد. تخفیف 3دلاری در شرایطی که قیمت نفت کمتر از ۶۰دلار باشد، نسبت به بخشنامه قبلی به نفع پالایشی‌‌هاست و در قیمت‌های بالای ۶۰دلار اثر کمتری دارد.
بررسی وضعیت گزارش پالایشی‌‌ها در بورس
انتشار صورت مالی 12ماهه پالایشی‌‌ها در اواخر هفته گذشته، با انتظارات سرمایه‌‌داران و تحلیلگران و محاسبات براساس مجلات تفاوت قابل‌توجهی داشت. چهار پالایشگاه «شتران»، «شبندر»، «شراز» و «شاوان» گزارش‌‌های 12ماهه خود را در سامانه کدال منتشر کردند. در حالی که قیمت نفت، قیمت ارز و کرک‌اسپرد که سه‌عامل اصلی در سودآوری پالایشگاه‌‌ها هستند، در فصل زمستان وضعیت بهتری نسبت به پاییز 1400 داشت، اما سودآوری پالایشگاههای تهران، بندرعباس با کاهش 18 و 20 درصدی همراه شد و پالایشگاه شیراز تغییری در سودآوری نداشت و البته پالایشگاه لاوان شاهد رشد 5/ 2برابر سود زمستان 1400 نسبت به پاییز 1400 بود.
روند فروش پالایشگاه‌‌ها در زمستان 1400 حاکی از رشد ارزش ریالی فروش است. پالایشگاههای کشور رکورد فروش ریالی را در زمستان 1400 شکستند، اما برخلاف انتظارات، رشد سودآوری محقق نشد. حاشیه سود پالایشگاه‌‌ها در فصل زمستان برابر با متوسط ده‌فصل اخیر بوده است. «شاوان» با حاشیه 14درصد بالاترین حاشیه سود ناخالص را در اختیار داشت. «شتران» و «شبندر» هر دو حاشیه سود 8درصدی داشتند و «شراز» حاشیه سود 7 درصدی داشت. در حاشیه سود عملیاتی «شاوان» با 10درصد بالاترین است و «شبندر» حاشیه سود 7درصد داشته است و «شتران» و «شراز» به‌ترتیب حاشیه 6 و 5 درصدی داشته‌‌اند. حاشیه سود عملیاتی در پالایشگاه‌‌ها کمتر از متوسط ده‌فصل اخیر است. در حاشیه سود خالص نیز «شاوان» با 12درصد بالاترین نسبت را در اختیار داشته است. «شتران» با 8درصد و «شبندر» و «شراز» به‌ترتیب با 6 و5درصد در رتبه‌‌های بعدی قرار دارند. عملکرد بهتر «شتران» در حاشیه سود خالص نسبت به حاشیه سود عملیاتی مربوط به درآمد سرمایه‌گذاری‌‌هاست.
سودآوری گروه پالایشی به‌شدت چرخه‌‌ای است. بررسی روند تاریخی حاشیه سود شرکت‌های پالایشی از ارتباط زیاد آن با قیمت نفت و قیمت دلار حکایت دارد.
در دوره‌‌هایی که قیمت دلار رشد کرده، حاشیه سود پالایشی‌‌ها رشد خوبی داشته است. به طور مثال طی سال‌های 1389 تا 1392 حاشیه سود از صفر به 6درصد رسید. در سال‌های 1393 و 1394 با کاهش قیمت نفت شاهد ریزش شدید حاشیه سود پالایشی‌‌ها بودیم.
همچنین با ثبات قیمت نفت طی سال‌های 1395 تا 1396 شاهد دستیابی به حاشیه سود 5درصد بودیم. با رشد قیمت ارز در سال 1397، حاشیه سودها صعودی شده و به بیش از 8درصد رسید. از سوی دیگر با ریزش قیمت نفت در اواخر 1398 و شروع کرونا، حاشیه سودها مجددا نزولی شد و در دوره بعد از آن با رشد همزمان قیمت نفت و دلار، حاشیه سودها جهش یافت و حتی به رکورد 14درصد دست یافت.
پس از انتشار گزارش‌‌های 12ماهه، P/ E شرکت‌های پالایشی اندکی کاهش یافت. P/ E «شاوان» با گزارش مناسبی که ارائه کرد، کمترین شرکت در گروه و برابر 2/ 6 و «شراز» و «شتران» پس از آن کمترین نسبت و برابر 4/ 6 و 6/ 6 است. «شبندر» نیز P/ E 1/ 7 دارد. همه سهم‌‌های فوق P/ E کمتر از متوسط بازار دارند. «شپنا» و «شبریز» P/ E بالاتری دارند که احتمالا با انتشار گزارش 12ماهه، P/ E این شرکت‌ها هم تعدیل می‌شود.
