عملکرد ۴ پتروشیمی الفینساز بررسی شد
چشم‌انداز الفین‌‌‌سازان بورسی
الفین‌‌‌سازان بورس تهران
«آریا»: الفین نهم در واقع از مجموعه طرح‌‌‌های شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران است که فعالیت اولیه آن تحت مدیریت شرکت پتروشیمی پارس از اوایل سال ۱۳۷۹ آغاز و در ادامه، امور مربوط به قراردادهای اجرایی و تامین منابع مالی آن از طریق فاینانس انجام شد. با این حال، در راستای سیاست‌‌‌های اقتصادی برنامه سوم و با توجه به اظهار علاقه شرکت ساسول (SASOL) آفریقای‌جنوبی، به‌منظور مشارکت در سرمایه‌گذاری روی پروژه‌‌‌های طرح الفین نهم، در تاریخ ۱۹فروردین ۱۳۸۱ (آوریل ۲۰۰۲) تفاهم‌‌‌نامه‌‌‌ای بین شرکت ملی صنایع پتروشیمی و شرکت ساسول آفریقای‌جنوبی (شعبه آلمان) به امضا رسید و بر مبنای آن واحد الفین و نیز دو واحد پلیاتیلن سبک و پلیاتیلن متوسط و سنگین، از شرکت پتروشیمی پارس منفک و به‌عنوان یک مجتمع مستقل برای اجرا به شرکت تازه‌تاسیس آریاساسول واگذار شد؛ با این هدف که شرکت بتواند عنوان بهترین و برترین تولیدکننده پلیمر در سطح منطقه خاورمیانه را کسب کند. «آریا» با فروش ۵/ ۲۶هزار میلیارد تومانی در سال ۱۴۰۰ موفق به کسب سود ۵/ ۱۳هزار میلیارد تومان شد و از این نظر نسبت به سال ۱۳۹۹ بالغ بر ۲۱درصد رشد سود داشت. تولید سال ۱۴۰۰ این شرکت تقریبا در سطح تولید سال ۹۹ و حدود ۹/ ۱ میلیون تن بود. اتیلن با یک‌میلیون تن بیشترین محصول تولیدی شرکت را تشکیل می‌دهد و انواع پلیاتیلن، سایر محصولات تولیدی آریاساسول هستند. پس از تبدیل اتیلن به پلیاتیلنها حدود ۲۴۰هزار تن اتیلن مازاد به فروش رسیده و تناژ فروش حدود ۱/ ۱میلیون تن در سطوح سال قبل است. اکثر نرخ‌های فروش شرکت نسبت به مدت مشابه سال ۱۳۹۹ حدود ۵۰درصد رشد داشته که عمدتا تحت‌تاثیر رشد نرخ‌های جهانی محصولات شرکت است. اما نرخ اتان که ماده اولیه اصلی شرکت است و از پتروشیمی‌پارس خریداری می‌شود، بیش از ۵۰درصد رشد داشته، به همین دلیل حاشیه سود ناخالص با چند درصد افت روبه‌رو بوده است. «آریا» در گزارش‌های فصلی تقریبا باثبات بوده و در بهار ۱۷۱تومان، در تابستان ۳۰۲تومان، در پاییز ۲۷۲تومان و در زمستان ۲۳۴تومان سود به ازای هر سهم محقق کرده است. با توجه به رشد قیمت‌های جهانی و با توجه به اینکه بر خوراک این شرکت (اتان) سقفی معادل ۴۰۰دلار از سوی مراجع قانون‌گذار نهاده شده است، درصورت افزایش نرخ محصولات و خوراک و عبور خوراک از ۴۰۰دلار به‌نظر می‌رسد با اعمال سقف مذکور حاشیه سود شرکت رشد کند و میتوان چشم‌انداز خوبی هرچند کوتاه‌مدت برای گزارش‌های آتی شرکت متصور بود.
«جم»: شرکت پتروشیمی‌جم به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین واحدهای تولید الفین در جهان، یکی از طرح‌‌‌های توسعه‌‌‌ای شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران در سال ۱۳۷۹ در منطقه ویژه پتروشیمی پارس در عسلویه بوده که عمدتا به‌منظور تولید الفین‌‌‌ها و پلی‌اتیلن‌‌‌های سبک خطی و سنگین تاسیس شده است. شرکت پتروشیمی‌جم دارای واحدهای تولیدی گوناگون با ویژگی‌‌‌های خاص است که از آن جمله میتوان واحدهای الفین، پلیاتیلن سنگین، پلیاتیلن خطی، بوتادین و بوتن-۱ را نام برد که ضمن ایفای نقش برجسته در زنجیره طرح‌‌‌های مگاسایز منطقه ویژه اقتصادی پارس، توانسته است سهم خود را در بازارهای منطقه و جهان کسب کند و مورد توجه بازیگران اصلی صنعت پتروشیمی قرار گیرد. پتروشیمی جم با تولید ۵/ ۲میلیون تن انواع محصولات پلیمری سال مالی خود را به اتمام رساند و در همین راستا با فروش ۷/ ۱میلیون تنی به درآمد ۳۶هزار میلیارد تومانی دست یافت. گزارش صورت مالی سال ۱۴۰۰ شرکت هنوز منتشر نشده است، ولی به نظر می‌رسد حدود ۹همت سود خواهد داشت. ۱/ ۱میلیون تن اتیلن تولیدی شرکت در سال ۱۴۰۰ به حدود ۴/ ۱میلیون تن محصول تبدیل شده است. محصول اصلی شرکت انواع پلیاتیلنها هستند، همچنین پروپیلن تولیدی به واحد پلی‌پروپیلن جم رفته و به پلی‌پروپیلن تبدیل می‌شود.
نرخ فروش شرکت در فروردین سال‌جاری رشد بسیار زیادی داشته، به‌طوری‌که محصول اصلی شرکت (پلی اتیلن) ۱۸درصد نسبت به اسفند رشد داشته است. اسپرد برش سنگین (ماده اولیه) و پلی اتیلن سنگین در این مدت همواره کاهشی بوده و در فصل پاییز منفی شده و دلیل اصلی افت چند درصدی حاشیه سود نیز همین موضوع است. همچنین اسپرد بین اتان و محصول اصلی کاهشی بوده و در فصل پاییز به ۷۰درصد رسیده است. اما به‌نظر می‌رسد با ثبات قیمت‌ها و برطرف شدن تفاوت‌‌‌های قیمتی حاشیه سود شرکت به منطقه پایدار خواهد رسید.
«شاراک»: شرکت پتروشیمی اراک یکی از بزرگ‌ترین واحدهای پتروشیمی کشور است که در سال ۱۳۶۶ با مشارکت شرکت ملی صنایع پتروشیمی و بانک ملی تاسیس شد. پتروشیمی اراک در سال گذشته حدود ۸/ ۱ میلیون تن تولید داشته است. عمده محصول تولیدی شرکت اتیلن بوده که در فرآیند تولیدی شرکت به محصولات نهایی تبدیل شده و همچنین مازاد آن به فروش رسیده است. عمده محصولات شرکت به لحاظ مبلغی مربوط انواع پلیاتیلنها، دو اتیل هگزانول و پلی پروپیلن است. شاراک دارای ۱۲ واحد عملیاتی مجزا و چند واحد خدمات جانبی است که ظرفیت اسمی تولیدات کل زنجیره ۱/ ۸۵ میلیون تن انواع محصولات پلیمری و شیمیایی است. واحد الفین به عنوان واحد اصلی و مادر، مواد اولیه موردنیاز واحدهای شیمیایی و پلیمری را تولید می‌کند که محصولات اصلی این واحد اتیلن، پروپیلن، بنزین‌خام و برش‌های چهارکربنه است. نکته مهم دیگر موضوع بهینه‌سازی سبد تولیدات شاراک است که در سال‌های اخیر از حجم فروش محصولات با ارزش افزوده و حاشیه سود پایین کاسته شده است (عمدتا در محصولات سوختی). به عنوان مثال تولید محصول هیدروکربور A۸۰ در سال ۱۳۹۹ نسبت به سال ۱۳۹۸ به کمتر از نصف کاهش یافته است. شاراک جزو گروه پتروشیمی‌‌‌های با خوراک گاز مایع است و ماده اولیه شرکت نفتای سبک و سنگین است که عمدتا از شرکت‌های پالایش نفت آبادان، پالایشگاه اراک، شیراز، ستاره، اصفهان و بندرعباس تامین می‌شود. حداکثر ظرفیت واقعی مصرف نفتای شرکت یک‌میلیون تن است. یکی از ریسکهای شرکت‌های خوراک مایع نوسانات نرخ ماده اولیه است که هم بستگی بالایی با نرخ نفت خام دارد و از آنجا که نرخ گاز در ایران همواره ارزان و با حاشیه مناسب در نظر گرفته می‌شود، شرکت‌هایی مانند شاراک عموما ریسک ماده اولیه بالایی دارند اما در ماه‌‌‌های اخیر معاملات نفتا در بورس انرژی با در نظر گرفتن تخفیفاتی بوده که در برهه‌‌‌ای حتی تا ۳۵درصد هم لحاظ شده است که حاشیه سود شرکت‌های خوراک نفتا را بهبود داده است. محصول دی اتیل هگزانول ماده مهمی است که در صنایع مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد. تا قبل از بهره‌‌‌برداری شاراک تمامی این محصول از طریق واردات تامین می‌‌‌شد اما پس از تاسیس شاراک این شرکت به تولیدکننده انحصاری این محصول در کشور تبدیل شد و به دلیل تامین نیاز داخل اجازه صادرات این محصول را ندارد. شرکت پتروشیمی اراک در مجموع سال گذشته موفق به فروش حدود ۸۵۰هزار تن بوده که عمده آن مربوط به گروه پلی اتیلن‌‌‌ها بوده است و در مجموع سال موفق به فروش بیش از ۲۰هزار میلیارد تومان انواع محصولات پلیمری بوده است. برخلاف پتروشیمی جم، پتروشیمی اراک در ماه فروردین رشد محسوسی در نرخ فروش محصولات اصلی خود نداشته است که احتمالا در ماه‌‌‌های آتی این افزایش نرخ در گزارش‌های شرکت منعکس می‌شود. یکی از مهم‌ترین ریسکهای شرکت در نرخ نفتاست که تحت‌تاثیر رشد قیمت نفت رشد بسیار زیادی داشته و احتمالا در فصل زمستان حاشیه سود ناخالص شرکت را تحت تاثیر قرار دهد.
«مارون»: شرکت پتروشیمی مارون در تاریخ ۰۱/ ۱۱/ ۱۳۷۷ برای اجرای الفین هفتم تاسیس شد. با اجرای این طرح که با ظرفیت تولید سالانه ۱/ ۱میلیون تن پلی اتیلن در زمره بزرگ‌ترین الفین‌‌‌ها در جهان است، برای اولین بار در کشور +C۲ (اتان) از گاز طبیعی استحصال شده، طی فرآیندهایی به مواد الفینی، فرآورده‌‌‌های پلیمری و شیمیایی تبدیل می‌شود. پتروشیمی مارون با بیش از ۴ میلیون تن تولید سال ۱۴۰۰ را به انتها رساند. این شرکت از گاز و اتیلن به عنوان خوراک محصولات نهایی خود استفاده می‌کند. میزان فروش شرکت در این سال بیش از ۷/ ۱ میلیون تن و عمده آن مربوط به اتیلن بوده است. اما در مبلغ فروش اتیلن و پلیاتیلن و پلی‌پروپیلن بیشترین میزان کل فروش شرکت را به خود اختصاص داده‌‌‌اند و در مجموع کل سال ۱۴۰۰ بیش از ۳۲هزار میلیارد تومان فروش به ثبت رسید. نرخ محصول اتیلن در ماه‌‌‌های اخیر رشد خوبی داشته، اما در سایر محصولات رشد خاصی در چند ماه اخیر وجود نداشته و با توجه به اینکه نرخ گاز در زمستان رشد محسوسی داشته، به‌نظر می‌رسد حاشیه سود زمستان شرکت افت محسوسی داشته باشد، اما در ادامه سال‌جاری طبق پیش‌بینی‌‌‌ها اسپرد ماده اولیه و محصول به حالت پایدار نزدیک خواهد شد.
