نتایج یک تحلیل نشان می‌دهد
عیار جذابیت الفین‌سازهای بورسی
الفین‌های سبک بیش از 60درصد از تولیدات مواد پایه پتروشیمی در دنیا به خود اختصاص داده‌اند و به دلیل کاربرد بسیار متنوع محصولات الفینی در زندگی روزمره، تقاضای این دسته از محصولات در دنیا همواره رو به افزایش است. تمامی محصولات پتروشیمی از پایه 7 ماده اصلی تولید می‌شوند؛ این هفت محصول پایه شامل: اتیلن، پروپیلن، متانول، زایلن، بنزن، تولوئن و بوتادین می‌شود و از هفت محصول پایه اصلی پتروشیمی، سه محصول یعنی پروپیلن، اتیلن و بوتادین جزو محصولات الفینی هستند که مجموعا سهم 57درصدی از محصولات پایه تولیدی در دنیا را شامل می‌شوند. شاید مواد الفینی برای ما از نظر نام ناآشنا و گنگ باشند اما باید بدانیم تمامی محصولات پلاستیکی مورد استفاده ما از این گروه ساخته می‌شود؛ لوله‌های آب، انواع پلیمر برای مصارف پزشکی، انواع محصولات مورد استفاده بسته‌بندی، قطعات لازم در صنایع خودرو‌سازی و بسیاری از اشیایی که ما به اسم پلاستیک آنها را می‌شناسیم بر پایه اتیلن و پلی‌اتیلن‌ها هستند که همه آنها الفینی هستند. چینی‌ها بزرگ‌ترین مصرف‌کننده محصولات پتروشیمی در جهان هستند و به دلیل عدم‌دسترسی به منابع گاز طبیعی از زغال‌سنگ، متانول تولید و سپس با فعل و انفعالاتی آنها را به محصولات الفینی تبدیل می‌کنند. البته چینی‌ها در سال‌های اخیر همواره روی طرح‌های استخراج گاز طبیعی و واحد‌های پتروشیمی الفینی دیگر کشور‌ها سرمایه‌گذاری کرده‌اند و با توجه به دایره گسترده مصارف محصولات پتروشیمی، تامین این مواد برای آنها ضروری و استراتژیک محسوب می‌شود.
گاز طبیعی بهترین و پاک‌ترین روش دستیابی به محصولات الفینی است که ارزان‌تر و به‌صرفه‌تر از موارد دیگر است. در بین کشور‌های دارای گاز طبیعی، قطر سرمایه‌گذاری سنگینی در تولیدات پتروشیمی کرده است و می‌توان گفت کشورمان هنوز فضای زیادی برای سرمایه‌گذاری در این بخش دارد و محصولات الفینی می‌توانند صادرات محصولات پتروشیمی ایران را متحول کنند. روش دیگر تولید الفین‌ها از نفت خام است که بسیاری از کشور‌های صاحب نفت به‌خصوص عربستان بر این روش تمرکز کرده‌اند و مقادیر بسیار زیادی اتیلن و پلی‌اتیلن را از این روش به تولید می‌رسانند. یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های صنعت پتروشیمی در جهان بهینه‌سازی و انتخاب روش‌های مناسب و کم‌هزینه برای تولیدات الفینی است. ایران با داشتن تمامی ذخایر لازم برای تولید محصولات الفینی یکی از کشور‌های بکر و مناسب برای سرمایه‌گذاری در این بخش است. از جمله فناوری‌های روز جهان برای تولید محصولات پایه الفینی روش تبدیل پروپان به پروپیلن و متانول به الفین‌هاست که نشان‌دهنده جایگاه ویژه کاتالیست‌ها در این صنعت است. تلاش‌های شیل برای تولید نفت و گاز از منابع غیر‌متعارف یکی از تهدیدهای برای این بازار است. بر اساس آخرین آمار‌ها در سال 2018 به اندازه بیش از 95میلیون تن پلی‌اتیلن تقاضا وجود داشته که بر اساس برآوردها این مقدار در سال 2022 به 118میلیون تن رسیده است.
پتروشیمی‌های الفین‌ساز در بورس تهران
شرکت‌های الفینی در بورس تهران بر اساس خوراک به دو دسته: پتروشیمی با خوراک مایع و پتروشیمی با خوراک گاز اتان تقسیم‌بندی می‌شوند. شرکت‌های پلیمر آریا ساسول (آریا)، پتروشیمی مارون (مارون) شرکت‌های با خوراک گاز اتان و شرکت پتروشیمی شازند (شاراک) با خوراک مایع است. شرکت‌های پتروشیمی جم (جم) و پتروشیمی امیرکبیر (شکبیر) خوراک ترکیبی (مایع و گاز) استفاده می‌کنند. در این گزارش به بررسی وضعیت شرکت‌های الفینی (تولیدکننده پلی‌اتیلن و پلی‌پروپیلن) فعال در بورس تهران می‌پردازیم.
آریا: شرکت پلیمر آریا ساسول در عسلویه واقع است و خوراک اتان خود را از پتروشیمی پارس دریافت می‌کند. این شرکت پس از تبدیل اتان به اتیلن، بخش اعظم آن را به انواع پلی‌اتیلن سبک، متوسط و سنگین تبدیل می‌کند. بخشی از اتیلن خود را نیز به پتروشیمی پارس و سایر شرکت‌های منطقه می‌فروشد. نرخ‌های فروش شرکت در 6ماهه اول سال 1400 صعودی بوده و با رشد حدود 2برابری نسبت به 6ماهه 1399 همراه شده است. قیمت فروش پلی‌اتیلن سبک به بیش از 270میلیون ریال و قیمت فروش پلی‌اتیلن سنگین به بیش از 220میلیون ریال رسیده است. تولیدات شرکت نیز تقریبا کاهش اندکی داشته است. این شرکت طرح توسعه افزایش 300 هزارتنی پلی‌اتیلن سنگین را در دست ساخت دارد. فروش شرکت در 6ماهه اول 1400 با رشد 88درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته به 114هزار میلیارد ریال رسیده است. سود خالص شرکت نیز با رشد 62درصدی به 65هزار میلیارد ریال معادل هر سهم 7094 ریال رسیده است.
مارون: شرکت پتروشیمی مارون در منطقه ماهشهر واقع است و خوراک اتان خود را از مناطق نفت‌خیز تامین و بازیابی می‌کند. این شرکت پس از تبدیل اتان به اتیلن و پروپیلن، بخش اعظم آن را به پلی‌اتیلن سنگین، پلی‌پروپیلن و اتیلن گلایکول‌ها تبدیل می‌کند. بخشی از اتیلن را به پتروشیمی لاله می‌فروشد که خود مالک 64درصد آن است. نرخ‌های فروش شرکت در 6ماهه اول سال 1400 صعودی بوده و با رشد 100درصدی نسبت به 6ماهه 1399 روبه‌رو شده است. قیمت فروش پلی‌پروپیلن به بیش از 330میلیون ریال و قیمت فروش پلی‌اتیلن سنگین به بیش از 220میلیون ریال و قیمت مونواتیلن گلایکول صادراتی با رشد 150درصدی به بیش از 150میلیون ریال رسیده است. تولید گاز اتان و اتیلن به عنوان محصولات اصلی شرکت، کاهشی بوده است، اما سایر محصولات کاهش چندانی نداشته است. این شرکت طرح توسعه خالص‌سازی اتیلن اکساید که ماده اولیه تولید محصولات اتوکسیله است را در حال اجرا دارد که تا سال 1402 وارد مدار تولید می‌شود. همچنین پروژه جمع‌آوری گازهای مشعل با هدف تامین اتان موردنیاز خود را در مناطق نفت‌خیز در دست اجرا دارد. علاوه بر این، مالکیت 64درصدی پتروشیمی لاله، 40درصدی پتروشیمی بوشهر، 34درصدی پتروشیمی سلمان فارسی و 6درصدی پتروشیمی ایلام را در اختیار دارد. فروش شرکت در 6ماهه اول 1400 با رشد 110درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته به 146هزار میلیارد ریال رسیده است. سود خالص شرکت نیز با رشد 56درصدی به 55هزار میلیارد ریال معادل هر سهم 6951 ریال رسیده است.
شاراک: شرکت پتروشیمی شازند در جوار پالایش نفت امام خمینی اراک قرار گرفته است اما خوراک خود را از پالایشگاه‌های دیگر از جمله اصفهان و ستاره خلیج‌فارس تامین می‌کند. خوراک این شرکت نفتاست. نفتا در این شرکت در واحد کراکینگ به اتیلن و پروپیلن و سایر محصولات تبدیل شده و پس از آن محصولاتی مانند پلی‌اتیلن و پلی‌پروپیلن و اتیلن گلایکول‌ها و سایر مشتقات تولید می‌شود. به دلیل تنوع محصولات و تولید طیف گسترده‌ای از محصولات، نرخ‌های فروش این شرکت معمولا بیشتر از سایر شرکت‌های مشابه است. پلی‌اتیلن حدود 280میلیون ریالی نشان‌دهنده این تمایز است. فروش شرکت در دوره 6ماهه 1400 رشد 156درصدی داشته و به 95هزار میلیارد ریال رسیده است. سود شرکت نیز جهش بالایی داشته و با رشد بیش از 292درصدی به 31هزار میلیارد ریال رسیده که به ازای هر سهم 3931ریال است. عملکرد خوب این شرکت ناشی از تامین خوراک با قیمت مناسب در ماه‌های ابتدایی سال و همچنین رشد قیمت فروش محصولات بوده است.
جم: شرکت پتروشیمی جم در منطقه عسلویه واقع است و خوراک اتان و میعانات (عمدتا برش سبک) از پتروشیمی پارس و پتروشیمی نوری دریافت می‌کند. شرکت پس از تبدیل اتان و میعانات به اتیلن و پروپیلن، بخش اعظم اتیلن را به انواع پلی‌اتیلن تبدیل و پروپیلن خود را به پلی‌پروپیلن جم می‌فروشد. این شرکت همچنین محصولات جانبی چون بوتادین و بنزین پرولیز تولید می‌کند. نرخ‌های فروش شرکت در 6ماهه اول سال 1400 صعودی بوده و با رشد حدود 100درصدی نسبت به 6ماهه 1399 روبه‌رو شده است. قیمت فروش پلی‌اتیلن سنگین حدود 240میلیون ریال بوده است. تولید اتیلن و پروپیلن شرکت به عنوان محصولات اصلی شرکت، کاهشی بوده است. فروش شرکت در 6ماهه اول 1400 بیش از دوبرابر نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش یافته و به 173هزار میلیارد ریال رسیده است. سود شرکت نیز با رشد 102درصدی به 48هزار میلیارد ریال معادل 2694 ریال به ازای هر سهم با سرمایه جدید (18هزار میلیارد ریالی) رسیده است.
شکبیر: پتروشیمی امیرکبیر در منطقه ماهشهر واقع است. خوراک قابل دریافت این شرکت اتان و میعانات است که به دلیل کمبود اتان در منطقه، عمده خوراک بر مایع متمرکز شده است. با این حال با راه‌اندازی بیدبلند 2 تامین خوراک اتان این شرکت تسهیل شده است. این شرکت خوراک دریافتی را به اتیلن و پروپیلن تبدیل و پروپیلن را به شرکت دیگری می‌فروشد و به این جهت بخش عمده‌ای از ارزش افزوده عاید شرکت نمی‌شود. محصولات تولیدی شرکت متمرکز بر انواع پلی‌اتیلن است. تولید اتیلن شرکت رشد قابل‌توجهی داشته است و از 174هزار تن در نیمه اول سال گذشته به بیش از 250هزار تن در سال‌جاری رسیده است. نرخ‌های فروش این شرکت نیز بیش از 100درصد رشد کرده است. فروش شرکت در نیمه اول سال 1400 برابر با 117هزار میلیارد ریال بوده که رشد 145درصدی را نسبت به سال قبل نشان می‌دهد. سود خالص شرکت نیز با رشد 174درصدی همراه بوده و به 26هزار میلیارد ریال معال 7253 ریال به ازای هر سهم رسیده است.
