بر اساس مقایسه تولید و فروش ۴ شرکت بورسی در نیمه اول امسال بررسی شد
کارنامه فولادسازان در نیمه اول سال
در این روش برای تولید فولاد از کورههای الکتریکی و ذوب مجدد قراضه آهن و فولاد استفاده می‌شود. فرآیند میدرکس مهم‌ترین تکنولوژی احیای مستقیم است. بیش از نیمی از تولید فولاد جهانی در صنعت حمل‌‌‌ونقل و ساختمان‌‌‌‌‌‌‌‌‌سازی به‌‌‌‌‌‌‌‌‌کار می‌رود. بسیاری از صنایع بزرگ در کشورهای مختلف به‌‌‌ویژه کشورهای در حال توسعه وابستگی بالایی به فولاد دارند؛ حتی بعد از صنعتی شدن نیز این تاثیر قابل ملاحظه بر رشد تولید کشورها مشاهده می‌شود. تولید فولاد جهان بیش از ۸/ ۱میلیارد تن است. چین به تنهایی بیش از نیمی از فولاد جهان را تولید می‌کند.
شرکت‌های بورسی
در حال حاضر ۹ شرکت تولید شمش فولاد و مقاطع فولادی در بازار سرمایه ایران پذیرفته شده و معامله میشوند که در این گزارش وضعیت 4 شرکت اصلی فولاد ارفع، مبارکه اصفهان، فولاد خوزستان و فولاد کاوه جنوب کیش طی 6ماه ابتدایی امسال مورد بررسی قرار گرفته‌‌‌اند.
«ارفع» در یک نگاه
شرکت آهن و فولاد ارفع در سال 1383 به صورت شرکت سهامی خاص تاسیس و در سال 92 با نماد معاملاتی «ارفع» در فهرست شرکت‌های بازار دوم فرابورس به ثبت رسید.
این شرکت دارای دو واحد مجزای تولید آهن اسفنجی و شمش فولادی در سایت اردکان یزد است. ظرفیت اسمی هر یک از این واحدها تولید 800هزار تن در سال است که از سال 1396 در خصوص واحد تولید آهن اسفنجی تا سال 99، به استثنای سال 1398 (به دلیل توقف تولید برای تعمیرات) از ظرفیت اسمی فراتر تولید شده است. در خصوص واحد تولید شمش فولادی نیز از سال 1396 به صورت متناوب به مدت 4 سال فراتر از ظرفیت اسمی تولید شده است. ظرفیت واحد اسفنجی به تنهایی پاسخگوی نیاز واحد فولاد شرکت در ظرفیت موجود نبوده بنابراین شرکت برای تامین آهن اسفنجی موردنیاز اقدام به خرید از بازار داخلی می‌کند که هزینه آن در مقایسه با بهای تولید شرکت قابل‌توجه است. به همین دلیل و در فاز اول برنامه توسعه شرکت تصمیم به افزایش ظرفیت تولید آهن اسفنجی تا 2/ 1میلیون تن و افزایش ظرفیت تولید شمش تا یک‌میلیون تن در سال با استفاده از امکانات زیربنایی موجود و از طریق تغییرات لازم در خطوط تولید شرکت با استفاده از شرکت‌های متخصص در این امور گرفت. شرکت ارفع در دو بخش تولید آهن اسفنجی و شمش فولادی فعالیت دارد.
آهن اسفنجی: وجود ذخایر گاز به عنوان عامل اصلی تامین انرژی موردنیاز برای فرآیند احیای مستقیم اصلی‌ترین مزیت تولید این محصول است که این ذخایر در اختیار تعداد محدودی از کشورها قرار دارد. ایران نیز به دلیل وجود ذخایر عظیم گاز دارای این مزیت بوده و بر همین اساس طی چند سال اخیر کارخانه‌های تولید آهن اسفنجی متعددی با استفاده از گاز طبیعی به بهرهبرداری رسیده‌اند. تولید آهن اسفنجی در شرکت ارفع نیز با استفاده از گاز طبیعی و به روش میدرکس انجام می‌شود. این شرکت موفق به تولید حدود 410هزار تن آهن اسفنجی در 6 ماهه سال 1400 شد. این میزان حدود 3درصد آهن اسفنجی تولید شده در کشور را به خود اختصاص داده است. میزان تولید آهن اسفنجی کل کشور طبق آمار انجمن فولاد 5/ 14میلیون تن بوده است.
آهن اسفنجی تولیدی در واحد احیای مستقیم شرکت ارفع تماما در فرآیند تولید شمش استفاده می‌شود و نه تنها مازادی جهت ارائه به بازار وجود ندارد بلکه برای تامین نیاز واحد تولید شمش، شرکت اقدام به خرید از سایر واحدهای تولیدکننده آهن اسفنجی می‌کند. این شرکت انتظار دارد که با تکمیل فرآیند افزایش ظرفیت آهن اسفنجی و رسیدن به ظرفیت یک‌میلیون و 200هزار تن، نیاز به تامین از سایر شرکت‌ها را برطرف کند.
تولید و فروش آهن اسفنجی «ارفع»
طبق آمارهای شرکت، تولید آهن اسفنجی «ارفع» کاهش 2درصدی در 6ماهه سال 1400 نسبت به دوره مشابه سال داشته که گفته شده ناشی از تصمیم مدیریت برای کاهش تولید (به دلیل ذخیره بالای آهن اسفنجی دپو شده) و همچنین محدودیت مصرف برق در فولادسازی (تولید جهت کیفیت بالاتر آهن اسفنجی) بوده است. همچنین طبق آمارها بهای تمام شده دوره 6ماهه ابتدای سال 1400 نسبت به دوره مشابه سال قبل 146درصد افزایش داشته که بخش عمده آن به 2دلیل زیر بوده است:
1- گندله: قیمت گندله در دوره 6ماهه امسال نسبت به مدت مشابه 145درصد افزایش داشته است. گفتنی است گندله 72درصد بهای تمام شده آهن اسفنجی را تشکیل می‌دهد.
2- گاز مصرفی: قیمت هر مترمربع در 6ماهه امسال نسبت به سال قبل 4درصد افزایش یافته‌است.
شمش فولادی: با توجه به گزارش انجمن فولاد ایران، در سال 1399 میزان کل تولید بیلت و بلوم کشور حدود 18میلیون و 805هزار تن بوده که از این میان سهم شرکت آهن و فولاد ارفع، با استفاده از کوره قوس الکتریکی و تولید 819هزار تن، حدود 4درصد کل تولید بیلت و بلوم کشور بوده است. همچنین بر اساس آمار 6ماهه سال 1400 میزان کل تولید بیلت و بلوم کشور حدود 7میلیون و 736هزار تن بوده، و از این میان سهم شرکت آهن و فولاد ارفع در دوره مذکور 337هزار تن است که حدود بیش از 4درصد کل تولید بیلت و بلوم در داخل کشور را به خود اختصاص داده است.
با این حال مقدار تولید شمش فولادی در دوره 6 ماهه سال 1400نسبت به دوره مشابه سال 1399 (415هزار تن) به میزان 19درصد کاهش داشته که عمده دلیل این موضوع نیز کاهش دستوری مصرف برق بوده که عملا تولید شرکت را با مشکل مواجه کرد. هرچند گفته شده که از نیمه شهریور مشکل کسری برق برطرف و پیش‌بینی شده در مهر ماه شرکت با تولید بیشتر از ظرفیت اسمی خود مواجه شود.
فروش کل «ارفع»
مبلغ فروش دوره جاری «ارفع» 72درصد نسبت به دوره مشابه سال قبل افزایش داشته که ناشی از افزایش نرخ فروش بوده است. به‌رغم شرایط ایجاد شده در بازار فروش صادراتی شمش فولادی، مقدار 130هزار تن فروش شمش فولادی تحقق یافته و درمجموع شرکت آهن و فولاد ارفع موفق شد 4هزار و 154 تن شمش فولاد بالاتر از تولید 6 ماهه دوره جاری را به فروش برساند.
از 341هزار تن فروش «ارفع» در دوره جاری، 211هزار تن (62 درصد کل مقدار فروش) مربوط به فروش داخلی و 130هزار تن (38درصد کل مقدار فروش) مربوط به صادرات بوده است. مقایسه آمار 6ماهه امسال نسبت به سال قبل نشان از افزایش فروش در بخش صادرات دارد. در دوره سال قبل تنها 9درصد از فروش شرکت را صادرات تشکیل داده که این عدد در مدت مشابه امسال 38درصد شده که نشان از افزایش بیش از 4 برابری دارد.
شمش صادراتی از جهات زیر قابل اهمیت است:
1- ارزآوری: در شرایطی که تحریم‌های ظالمانه علیه کشور هر روز بیشتر شده و باعث جلوگیری از ورود ارز به کشور می‌شود این محصول استراتژیک می‌تواند از این نظر برای شرکت ارزآوری داشته باشد و همچنین از محل ارز صادراتی می‌توان برای واردات سایر مواد و کالای ضروری موردنیاز شرکت‌ها استفاده کرد.
2- سود بالای صادرات: در شرایطی که در بورس کالا قیمت‌گذاری دستوری است ولی در بخش صادرات قیمت‌ها بر حسب نرخ جهانی بوده که با وجود هزینه‌های ارسال و حمل و گمرک و سایر هزینه‌ها، برای شرکت‌ها سود‌آوری بالاتری خواهد داشت.
3- معافیت‌های ناشی از صادرات: در موضوع صادرات شرکت‌ها از پرداخت و دریافت ارزش افزوده معاف هستند و همچنین و در صورت انجام کلیه تعهدات ارزی که شامل رفع تعهدات ارزی نیز می‌شود، شرکت‌ها از این محل از تخفیفات مرتبط بر کالای صادراتی برخوردار می‌شود.
فولاد خوزستان
شرکت فولاد خوزستان بزرگ‌ترین عرضه‌کننده محصولات نیمه‌نهایی فولادی (اسلب، بلوم و بیلت) و دومین قطب تولید فولاد خام کشور و یکی از بنگاه‌های پیشروی اقتصادی است که در عرصه‌‌‌های ملی و منطقه‌‌‌ای حضوری فعال دارد. این شرکت با وسعت 8/ 3 کیلومترمربع، در مجاورت شهر اهواز، مرکز استان خوزستان و در جنوب غربی کشور واقع شده است. فولاد خوزستان اولین مجتمع تولید آهن و فولاد کشور به روش احیای مستقیم و کوره قوس الکتریکی است که در سال 1366 در اداره ثبت تهران به ثبت رسیده و در 12 فروردین سال 1368 افتتاح شده است.
نام شرکت در تاریخ 06/ 04/ 1371 به صنایع فولاد اهواز و سپس در تاریخ 02/ 09/ 1374 به شرکت فولاد خوزستان تغییر یافته است.
طی قریب سه دهه فولاد خوزستان طرح‌های توسعه را در فاز اول از ظرفیت اولیه 5/ 1 تا 4/ 2میلیون تن و در فاز دوم تا 2/ 3میلیون تن و هم‌اکنون بالغ بر 8/ 3میلیون تن را محقق کرده است. محصولات اصلی شرکت شامل شمش و تختال (بیلت، بلوم و اسلب) می‌شود که برای تولید انواع مقاطع فولادی، ورق‌های گرم و سرد و فولادهای ساختمانی به کار می‌رود.
زنجیره ارزش فولاد خوزستان
سنگ آهن پس از استخراج از معدن و انجام عملیات تغلیظ (کنسانتره) در محل معدن، از طریق جاده، راه‌‌‌آهن یا دریا یا ترکیبی از روش‌های حمل به واحد انباشت و برداشت منتقل و از طریق نوار نقاله به کارخانه‌ها گندله‌سازی منتقل شده و به گلوله‌‌‌های کوچکی به نام گندله تبدیل می‌شود. گندله‌‌‌ها بعد از انجام عملیات پخت، در کوره احیای مستقیم با استفاده از گازهای احیایی که از ریفورمرهای گاز طبیعی به دست می‌‌‌آیند، احیا میشوند. محصول این عملیات آهن اسفنجی نام دارد که در کورههای قوس الکتریکی (در بستری از قراضه مذاب) ذوب شده و پس از پالایش و آلیاژ‌سازی به فولاد مذاب تبدیل می‌شود. فولاد مذاب تهیه شده توسط ماشین‌های ریخته‌گری به بیلت، بلوم و اسلب تبدیل می‌شود. اگر زنجیره ارزش صنعت فولاد را شامل 6 مرحله بدانیم، محدوده فعالیت‌های شرکت فولاد خوزستان در این زنجیره شامل 3 مرحله فرآوری سنگ آهن، آهن‌سازی و فولادسازی می‌شود. سرمایه شرکت در بدو تاسیس مبلغ یک‌میلیون ریال (شامل تعداد 100 سهم، به ارزش اسمی هر سهم 10هزار ریال) بوده که طی چند مرحله به مبلغ 50هزار میلیارد ریال (شامل تعداد 50میلیارد سهم به ارزش اسمی هر سهم یک‌‌هزار ریال) افزایش یافته است. مجوز مورخ 28/ 07/ 1400 سازمان بورس و اوراق بهادار جهت افزایش سرمایه از 50هزار میلیارد ریال به 190هزار میلیارد ریال طی دو مرحله صادر شده است.
عملکرد تولیدی این شرکت در جدول گزارش قابل مشاهده است.
فولاد مبارکه اصفهان
تاریخچه و روند فعالیت: شرکت فولاد مبارکه اصفهان در تاریخ 28/ 12/ 1369 به صورت شرکت سهامی خاص تاسیس شده و در اداره ثبت شرکت‌ها و مالکیت صنعتی اصفهان به ثبت رسید و متعاقبا از سال 72 شروع به بهرهبرداری شده است. شرکت در تاریخ 21/ 02/ 1383 به موجب صورتجلسه مجمع عمومی فوق‌العاده به شرکت سهامی عام تبدیل و در تاریخ 07/ 12/ 1385 در بورس اوراق بهادار پذیرفته شده و سهام شرکت در تاریخ 20/ 12/ 1385 مورد معامله قرار گرفته است. ظرفیت تولید فولاد خام در گروه فولاد مبارکه در مجموع به 3/ 10میلیون تن رسیده است.
در شرکت فولاد مبارکه اصفهان محصولاتی همچون گندله، آهن اسفنجی، تختال، کلاف گرم، کلاف سخت سرد، کلاف قلع اندود، کلاف گالوانیزه و کلاف رنگی تولید می‌شود. وضعیت تولید در سال جاری در مقایسه با تولید کل کشور و سهم شرکت از آن در جدول گزارش ارائه شده است.
فولاد کاوه
شرکت فولاد کاوه جنوب کیش به صورت شرکت سهامی خاص تاسیس و در هشتم مهرماه 1385 در اداره ثبت شرکت‌ها و موسسات غیر‌تجاری کیش به ثبت رسیده است. این شرکت در تاریخ 29/ 04/ 1395 نزد سازمان بورس و اوراق بهادار تهران پذیرفته شده و نهایتا 5درصد از سهام شرکت متعلق به بنیاد مستضعفان در تاریخ 26/ 07/ 1396 در تالار دوم بورس تحت نماد «کاوه» به عموم عرضه شد.
تولید فولاد کاوه جنوب کیش با رویکرد صادراتی به واسطه استقرار در منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس و برخورداری این منطقه از ترانزیت کالا توانسته طی سال‌های 1395 تا 6ماهه 1400 حدود 3/ 7درصد سهم بازار تولید بیلت کشور را به خود اختصاص دهد. این شرکت به منظور تامین مواد اولیه خود از شرکت‌های گل‌گهر و تامین‌کنندگان گندله و تامین‌کنندگان مواد اولیه کمکی، اقدام به انعقاد قرارداد یکساله کرده است. همان‌طور که گفته شد این شرکت سیاست فروش خود را بر مبنای صادرات برنامه‌‌‌ریزی کرده به طوری که در سال 1398 بیش از 891هزار تن شمش فولادی و 37هزار تن آهن اسفنجی تولیدی شرکت به ارزش 348/ 9میلیون دلار به کشورهای منطقه صادر شده است. در سال 1399 نیز راهبرد فروش شرکت بر مبنای صادرات بوده به نحوی که حدود 850هزار تن شمش (معادل 61درصد تولید) به همراه حدود 10هزار تن آهن اسفنجی و حدود 153هزار تن میلگرد جمعا به ارزش 421/ 4میلیون دلار منطبق با رعایت بخشنامه‌های صادره از سوی وزارت صمت و پس از ایفای تعهدات حفظ بازار داخلی آهن اسفنجی و بیلت صادر کرده است.
در 6 ماهه اول سال 1400 و در راستای تداوم روند صادرات‌محور بودن این شرکت، بیش از 403هزار تن بیلت به همراه 62 هزار تن میلگرد به ارزش حدود 272میلیون دلار به کشورهای هدف صادر کرده که با این رقم توانسته بیش از 17درصد از سهم صادرات شمش فولادی در کشور را به خود اختصاص دهد.
مقدار تولید آهن اسفنجی شرکت در 6ماهه اول سال 1400 به میزان 816 هزارتن بوده که در مقایسه با دوره مشابه سال قبل (به میزان 829هزارتن) حدود 2درصد کاهش دارد. همچنین مقدار تولید شمش در این دوره 616 هزارتن بوده که نسبت به دوره مشابه سال قبل (به میزان 560 هزارتن) حدود 10درصد افزایش دارد. در 6ماهه سال 1400 مجموع فروش بیلت شرکت فولاد کاوه جنوب کیش 604هزار تن بوده که در مقایسه با مدت مشابه قبل با مقدار تولید 548هزار تن بیش از 10درصد رشد داشته است. در این دوره 200هزار تن از بیلت تولیدی شرکت در بازارهای داخلی و 404هزار تن در بازارهای صادراتی به فروش رفته است.
