ریسک‌ها و فرصتهای یک صنعت بورسی بررسی شد
عملکرد نمادهای گردشگری زیر ذرهبین
صنعت گردشگری در دنیا
بر اساس آخرین رتبهبندی کشورها از لحاظ بیشترین میزان ورود گردشگران بین‌المللی در سال ۲۰۲۰، فرانسه با ۴/ ۸۹میلیون گردشگر خارجی در رتبه نخست قرار دارد. دومین رتبه به اسپانیا با ۷/ ۸۲میلیون گردشگر خارجی تعلق دارد. ایالات متحده سومین رتبه را با ۶/ ۷۹میلیون گردشگر خارجی داشته است. در سال ۲۰۲۰ در سطح جهان، سهم سفر و گردشگری در تولید ناخالص داخلی تقریبا ۷/ ۴تریلیون دلار آمریکا بوده است. ایالات متحده آمریکا در سال ۲۰۲۰ بیشترین مبلغ را با ۱/ ۱تریلیون دلار آمریکا از این صنعت به خود اختصاص داده است. در همین حال، در رتبهبندی کشورها با بیشترین سهم تولید ناخالص داخلی از سفر و گردشگری، شهر و منطقه اداری ویژه ماکائو بالاترین سهم تولید ناخالص داخلی را از طریق سفرهای مستقیم و گردشگری در سراسر جهان به دست آورده است. باید گفت این صنعت در سال ۲۰۲۰ به شدت تحت‌تاثیر ویروس کرونا قرار گرفت و این بیماری ضربه بزرگی به صنعت گردشگری در دنیا وارد کرد. به طوری که ورود گردشگران بین‌المللی در سال ۲۰۲۰ نسبت به سال پیش از آن ۷۴درصد کاهش یافته است. در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، میزان ورود گردشگران حتی ۸۰ تا ۹۰درصد نیز کاهش داشته است. هرچند با پیدایش واکسن کرونا و گسترش واکسیناسیون در سراسر دنیا این صنعت تا حدودی خود را احیا کرده است اما همچنان اثرات این ویروس مشهود است.
صنعت گردشگری در ایران
ایران جذابیت‌های گردشگری بسیاری اعم از مناظر طبیعی، آثار باستانی و فرهنگ و آداب رسوم دارد. تا قبل از انقلاب، صنعت گردشگری در ایران یک صنعت بسیار بزرگ با تعداد زیادی گردشگر خارجی از کشورهای غربی بود، اما پس از انقلاب و جنگ تحمیلی ضربه جدی به این صنعت وارد شد. همچنین تحریم‌های اعمال شده علیه ایران، ورود گردشگران را با محدودیت‌هایی همراه کرده است و عمدتا گردشگران به زائران مذهبی تقلیل یافته‌‌اند. در سال‌های اخیر صنعت گردشگری اما به واسطه رشد گردشگری داخلی پیشرفت قابل ملاحظه‌ای داشته است. امروزه ایران از جهت داشتن قدیمی‌ترین و تاریخی‌ترین آثار باستانی و از طرفی به واسطه کاهش ارزش پول ملی بسیار مورد توجه گردشگران خارجی به‌ویژه کاوشگران آثار باستانی قرار گرفته است.
دو ریسک مهم برای صنعت گردشگری ایران
پاندمی کرونا: اگرچه ویروس کرونا بر تمامی ارکان اقتصادی کشور و در مقیاس بزرگ‌تر کل دنیا اثرات جدی گذاشته است، اما اثرات این ویروس بر برخی صنایع به‌مراتب بیش از سایر صنایع بوده است. صنعت گردشگری از جمله صنایع آسیب‌‌‌پذیر در بحران‌هاست. این صنعت گرچه در ایران به دلیل شرایط سیاسی، اجتماعی و منطقه‌‌‌ای استقبال چندانی حداقل از سوی گردشگران خارجی نمی‌بیند و جزو صنایع توسعه‌نیافته در کشور است اما همه‌گیری ویروس کرونا به عنوان اصلی‌‌‌ترین ریسک صنعت، منجر به تعطیلی کسب و کارها و آسیب جدی به صنعت گردشگری و به تبع آن هتلداری شده است. به طوری که بنا به گفته معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خسارت مالی صنعت گردشگری ایران در دوران کرونا فراتر از ۳۲هزار میلیارد تومان بوده است.
تحولات سیاسی و اجتماعی: ایران به‌رغم پیشینه درخشان در صنعت گردشگری و تمدن و فرهنگ غنی، به واسطه تحولات سیاسی و منطقه‌‌‌ای چندان مورد توجه گردشگران خارجی به‌ویژه کشورهای غربی نیست. گرچه باستان‌‌‌شناسان و پژوهشگران آثار باستانی گرایش ویژه‌‌‌ای به بازدید از آثار تاریخی ایران دارند اما مراودات با ایران به‌ویژه بعد از تحریم‌های یکجانبه آمریکا بسیار محدود شد و صنعت گردشگری نیز از این امر مستثنا نبود. از طرفی به واسطه داشتن اماکن زیارتی، آثار باستانی غنی و کاهش ارزش پول ملی شاهد ورود گردشگران از کشورهای همسایه بوده است. بر این اساس روابط سیاسی با کشورهای همسایه برای صنعت گردشگری ایران بسیار حائز اهمیت است. البته در سال‌های اخیر به واسطه رشد بهای دلار و کاهش سفرهای خارجی شاهد رشد گردشگران داخلی بودیم.
صنعت گردشگری در بورس
شرکت‌های زیرگروه گردشگری به واسطه اینکه عمدتا شرکت‌های کوچکی هستند و به این بخش چندان پرداخته نشده، تمایلی به بورسی شدن ندارند. در این بین تنها ۷ نماد در زیر گروه هتل و رستوران (بخشی از صنعت گردشگری) آن هم در فرابورس ایران فعالیت دارند که تنها سه نماد «سمگا»، «گدنا» و «گکوثر» در بازارهای اول و دوم فرابورس فعال هستند و ۴ نماد «گکیش»، «گپارس»، «گنگین» و «گشان» در بازار پایه فرابورس درج نماد شده‌‌‌اند. ارزش بازار این ۷ نماد تنها ۲۴هزار میلیارد تومان است، چیزی حدود ۶/ ۱درصد از کل ارزش بازار فرابورس (بازار اصلی و بازار پایه).
عملکرد ۳ شرکت اصلی فعال در گروه
سمگا: گروه سرمایه‌گذاری میراث فرهنگی و گردشگری ایران «سمگا» اولین هلدینگ تخصصی در زمینه گردشگری در ایران و نیز اولین شرکت بخش خصوصی ایرانی پذیرفته شده در سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) است. در گزارش تفسیری مدیریت در کدال آمده است که این شرکت در زمینه شناسایی، بررسی و انتخاب فرصتهای سرمایه‌گذاری، ایجاد ساختار مشارکت و سرمایه‌گذاری، جلب مشارکت‌‌‌های سرمایه‌گذاران داخلی و بین‌المللی در فرصتهای سرمایه‌گذاری شاخص گردشگری، مرمت و بازسازی بناهای تاریخی، بهره‌‌‌برداری و مدیریت مجموعه‌‌‌های گردشگری با برند ایجاد شده در گروه سمگا فعالیت دارد. همچنین این مجموعه خدماتی نظیر ساخت و تجهیز و بهره‌‌‌برداری از پروژه‌‌‌هایی مانند هتل‌‌‌ها، مجتمع‌‌‌های خدماتی و رفاهی، مجموعه‌‌‌های اقامتی و پذیرایی مجتمع‌‌‌های توریستی را ارائه می‌دهد. شرکت سمگا با توجه به موضوع اساسنامه، به‌‌‌عنوان یک هلدینگ سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه نیز فعالیت می‌کند. میزان درآمدهای عملیاتی شرکت در سال گذشته ۲۳۳میلیارد تومان اعلام شده که نسبت به سال ۹۸ با رشد ۲۷درصدی همراه بوده است. همچنین در سال مالی ۹۹ سود خالص شرکت ۴۲۲میلیارد تومان بوده که نسبت به سال ۹۸، رشد ۱۸۵درصدی داشته است. نسبت حاشیه سود خالص شرکت ۵۹/ ۱۲۰درصد و نسبت حاشیه سود عملیاتی شرکت ۵۲/ ۱۱۷درصد است. بر اساس آخرین گزارش عملکرد شرکت درآمد سود سهام محقق شده از ابتدای سال مالی تا پایان ماه گذشته ۴/ ۹میلیارد تومان اعلام شده است. سود محقق شده از واگذاری سهام ۹/ ۶۳میلیارد تومان بوده و شرکت در دوره یکماهه منتهی به شهریور ماه درآمد حاصل از سود سهام محقق شده نداشته است. ارزش بازار پرتفوی بورسی شرکت طی دوره یکماهه منتهی به شهریور ماه از مبلغ ۶/ ۱۵۷۸میلیارد تومان به ۹/ ۱۶۴۰میلیارد تومان رسیده که نسبت به ابتدای دوره (۹۵/ ۳درصد) افزایش یافته است. شرکت در انتهای شهریور ماه چند شرکت با بهای تمام شده ۶/ ۲۴۷میلیارد تومان در پرتفوی بورسی خود دارد که با رشد ۶۸/ ۵۶۱درصدی به مبلغ ۹/ ۱۶۴۰میلیارد تومان رسیده است.
گدنا: تهیه و توزیع غذای دناآفرین فدک در تاریخ ۱۳/ ۱۱/ ۱۳۹۳ به صورت سهامی خاص در اداره ثبت شرکت‌های تهران به ثبت رسیده و در ۱۶/ ۰۷/ ۱۳۹۸ در شرکت فرابورس ایران پذیرفته شده است. این شرکت در ۰۵/ ۱۲/ ۱۳۹۸ به شرکت سهامی عام تبدیل و در ۱۵/ ۰۴/ ۱۳۹۹ تحت شماره ۱۱۷۳۱ نزد سازمان بورس و اوراق بهادار ثبت شده است. شرکت در حال حاضر جزو شرکت‌های وابسته واحد تجاری ارزش‌آفرینان فدک است. عمده فعالیت شرکت در زمینه انجام تمامی پروژه‌‌‌های مرتبط با تهیه، توزیع و پذیرایی غذا و شیرینی، شکلات، سایر خوراکی‌‌‌ها و آشامیدنی‌‌‌ها و مواد غذایی آماده در قطارهای مسافربری، خطوط هوایی، خطوط دریایی، شبکه‌‌‌های جاده‌‌‌ای، هتل‌‌‌ها، رستوران‌‌‌ها، بیمارستان‌‌‌ها، مراکز تجاری، شرکت‌ها و اماکن اقامتی، ارگان‌‌‌های دولتی و مراکز دولتی و غیردولتی است. در سال گذشته میزان درآمدهای عملیاتی شرکت رقم ۶/ ۶۲میلیارد تومان بود که نسبت به سال ۹۸ با افت ۱۶درصدی همراه شد. از طرفی سال ۹۹ با کاهش هزینه‌‌‌ها نسبت به سال ۹۸ همراه شده بود که این امر منجر به رشد ۷درصدی سود خالص سال ۹۹ شرکت به نسبت سال ۹۸ شد. نسبت سود خالص به فروش شرکت در سال ۹۹ معادل ۵/ ۷درصد و نسبت حاشیه سود ناخالص شرکت در سال گذشته ۷/ ۲۰درصد اعلام شده است. در آخرین گزارش ماهانه شرکت درآمد شناسایی شده از اول سال مالی تا پایان شهریور ماه ۱۴۰۰ به میزان ۲/ ۶۶میلیارد تومان اعلام شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۴۹/ ۱۶۵درصد افزایش یافته است. همچنین درآمد شرکت در ماه شهریور ماه ۱/ ۱۱میلیارد تومان بوده که نسبت به مرداد ماه افت ۲۰درصدی داشته است.
گکوثر: هتل بین‌المللی پارسیان کوثر اصفهان در ۱۴/ ۰۱/ ۱۳۴۷ به صورت شرکت سهامی خاص تاسیس شده و در اداره ثبت شهرستان اصفهان به ثبت رسیده است. از تاریخ ۱۵/ ۱۱/ ۱۳۶۰ اداره امور شرکت تحت نظر مدیران منتخب بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی قرار گرفته است. از سال ۱۳۸۴ شرکت به سهامی عام تغییر یافته است. در ۱۲/ ۰۶/ ۱۳۹۶ تعداد ۱۶میلیون و ۵۰۰هزار سهم (۱۵درصد از کل سهام شرکت) پس از پذیرش در بازار دوم فرابورس ایران عرضه شد. در حال حاضر شرکت جزء واحدهای تجاری فرعی شرکت هتل‌‌‌های بین‌المللی پارسیان (سهامی خاص) و واحد تجاری نهایی گروه بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی است. درآمدهای عملیاتی شرکت در سال گذشته ۲/ ۲۷میلیارد تومان بوده که نسبت به سال مالی ۹۸ با افت ۴۳درصدی همراه بود. شرکت تعطیلی هتل در دو ماه نخست سال قبل و پاندمی کرونا را عامل افت درآمدهای عملیاتی شرکت در سال گذشته اعلام کرده‌‌‌اند. این شرکت سال گذشته زیان ۶/ ۱۰میلیارد تومانی داشت. هتل بین‌المللی پارسیان کوثر اصفهان در دوره یکماهه منتهی به شهریورماه ۱۴۰۰، مبلغ ۹/ ۴میلیارد تومان درآمدهای مربوط به فروش و ارائه خدمات داشته است. درآمد شرکت در این دوره نسبت به ماه قبل ۹۳/ ۱۱درصد افزایش و نسبت به میانگین ماه‌‌‌های قبل ۷۷/ ۱۰درصد افزایش داشته است. از ابتدای سال مالی تا ۳۱ شهریور ماه ۱۴۰۰ جمع درآمدهای مربوط به فروش و ارائه خدمات شرکت در این دوره برابر با ۲۷میلیارد تومان بوده است.
