صنعت بورسی لاستیک و تایر بررسی شد
رشد مصرف به‌نفع تولیدات داخلی
هم‌‌‌اکنون ۱۰ تولید‌‌‌کننده بزرگ لاستیک در کشور بیش از ۸۰درصد لاستیک موردنیاز کشور را تولید می‌کنند و چیزی بین ۲۵ تا ۲۶میلیون حلقه لاستیک سالانه در کشور تولید می‌شود. در سال‌های گذشته معمولا ۳۰درصد نیاز بازار لاستیک کشور از لاستیک‌های وارداتی تامین و ۷۰درصد آن توسط تولیدکنندگان داخلی به بازار عرضه میشد. سال گذشته تولید لاستیک در کشور به حدود ۲۷۰هزار تن رسید و همزمان تمام تولیدکنندگان در تلاشند با افزایش تولید سهم خود را در بازار افزایش دهند و در این زمینه بتوانند بازار مصرف لاستیک را در کشور تامین کنند. با توجه به آمار وزارت صنعت، معدن و تجارت در سه ماه نخست امسال میزان تولید لاستیک خودرو در کشور به بیش از ۶۴هزار تن رسیده در حالی که در سه ماه پایانی سال گذشته میزان تولید لاستیک در کشور ۶۲هزار و ۸۰۰ تن بوده است.
تایر ایرانی از نظر کیفیت توسط کارشناسان، با کیفیت متوسط و خوب به بالا ارزیابی می‌شود و این نشان می‌دهد لاستیک‌های تولیدی که هم‌‌‌اکنون در کارخانه‌‌‌های تولید داخلی به بازار عرضه می‌‌‌شوند، از کیفیت لازم برخوردارند و مردم نیز به مصرف لاستیک‌های داخلی تمایل بیشتری پیدا کرده‌‌‌اند. هرچند واردات لاستیک در کشور در سه سایز اصلی ممنوع شده است، اما در سایر سایزها ممنوعیتی برای واردات لاستیک وجود ندارد ولی با توجه به افزایش قیمت ارز در کشور، قیمت لاستیک‌های وارداتی نیز افزایش قابل‌توجهی یافته است.
درباره سه سایز ممنوع نیز لاستیک قاچاق در بازار موجود است که مقدار کمی به صورت غیررسمی توسط نمایندگی‌ها ارائه می‌شود. مصرف سالانه تایر در کشور حدود 350هزار تن (190هزار تن تایر سواری و 160 هزارتن انواع تایر سنگین) است که همان‌طور که گفته شد در سال‌های قبل از این مقدار حدود 250هزار تن سهم تولید داخل و حدود 100هزار تن نیز سهم واردات بود. با این حال سهم تولیدکننده‌‌‌های داخلی در سال گذشته بیشتر شد و به 270 تن رسید. کارشناسان معتقدند که رکورد تولید بالای سال 99 به دلایلی مانند حذف دلار 42هزار ریالی و روند بهتر تخصیص ارز از سامانه نیما، افزایش مقدار تولید خودرو، کاهش واردات نسبت به سال 98 و تکمیل طرح‌‌‌های توسعه صورت گرفته است. در ارتباط با تایرهای خارجی هم لازم به اشاره است که 30درصد واردات تایر به‌‌‌صورت قاچاق وارد کشور می‌شود و حدود نیمی از واردات تایر از چین و مابقی از کشورهای امارات، کره‌‌‌جنوبی، هند، ژاپن و اسپانیا وارد کشور می‌شود.
مواد اولیه
طبق گزارش شرکت‌ها، 50درصد از مواد اولیه این صنعت نظیر کائوچوی طبیعی، برخی از مواد گروه کائوچوی مصنوعی و تعدادی از مواد شیمیایی و سیم (استیل کورد) وابستگی خارجی دارد. همچنین بیش از ۶۰درصد مواد اصلی تولید تایر را مشتقات نفتی تشکیل می‌دهد و این باعث تاثیر زیاد قیمت نفت در بهای تمام‌‌‌شده تایر می‌شود. طبق آمارها نرخ خرید هر تن کائوچوی مصنوعی به طور میانگین در سال99 به میزان 1/ 20میلیون تومان بوده که در سه ماه اول سال‌جاری به 6/ 44میلیون تومان رسیده و نشان از رشد 120درصدی قیمت این محصول دارد. نرخ خرید کائوچوی طبیعی هم در این مدت رشد بسیار بالایی را تجربه کرده است. قیمت دوده نیز با 91درصد رشد از 9/ 11 به 7/ 22میلیون تومان به ازای هر تن طی این بازه زمانی رسیده است. قیمت نخ هم طی این مدت 46درصد رشد داشته است. گفته می‌شود میانگین نرخ خرید مواد اولیه در سه‌ماهه سال 1400 نسبت به سال 99 به میزان 71درصد افزایش داشته که این موضوع تاثیر مستقیم در میانگین نرخ مصرفی مواد اولیه دارد و به تبع آن در سود و زیان عملیاتی داشته است.
شرکت‌های داخلی
به طور معمول لاستیک‌های موجود در بازار در دو نوع بایاس و رادیال است. لاستیک‌های رادیال به دلیل به کارگیری رشته‌‌‌های سیمی در ساختار خود، تحمل سرعت بالاتری نسبت به تایرهای بایاس دارند و عمر آنها نسبت به لاستیک‌های بایاس ۴۰تا۶۰درصد بیشتر است و قیمت بالاتری دارند. در ناوگان حمل بار و مسافر در سال‌های قبل وزن تایرهای بایاس و رینگ‌‌‌های فولادی در مجموع سبب بالا رفتن وزن خودرو و کاهش ظرفیت حمل بار و مسافر میشد.
تایرهای رادیال سیمی باعث طول عمر بالاتر (دو برابر) و اقتصادی‌‌‌تر شدن فعالیت‌های مرتبط با حمل بار و مسافر و کاهش مصرف سوخت شده‌‌‌اند. به همین دلیل پیش‌بینی می‌شود مصرف تایر با تکنولوژی قدیم بایاس هر سال کاهش یافته و تکنولوژی جدید رادیال جایگزین آن شود.
در حال حاضر شرکت‌هایی اعم از ایران تایر، ایران یاسا تایر، گروه صنعتی بارز، کویر تایر، مجتمع صنعت لاستیک یزد و آرتاویل تایر در بورس فعال هستند و شرکت‌های غیربورسی شامل لاستیک خوزستان، لاستیک پارس، لاستیک دنا، کیان تایر، بارز کردستان و صنایع لاستیک ایران می‌‌‌شوند. رصد تولید تایرسازان در ایران نشان می‌دهد گروه صنعتی بارز به مدت 19سال متوالی رتبه یک میزان تولید تایر کشور را حفظ کرده است.
طبق آمار انجمن صنفی تایر کشور، تولید «تایر، تیوب و نوار خودرو» در سال 1399 حدود 288هزار تن گزارش شده است که در این میان گروه صنعتی بارز با تولید بیش از131هزار تن، سهم 46درصدی از تولیدات کل کشور را کسب کرده است.
در رتبه‌‌‌‌‌‌های بعدی کویر تایر، آرتاویل‌‌‌تایر، ایران‌‌‌تایر و یزد تایر قرار دارند که هر کدام در سال 99 به ترتیب 7/ 29، 3/ 29، 4/ 27 و 25هزار تن تولید داشته‌‌‌اند. لاستیک دنیا، کیان تایر و لاستیک پارس هم هر کدام به ترتیب 7/ 13، 6/ 13، و 2/ 9هزار تن تولید سالانه را به ثبت رسانده‌‌‌اند.
همان‌طور که درجدول گزارش مشخص است، حاشیه‌‌‌های سود شرکت صنعتی آرتاویل‌‌‌تایر «پارتا» بیشتر از دیگر نمادهای این گروه و به همین دلیل است که دو شاخص نسبت قیمت به فروش و سود آن از بقیه شرکت‌ها بالاتر است. یکی از مهم‌ترین مولفه‌‌‌های سنجش سودسازی شرکت‌ها میانگین نرخ رشد حاشیه سود آنهاست؛ موضوعی که نشان از توانایی مدیریت شرکت‌ها در افزایش فروش و همزمان کاهش هزینه‌‌‌های آنها دارد. در این زمینه همان‌طورکه جدول گزارش نشان می‌دهد، اکثر نمادهای این گروه در وضعیت رو به رشدی قرار دارند.
