تحلیل گروهی از زیرمجموعههای صنعت فرآوردههای نفتی نشان داد
پالایشگاهها؛ برجهای مطمئن سودسازی
سکانداری دولت در پالایشگاهی‌ها
فرمول محاسباتی قیمت خوراک نفت، بر اساس نرخ اعلامی وزارت نفت تعیین شده که این موضوع منتقدین بسیاری در بازار سرمایه دارد. هرچند نرخ‌های اعلامی معمولا مناسب بوده و در غالب دوره‌‌‌ها کام سهامداران این گروه را شیرین کرده اما در برخی بازه‌های زمانی هم موجب ریزش قابل‌توجه ارزش دارایی سهامدارانشان شده است؛ روندی که البته در ماههای اخیر بسیار امیدوار‌کننده‌‌‌تر شده است. البته چالش دیگری نیز وجود دارد؛ نرخ فرآوردههای پالایشی توسط دولت (شرکت پالایش و پخش) با تاخیر اعلام می‌شود و با توجه به ابهام نرخ ارز و نرخ فرآوردههای نفتی، پیش‌بینی سودآوری شرکت‌های پالایشی کار آسانی نیست. البته نرخ خوراک و فرآوردههای نفتی با توجه به قیمت‌های صادراتی ایران تعیین می‌شود؛ اما اخباری در مورد احتمال تغییر مبنای قیمت‌گذاری مطرح است که با گفت‌وگوی انتهای شهریور ریاست سازمان بورس رنگ و بوی اجرایی‌تر شدن به خود گرفت. طبق اعلام محمدعلی دهقان دهنوی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، وزارت نفت در تعیین نرخ خوراک ملاحظات لازم برای سودآوری پالایشگاهها را در نظر دارد؛ بنابراین درست است که قیمت «دیر» می‌‌‌رسد، اما «خوب» می‌‌‌رسد. وی همچنین افزود: در مورد پالایشی‌‌‌ها جلسات و نامه‌‌‌هایی برای ارسال سریع‌تر اطلاعات صورت‌های مالی صورت گرفته است. روش جدیدی که برای شرکت‌های پالایشی به کار گرفته می‌شود محاسبه نرخ نفت بر اساس صادرات است که کمی زمان‌بر خواهد بود، ولی در نهایت به سود این صنعت است و دولت هم در پی تقویت سودآوری آن خواهد بود. با توجه به این خبر مهم پیش‌بینی می‌شود، تحلیل‌های صورت گرفته در این گروه پس از این، شفاف‌تر بوده و بازده مطلوب‌تری را برای سهامداران داشته باشد.
قیمت جهانی نفت
پارامتر دیگر تاثیر‌گذار بر میزان سودسازی و بازدهی این گروه، قیمت جهانی نفت است که البته در بازه‌های کوتاه‌مدت تاثیر روانی بیشتری بر قیمت تابلو دارد. با توجه به اینکه قیمت نفت تاثیر مستقیم بر بهای تمام‌شده این صنعت دارد بنابراین در سایه اخبار واکسیناسیون جهانی ویروس کرونا و سرعت گرفتن موتور اقتصاد و تولید، پیش‌بینی‌ها برای قیمت‌های جهانی نفت کماکان صعودی است و در نتیجه نرخ فرآوردههای نفتی و تقاضا برای این محصولات هم افزایش پیدا کرده و انتظار می‌رود که رشد درآمد آنها بیشتر از هزینه‌ها باشد و منجر به افزایش حاشیه سود شرکت‌های این صنعت شود.
افزایش قیمت نفت و فرآوردههای نفتی، سودآوری شرکت‌های پالایشی را متاثر کرده است که البته نیاز به محاسبات دقیق دارد و لزوما و متناسب با افزایش نرخ جهانی نفت، صورت‌های مالی پالایشگاهها را متحول نمی‌کند. سال گذشته با شیوع کرونا و افت شدید قیمت نفت و فرآوردههای نفتی، حاشیه سود پالایشی‌‌‌ها هم به‌‌‌شدت کاهش یافت و حتی در مقطعی، حاشیه سود پالایشگاهها منفی شد که دولت تلاش لازم برای تعدیل این تاثیرات را در آن دوره به کار گرفت. در آن مقطع قیمت بعضی فرآورده‌‌‌ها همچون نفت سفید و بنزین از نفت خام هم کمتر شد اما به‌‌‌تدریج با بهبود اوضاع اقتصادی جهان، کرک‌اسپرد فرآوردههای نفتی هم افزایش یافت و در حال حاضر، کرک‌اسپردهای منفی نفت سفید یا گازوئیل به سمت مثبت شدن پیش رفته است. در مجموع، روند قیمت‌ها و کرک‌اسپرد فرآوردههای پالایشی نسبت به سال قبل بسیار بهتر است.
نرخ ارز مبنای محاسباتی
دیگر عامل مهم تاثیر‌گذار بر این گروه، نرخ ارز است. موضوعی که به طور مستقیم بر سودسازی شرکت‌های پالایشی و همچنین ارزش جایگزینی این گروه تاثیر‌گذار بوده و در مجموع نماد‌های گروه پالایشی را جزو دسته سهم‌های دلاری بازار قرار داده است. پس در کنار رصد قیمت‌های جهانی نفت و تصمیمات وزارت نفت در خصوص نرخ‌های اعلامی خوراک، رصد و پیش‌بینی نرخ دلار نیز برای سرمایه‌گذاران بازار سرمایه علاقه‌مند به این گروه اهمیت بالایی دارد. رفتار نرخ ارز در ماههای اخیر به انضمام سیگنال‌های ارسالی توسط وزارت اقتصاد، حاکی از ادامه سیاست عدم‌سرکوب نرخ ارز است. موضوعی که پیام‌آور ادامه رشد خزنده و نسبتا آرام نرخ ارز است که تا حدودی در نرخ ارز نیمایی (به عنوان نرخ رسمی محاسبات شرکت‌ها) نیز قابل مشاهده است. بر اساس این سناریو و در نظر گرفتن ضریب اهرمی بیش از 5/ 1دلار بر سودسازی گروه پالایشی، پیش‌بینی می‌شود از این جهت گروه پالایشی وضعیت بهتری را در میان‌مدت پیش روی خود داشته باشد.
بررسی تکنیکال
سال 99، سال متفاوت بورس بود که شاخص از محدوده 500هزار واحد شروع به رشد کرد و با بیش از 300درصد بازدهی، به بالای 2میلیون واحد رسید و همین‌طور در ریزش نیز رکوددار بود و حدود 45درصد کاهش از سقف را نیز تجربه کرد. اما نکته مهم در این بین پیشگامی گروه پالایشی در این فراز و فرود بود و سهامداران 5 ماه ابتدایی سال بازدهی حدودا هزار درصدی را نیز تجربه کردند و افرادی که در سقف مرداد وارد شدند، سقوط بیش از 70درصدی را مشاهده کردند. هرچند افت و خیز این گروه در سال گذشته بسیار شدید بود ولی وضعیت نماد‌های مطرح این گروه در سال 1400 نسبت به سال پیش بهتر شده و معامله‌گران حرفه‌ای توانستند بخشی از زیان خود را در این گروه جبران کنند. در بین شرکت‌های پالایشی، بازدهی‌های مطلوبی نیز در یک سال اخیر کسب شده که نماد‌های «شرانل» و «شسپا» با 88 و 50درصد بازدهی به ترتیب در صدر لیست این گروه قرار گرفته‌اند.
سودسازی و تقسیم سود
شرکت‌های پالایشی در بازار سرمایه جزو نماد‌های سود‌ساز با P/ E نسبی پایین هستند که نسبت به میانگین بازار وضعیت بهتری داشته و همین موضوع باعث توجه سرمایه‌گذاران بزرگ و کم‌ریسک به این گروه شده است.
جمع‌بندی
گروه پالایشی با وجود محدودیت‌های قیمت‌گذاری دولتی در نرخ خوراک و همچنین صادرات برخی محصولات استراتژیک، به دلیل موارد مرور شده در این گزارش و سودسازی ارزی قابل‌توجه، همواره جذابیت سرمایه‌گذاری برای دوره بلندمدت را دارد، مضاف بر اینکه اخیرا پالس‌های مثبتی از بدنه دولت درخصوص ادامه حمایت از این گروه و خیل سهامدارانش نیز دریافت می‌شود. مرور وضعیت چشم‌انداز افزایشی نرخ جهانی نفت حاکی از احتمال ادامه روند صعودی تا محدوده 100 دلاری برای نفت برنت تا پایان سال 2022 است. همین‌طور در خصوص قیمت داخلی ارز نیز با توجه به وضعیت محدودیت‌های ارزی و سیاست کلی اتخاذ شده توسط دولت، احتمال سرکوب نرخ دلار و ارزپاشی بسیار ضعیف بوده و ادامه رشد آرام قیمت دلار محتمل‌تر است. بنابراین با توجه به موارد یاد شده، بررسی کارشناسی نماد‌های موفق این گروه، به عنوان بخش بلندمدت و نسبتا کم‌ریسک پرتفو توسط سرمایه‌گذاران بورسی، توصیه می‌شود.
این گزارش به معنای سیگنالی برای خرید و فروش سهم یا صنعتی خاص نیست.
