وضعیت قیمتی دو محصول مهم بررسی شد (بخش نخست)
مسیریابی سرب و روی در جهان
یکی از تفاوت‌هایی که این دو فلز با یکدیگر دارند، منشأ تولید آنهاست، به طوری که از مقدار تولید فلز روی در سال 2020 قریب به 90 درصد آن منشأ سنگ معدن داشته و 10 درصد آن نیز ناشی از بازیافت این فلز بوده است. در مقابل حدود 40 درصد فلز سرب منشأ تولیدی از سنگ معدن بوده است.
در سال گذشته میلادی، مقدار مصرف فلز روی برابر با13میلیون و212 هزار تن و مقدار مصرف فلز سرب نیز11میلیون و528 هزار تن بوده است. طی سال‌های 2016 تا مارس 2021 روند تولید و فروش این دو فلز به شرح نمودار شماره یک است.
مقدار کل تولید شمش روی در ایران در سال 1399 برابر با 142 هزار و 500 تن (سهم تقریبا یک درصدی از کل تولیدات دنیا) و مقدار کل شمش سرب تولیدی نیز حدود 25 هزار تن (سهم تقریبا 2/ 0 درصدی از تولیدات جهان) بوده است.
تولیدکنندگان و مصرف کنندگان
بزرگ‌ترین تولیدکنندگان فلز روی در جهان در سال 2019 به ترتیب چین با سهم 33 درصدی، پرو با سهم 8/ 10 درصدی و استرالیا با سهم 10 درصدی هستند و در کل این سه کشور حدود 54 درصد از کل روی دنیا را تولید می‌کنند.
همچنین از نظر تولید فلز سرب نیز، چین با تولید 7/ 46 درصد، استرالیا با سهم 6/ 9 درصد و پرو با سهم 4/ 6 درصد در مجموع تولید 7/ 62 درصد از کل سرب دنیا را در اختیار دارند.
بیشترین مصرف فلز روی در راستای تولید ورق‌های گالوانیزه(حدود 50 درصد) و تولید آلیاژهای محتوی روی (17 درصد)، تولید آلیاژهای برنج و برنز (17 درصد) و در مجموع 84 درصد، است.
بیشترین کاربرد فلز سرب نیز در تولید باتری‌ها (80 درصد)، صنایع ریخته‌گری (6 درصد) و صنایع رنگ (5 درصد) و در مجموع 91 درصد، است که باید توجه داشت و به مرور زمان سهم استفاده از سرب در تولید باتری‌ها، همزمان با افزایش استفاده از اتومبیل‌های هیبریدی و برقی، رو به کاهش است.
پیش‌بینی نرخ جهانی سرب و روی
یکی از مواردی که می‌تواند در پیش‌بینی قیمت فلزاتی مانند روی و سرب کمک زیادی کند، در نظر گرفتن مقدار ذخایر بازارهایی مانند بازار کالایی لندن است. در نمودار شماره 2 می‌توان سطح ذخایر این فلزات را در بازه پنج ساله اخیر مشاهده کرد.
همان‌طور که در نمودار شماره 2 مشاهده می‌شود نزدیک بهمن سال 1398 (اوایل سال 2020)، مقدار ذخایر فلز روی در بازار لندن به کمترین میزان پنج سال اخیر رسیده بود که می‌تواند نه به معنای افزایش نرخ بلکه پیش‌بینی مدیران شرکت‌های تولیدی بابت فروش هر چه زودتر موجودی‌های خود به علت پیش‌بینی نرخ نزولی باشد که همین اتفاق هم رخ داد و فلز روی با کاهش نرخ در اوایل سال 1399 همراه شده بود.
ذخایر سرب نیز روندی مشابه روند روی را دنبال کرده است، اما کاهش ذخایر شدت بیشتری طی ماه‌های اخیر داشت که نتیجه آن رشد قابل‌توجه نرخ سرب با وجود مسائل زیست محیطی بوده است.
پس از وقوع پاندمی کرونا، بسیاری از تحلیلگران انتظار وقوع یک رکود جهانی را داشتند و در نتیجه قیمت بسیاری از کامودیتی‌ها از جمله سرب و روی با کاهش همراه شد، به نحوی که تا حدود دی 1398 قیمت فلز روی بالای 2250 دلار بوده است اما طی کمتر از دو ماه قیمت آن به حدود 1750 دلار رسید. فلز سرب نیز با رسیدن از رقم بیش از 2هزار دلار به کمتر از 1600 دلار در اردیبهشت 1399 افت قیمت را تجربه کرد.
اما با بهبود اوضاع کرونا در چین و بازگشت این کشور به سمت تقاضا برای کامودیتی‌ها در بازارهای جهانی، زمینه‌های رشد قیمت فراهم شد و در نهایت تا پایان دی 1399، قیمت روی به 2500 تا 2700 دلار برای هر تن و قیمت سرب نیز به حدود 2 هزار دلار رسید.
انتشار اخبار مربوط به واکسن کرونا، مجددا بر آتش رشد قیمت کامودیتی‌ها افزوده و در حال حاضر قیمت روی بالای 2900 دلار و سرب نیز در حدود 2100 دلار قرار گرفته است.
در نتیجه می‌توان انتظار داشت در کوتاه‌مدت، با بهتر شدن اوضاع اقتصادی در بسیاری از کشورها و تزریق نقدینگی به اقتصاد که نتیجه آن ایجاد تورم در سطح جهانی است، قیمت نهاده‌هایی مانند سرب و روی به سمت بالا میل به حرکت داشته باشند.
از طرفی اکنون شاهد سیاست‌های انبساطی در کشورهایی مانند آمریکا هستیم. این مهم موجب شده است شاخص دلار با کاهش همراه شده و با توجه به آنکه رابطه قیمت کامودیتی‌ها با شاخص دلار، معکوس است، در نتیجه رشد قیمت را می‌توان انتظار داشت.
اما به مرور زمان با برطرف شدن مسائل ناشی از کرونا، انتظار می‌رود بسیاری از کشورهای تولید کننده، سطح تولیدات خود را با افزایش همراه سازند که می‌تواند باعث افزایش عرضه و در نتیجه کاهش قیمت یا در بهترین حالت ثبات قیمت شود. از سوی دیگر شرکت «گلنکور» به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان روی در جهان، عنوان کرده است با صنعتی‌تر شدن هر روزه، استفاده از روی به دلیل خواص ضدخوردگی آن در آلیاژهای مختلفی که در صنایع خودرو و لوازم خانگی کاربرد دارد افزایش خواهد یافت و در نتیجه این عامل از افزایش تقاضای روزافزون آن حمایت خواهد کرد. این رشد تقاضا تا سال 2025 حدود 6 درصد بالاتر از سال 2019 و در سال 2050 حدود 45 درصد بالاتر از سال 2019 خواهد بود.
همچنین در پیش‌بینی دیگر، عنوان شده است با توجه به معاهده پاریس و کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای و رفتن به سمت انرژی‌های پاک، تقاضای روی بابت استفاده در تاسیسات توربین‌های بادی در دریا می‌تواند با رشد همراه شود، به نحوی که در سال 2035 تقاضای روی حدود 50 درصد بیشتر از سال 2019 و در سال 2050، حدود 100 درصد افزایش خواهد یافت.
بر اساس پیش‌بینی‌های بانک جهانی قیمت روی بین سال‌های 2021 تا 2035 حدود 2700 دلار برای هر تن بوده و پس از آن با کاهش همراه شده است به نحوی که میانگین قیمت بین سال‌های 2022 تا 2035 حدود 2500 دلار خواهد بود.
براساس پیش‌بینی‌های سایت knoema قیمت برای سال 2021 حدود 2400 دلار و به مرور قیمت سرب به حدود 2380 دلار در سال 2025 خواهد رسید.
