بررسی مقایسه‌ای حاشیه سود و ارزش بازار شرکت‌ها نشان می‌دهد (بخش دوم)
دلایل عدم توسعه دارویی‌ها
متاسفانه سایه سنگین شرکت‌های دولتی و شبه‌دولتی و اتخاذ بسیاری از تصمیمات مرتبط به شرکت‌های دارویی توسط سازمان‌های بالادستی و بدون‌توجه به نیازهای روز شرکت‌ها و کل صنعت، از مهم‌ترین موانع چندساله توسعه‌یافتگی در صنعت دارو است. این در حالی است که تولیدات داخلی به‌شدت وابسته به واردات مواد اولیه بوده و نتیجه چنین وابستگی در دوران تحریم‌ها به‌وضوح به‌شکل افزایش قابل‌توجه کمبودهای دارایی و تحمیل هزینه‌های زیاد به بیماران به دلیل تهیه داروهای قاچاق و تقلبی آشکار شده است. طی سال‌های گذشته نقدینگی خوبی به صنعت تزریق شد و با کاهش نسبی تحریم‌ها شرایط اندکی بهبود یافت. این تحریم‌ها به‌صورت مستقیم علیه صنعت دارویی ایران اعمال نشد، اما به‌دلیل عدم‌مبادلات بانک‌های بین‌المللی با ایران، صنعت دارو به‌شدت تحت‌تاثیر قرارگرفت. این محدودیت توانسته برای کشور فرصت خودکفایی در تولید را ایجاد کند و به بومی‌سازی و تولید داروهای ژنریک اهتمام ورزند، به‌ویژه آنکه تقاضای زیاد کشورهای همسایه به دارو و تجهیزات پزشکی فرصت دیگری را پیش‌روی تولیدکنندگان و صادرکنندگان ایرانی قرار داده است.
تاثیر نرخ ارز بر بازده سهام صنعت دارو
نرخ ارز در تحلیل بازارهای مالی و تعیین قیمت نسبی کالاها و خدمات نقش مهمی دارد و شرکت‌های حاضر در این صنعت نیز با افزایش نرخ ارز منتفع شده و توان رقابتی بهتری را از خود ارائه می‌دهند. شرکت‌های این صنعت هم‌زمان با تعیین ارز 4هزار و 200 تومانی شرایط سختی را در دوره فعالیت و تولید خود تجربه کردند به‌گونه‌ای که این نرخ دلار درآمدهای ارزی شرکت‌های گروه را با کاهش همراه کرد. هزینه شرکت‌ها رشد کرد اما اجازه بالا‌بردن قیمت محصولات خود را نداشتند تا اینکه ارز نیمایی هم به انواع دلار افزوده شد و اندکی از مشکلات این گروه کاست اما بازهم چاره‌ساز نبود و با فاصله گرفتن نرخ دلار دولتی و نیمایی مشکلات عدیده‌ای ایجاد شد. با حذف بخشی از ارز دولتی اختصاص‌یافته به دارو، نابسامانی در صنعت دارو به اوج رسید اما به‌نظر می‌رسد مراودات شرکت‌های گروه با دلار تک‌نرخی، افزایش نرخ متناسبی برای محصولات دارویی ایجاد خواهد کرد و با فرض ثبات حاشیه سود شرکت‌های دارویی، افزایش سودآوری برای شرکت‌های گروه رقم بخورد.
هلدینگ‌های دارویی
6 هلدینگ بزرگ دارویی ایران شامل: گروه دارویی برکت با نماد (برکت)، سرمایه‌گذاری دارویی تامین با نماد (تیپیکو)، گروه دارویی البرز با نماد (البرز)، هلدینگ داروپخش با نماد (وپخش)، گروه دارویی سبحان با نماد(دسبحا) و سرمایه‌گذاری شفا‌دارو با نماد (شفا) می‌شود. بیشترین سرمایه در میان هلدینگ‌ها، متعلق به شرکت «برکت» با 580 میلیارد تومان و کمترین آن متعلق به هلدینگ «وپخش» با 84 میلیارد تومان است. بیشترین ارزش بازار از میان 6هلدینگ متعلق به شرکت «برکت» با 172هزار میلیارد ریال و کمترین آن را به سرمایه‌گذاری شفا دارو با 54 هزار میلیارد ریال اختصاص‌یافته است. سود خالص و سود عملیاتی یک شرکت نمایانگر میزان سود به‌دست‌آمده از محل فروش محصولات است که بالا بودن میزان آن نشانه خوبی برای گروه دارویی تلقی می‌شود. همان‌طور که در نمودار مشخص است حاشیه سود خالص در نمادهای «برکت» و «تیپیکو» درصدی کمتر را در مقایسه با نمادهای «دسبحا»، به نمایش می‌گذارد که علت آن را می‌توان در منفی شدن سود خالص شرکت «برکت» در دوره 9 ماهه میان‌دوره‌ای سال 1399جست‌وجو کرد. در مورد شرکت «تیپیکو» نیز عمده درآمد شرکت از محل سرمایه‌گذاری در سهام شرکت‌های فرعی و وابسته است. گفتنی است شرکت سبحان‌دارو در میان شرکت‌های فعال در صنعت تولید دارو، یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان تعدادی دارو (گروه اعصاب و داخلی) در کل ایران است. این شرکت از نظر فروش مقداری، رتبه اول را در بین شرکت‌های صنعت دارو، به خود اختصاص داده است.
ضرورت ارتقا جایگاه
همان‌طور که گفته شد داروسازی دومین صنعت سودآور جهان پس از صنعت نفت، گاز و پتروشیمی است. در کشور ما نیز این صنعت از پتانسیل‌های بسیار زیادی برخوردار است. رشد و توسعه صنعت دارو در کشور در گرو آزاد تدریجی قیمت‌ها در کنار حمایت نسبی و غیر‌مداخله‌گرانه از صنایع دارویی داخلی و همچنین افزایش توان رقابت‌پذیری شرکت‌های داخلی است.
اجرای چنین فرآیندی باعث کاهش قاچاق دارو به کشور و مانع از قاچاق داروهای یارانه‌ای به خارج از کشور شده و از خروج منابع محدود جلوگیری می‌کند. از سوی دیگر تصویب قوانین مرتبط با مالکیت فردی در صنایع دارویی می‌تواند تشویق سرمایه‌گذاران خارجی را به‌همراه داشته باشد و در ادامه به باز‌شدن پای شرکت‌های بزرگ دنیا و انتقال دانش و تکنولوژی روز دنیا به کشور خواهد انجامید.
پرواضح است که این امور در کنار افزایش صادرات محصولات دارویی داخلی به کشورهای دیگر، راهگشاست و می‌تواند جایگاه داروسازی ایران را ارتقا بخشد. از زمان شیوع ویروس کرونا، تاثیرات آن روی میزان تولید و فروش شرکت‌های دارویی نمود پیدا کرد. عمده تاثیر در ماه‌های ابتدایی پیدایش کووید-19، نیاز فوری به محلول‌های ضدعفونی‌کننده و ماسک بود. به‌عنوان‌مثال شرکت کی بی‌سی، یکی از شرکت‌های گروه «دسبحا»، با توجه به نیاز کشور به ماسک و دستگاه‌های تنفسی، اقدام به خرید موارد مذکور کرد و منجر به ایجاد سودآوری در گروه شد. به‌نظر می‌رسد در بلندمدت با معرفی داروهای اثرگذار بر درمان این بیماری و افزایش تولید خط داروهای موثر، آثار مثبتی بر شرکت‌های این صنعت داشته باشد.
صنعت دارو در بازار سرمایه
این صنعت در حال‌حاضر ظرفیت‌های بزرگ و بی‌بدیلی در تولید و صادرات دارد و طرح‌های توسعه برخی از شرکت‌های این گروه چشم‌انداز مثبتی را نمایان می‌کند. با توجه به خبرها و سیگنال‌های مثبتی که از توافق وین به گوش می‌رسد، با کسب درآمدهای صادراتی و ارزآوری این صنعت شاهد رشد درآمدها و افزایش سود عملیاتی شرکت‌ها خواهیم بود. از شروع ریزش بازار در تابستان 99 تابه‌حال، شرکت‌های این گروه 30 تا 70 درصد ریزش داشته‌اند. برخی نمادها در کف قیمتی هستند و بعضی نیز بسیار کمتر از ارزش ذاتی معامله می‌شوند. این صنعت جزو معدود گروه‌های جذاب برای سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه است چراکه کمترین ریسک و بیشترین بازدهی را پیش‌روی خود خواهد داشت. در صورت به نتیجه رسیدن آزمایشات بالینی واکسن تولیدی دارویی برکت و آغاز واکسیناسیون، این شرکت وضعیت بهتری را تجربه خواهد کرد.
