بررسی گروه زراعت و خدمات وابسته نشان می‌دهد
راهکاری برای افزایش سودآوری
به غیر از شرکت ملی کشت و صنعت و دامپروری پارس، سایر شرکت‌ها، توجه خود را روی تولید و فروش یکی از محصولات دامی یا طیوری متمرکز کرده‌اند به‌طوری که یکی از این دو گروه محصول، بیشترین سهم را در مبلغ فروش این شرکت‌ها دارند. نماد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس که تولید‌کننده محصولات دامی هستند، عبارتند از «زبینا»، «زقیام»، «زدشت»، «تلیسه»، «زمگسا»، «زشگزا»، «زگلدشت»، «زفکا»، «زشریف»، «زکشت» و «زپارس». همچنین شرکت‌های تولید‌کننده محصولات طیوری شامل «سیمرغ» و «زماهان» می‌شوند. در این گزارش به بررسی شرکت ملی کشت و صنعت و دامپروری پارس با نماد «زپارس» و مقایسه شرکت کشت و دامداری فکا و شرکت کشت و دام گلدشت نمونه اصفهان با نمادهای «زفکا» و «زگلدشت» پرداخته شده است.
مرکز فعالیت شرکت ملی کشت و صنعت و دامپروری پارس(زپارس) در دشت دامغان و شهر پارس‌آباد قرار دارد. دشت مغان با مساحت 350هزار هکتار جزو حاصلخیزترین دشت‌های ایران به حساب می‌آید. در سال 1353 شرکت کشت و صنعت مغان با تامین مالی دولتی جهت بهره‌برداری از زمین‌های این منطقه تاسیس شد. این شرکت توانست از 90 هزار هکتار زمین تحت مالکیت خود، 63 هزار هکتار را زیر کشت بیاورد. نزدیک به 18 هزار هکتار باقی‌مانده که نیاز به سرمایه‌گذاری جهت استقرار تجهیزات آبیاری داشت. در سال 1366 شرکت کشت و صنعت و دامپروری پارس تاسیس و زمین مذکور به این شرکت منتقل شد. مالکیت این شرکت در آن زمان 51 درصد بانک ملی با آورده نقدی و 49 درصد شرکت مغان از طریق زمین مذکور است.
گفتنی است شرکت پارس در زمینه‌های محصولات دامی و زراعی فعالیت می‌کند.
شرکت پارس در زمینه مکانیزه کردن تولید محصولات زراعی در راستای کاهش هزینه‌ها، افزایش کیفیت و کمیت محصولات موفق عمل کرده است. شرکت در حال حاضر نزدیک به 8هزار هکتار زمین زیر کشت دارد که مطابق آخرین گزارش‌های منتشر شده در آینده نزدیک 4500 هکتار دیگر نیز به بهره‌برداری خواهد رساند. با توجه به اینکه سهم محصولات زراعی از کل فروش شرکت 60 درصد است و نیز با توجه به حاشیه سود بالای محصولات زراعی، در صورت زیر کشت رفتن این زمین‌ها سود شرکت افزایش زیادی خواهد داشت.
علاوه بر محصولات زراعی در زمینه محصولات دامی این شرکت در حال احداث پروژه 5 هزار راسی است. اگر این تعداد از دام شیری باشند میزان تولید و فروش شیر شرکت بیش از 100 درصد افزایش خواهد یافت. البته زمان دقیق احداث این پروژه در گزارش‌های شرکت مشخص نشده است.
برخلاف «زپارس» که هم تولید‌کننده محصولات دامی و هم کشاورزی بود «زفکا» و «زگلدشت» عمدتا تولید‌کننده محصولات دامی هستند که عمده محصولات دامی آنها، شیر و دام زنده است، بنابراین قیمت و بهای تمام شده این محصولات تاثیر زیادی روی سودآوری این شرکت‌ها دارد. با توجه به اینکه شیرخام در دسته یک کالاها در کارگروه کنترل بازار محسوب می‌شود، قیمت‌گذاری آن توسط دولت صورت می‌گیرد.
بر اساس آمار وزارت جهاد کشاورزی تولید شیر در ایران رشد قابل‌توجهی داشته است. میزان تولید در سال 1363 معادل 5/ 3 میلیون تن بوده که در سال‌های اخیر به 2/ 10 میلیون تن افزایش یافته است. سرانه مصرف نیز از 4/ 64 کیلوگرم به 85/ 114کیلوگرم رسیده است. این سرانه مصرف هرچند تقریبا دو برابر میانگین سرانه کشورهای در حال توسعه (55 کیلوگرم) و 5/ 1 برابر میانگین کشورهای منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا (81 کیلوگرم) است، اما هنوز تا سرانه 160 کیلوگرمی میانگین مصرف جهانی تفاوت قابل‌توجهی نشان می‌دهد که این موارد حاکی از آن است که این صنعت هنوز تا رسیدن به نقطه مطلوب جای رشد دارد.
برخی از شرکت‌ها در حال افزایش ظرفیت تولید خود با راه‌اندازی واحدهای گاوداری جدید هستند. بررسی گزارش‌های منتشر شده توسط آنها نشان می‌دهد که در حال حاضر نزدیک به ظرفیت تولید خود فعالیت می‌کنند. این نکته نشان می‌دهد که این شرکت‌ها مساله ای بابت فروش و بازاریابی محصولات خود ندارند و افزایش در ظرفیت تولید برابر با افزایش فروش خواهد بود. ظرفیت تولید «زفکا» مقدار 67 هزار تن شیر و 5227 راس گوساله نر اعلام شده است. همچنین این شرکت اعلام کرده است که پروژه 3 هزار راسی را در سال آینده به بهره‌برداری خواهد رساند. این پروژه مربوط به شرکت ارس‌دام آرشام است که بعد از بهره‌برداری بیش از 50 درصد آن به شرکت «زفکا» تعلق خواهد گرفت. «زگلدشت» نیز فاقد پروژه افزایش تولید است اما اعلام کرده که مجوز تولید و صادرات شیر خشک را اخذ کرده است. این امر زنجیره ارزش افزوده و به تبع آن سودآوری شرکت را افزایش خواهد داد. هرچند شیر جزو محصولات اصلی «زگلدشت» و «زفکا» است اما در کنار آن به پرورش و فروش دام زنده نیز مبادرت می‌کنند. به عنوان مثال مبلغ فروش دام حدودا 7 درصد مبلغ فروش محصولات «زفکا» و 10 درصد مبلغ فروش محصولات «زگلدشت» را شامل می‌شود.
اطلاعات کلی این دو شرکت در جدول شماره یک ارائه شده است. ارزش بازار «زفکا» 19,768 و «زگلدشت» 9.853 میلیارد ریال است. دلیل بیشتر بودن ارزش بازار «زفکا» ، بیشتر بودن ظرفیت تولید آن است به‌طوری که میزان تولید شیر «زفکا» در چهار فصل اخیر 73 هزار تن و «زگلدشت» 45 هزار تن بوده است. نسبت P/ E این دو شرکت نزدیک هم هستند اما نسبت P/ S «زفکا» بیشتر از «زگلدشت» است و دلیل آن بیشتر بودن حاشیه سود «زفکا» نسبت به «زگلدشت» است.
در جدول شماره 2 حاشیه سود این دو شرکت از سال 1396 تا دوره 9 ماهه 1399 با هم مقایسه شده‌اند. حاشیه سود «زفکا»در اکثر سال‌ها بیشتر از «زگلدشت» بوده است. حاشیه سود ناخالص این شرکت در دوره 9 ماه اخیر 29 درصد و «زگلدشت»28 درصد و حاشیه سود عملیاتی «زفکا»24 درصد و «زگلدشت» 22 درصد و در نهایت حاشیه سود خالص «زفکا»29 درصد و «زگلدشت»25 درصد بوده است. یکی از دلایل اختلاف حاشیه سود این دو شرکت این است که «زفکا» در کنار شیر و گوساله نر، محصولاتی مانند گندم نیز تولید می‌کند. این در حالی است که شیر و گوساله نر تنها محصولات «زگلدشت» هستند.
قیمت فروش محصولات این دو شرکت در جدول شماره 3 آورده شده است. در سال 1398 و 9 ماهه 1399 قیمت فروش شیر «زفکا» 9/ 25 و 9/ 35 میلیون ریال به ازای هر تن است. قیمت شیر «زگلدشت»در این دو سال 6/ 25 و 35 میلیون ریال به ازای هر تن بوده است؛ بنابراین اختلاف قیمت شیر خام این دو شرکت ناچیز بوده است. قیمت فروش گوساله نر این دو شرکت نیز بسیار نزدیک به هم هستند.
به‌طور کلی وضعیت و عملکرد مالی و عملیاتی «زفکا»و «زگلدشت» نسبت به ارزش بازار آنها به هم شباهت دارند و تفاوت قابل‌توجهی در آنها دیده نمی‌شود، بنابراین برای سرمایه‌گذاری نمی‌توان هیچ‌کدام را نسبت به دیگری برتر دانست.
