«دنیایاقتصاد» بررسی میکند
سود انباشتی اوره سازها
همچنین مقایسه شرکتها با یکدیگر از منظر سودآوری و همچنین بازدهی قیمتی کسب شده و نسبتهای اشاره شده با در نظر گرفتن تناسب تفاوت آنها و پتانسیل نهفته در هر یک از شرکتها میتواند توجه سرمایهگذاران و تحلیلگران را به بررسی نکات تحلیلی بیشتر، برای ارزیابی توجیه پذیر بودن یا نبودن قیمت فعلی و شناسایی پتانسیلهای بالقوه و اولویتبندی آنها از منظر جذابیت سرمایهگذاری جلب کند. درگزارش پیش رو پس از معرفی محصول اوره و وضعیت فعلی آن توضیح مختصری در رابطه با عوامل اثرگذار بر این محصول کلیدی و تحلیلی از وضعیت اوره در جهان ارائه شده و درنهایت به بررسی صنعت اوره در داخل کشور میپردازیم.
وضعیت صنعت اوره در جهان
اوره مهمترین و پرمصرفترین کود شیمیایی و یک ترکیب آلی بوده که دارای بالاترین مقدار نیتروژن در میان تمام کودهای جامد نیتروژنی است. بیشتر اوره تولید شده در جهان بهصورت جامد و به شکل پریل، گرانول و کریستال است. محصول اوره به دلیل مصرف در کشاورزی بهعنوان کودهای شیمیایی حاوی نیتروژن و تا حدودی شیمیایی بهعنوان ماده اولیه برای تولید بسیاری از ترکیبات شیمیایی مهم و صنعتی برای کاهش آلایندههای No دار، که در گازهای حاصل از احتراق است، دارای بازار بزرگ و رو به رشدی است که باتوجه به افزایش جمعیت و اهمیت مصرف خوراک بشر، نقش اوره در روند تولید مواد غذایی جهان با اهمیت است.مهمترین عوامل موثر بر عرضه و تقاضا و قیمت اوره در جهان رشد اقتصاد جهانی، تغییر الگوی مصرف، افزایش سرانه درآمد، مقررات زیستمحیطی، تولید اوره در کشورهای بزرگ و مصرفکننده جهان مانند چین و هند، تغییر جمعیت و نرخ مواد اولیه تولید اوره خصوصا نرخ گاز و زغال سنگ است.
مهمترین شرکتهای تولیدکننده اوره درجهان، عربستان، چین و قطر است و طبق آخرین اطلاعات در دسترس چین، هند، آمریکا، اروپا و برزیل ۷۰ درصد از کودهای تولید شده درجهان را مصرف میکنند. در سالهای اخیر صادرات چین به دلیل قوانین سختگیرانه دولت در تاثیرات تولید بر محیط زیست کاهش محسوسی داشته بهطوری که از سال ۲۰۱۵تا ۲۰۱۸ حدودا ۳۰ میلیون تن کاهش داشته است. از طرفی واردات اوره در هند به دلیل کاهش تولید اوره در داخل کشور ۳۴ درصد رشد کرده و از ۳/ ۶ در ۲۰۱۸ به ۵/ ۸ در ۲۰۱۹ رسیده است. نکته مهم و قابل توجه افزایش ۹ میلیون تنی ظرفیت اوره در هند تا سال ۲۰۲۳-۲۰۲۴ با تکمیل پروژههای در دست اجرا است و مطابق با برنامههای چین ۸/ ۳ میلیون تن تا ۲۰۲۳ کاهش خواهد داشت.
وضعیت صنعت اوره در داخل کشور
از میان اورهسازهای کشور چهار شرکت پتروشیمی پردیس، کرمانشاه، خراسان و شیراز بورسی و پتروشیمی رازی غیربورسی هستند و همچنین درحال حاضر سه طرح توسعه درحال تکمیل لردگان، هنگام و مسجد سلیمان در دست تکمیل است. مجموع تولید اوره ایران ۳/ ۶ میلیون تن است که ۴۷ درصد از تولید با پتروشیمی پردیس، ۲۳ درصد شیراز، ۱۰درصد کرمانشاه، ۸درصد خراسان و ۱۲ درصد با پتروشیمی رازی است.
مقایسه حاشیه سود ناخالص شرکتها
آمارهای مربوط به بخش حاشیه سود ناخالص شرکتها از سال ۹۶ تا ۶ ماهه سال ۹۹ نشان میدهد در سالیان اخیر سودآوری اورهسازهای ایران رشد چشمگیری داشته که صنعت اوره کشور طی سه سال گذشته از ۴۳درصد حاشیه سود ناخالص در سال ۹۶ اکنون به ۶۷ درصد رسیده است.دلیل عمده این اتفاق رو به بالا بودن نرخهای جهانی اوره درعین حال ثابت و کاهشی بودن نرخ مواد مصرفی(عمدتا گاز) این شرکتها است. مطابق با اطلاعات ارائه شده پتروشیمی کرمانشاه و خراسان در وضعیت بهتری از جهت این نسبت قرار دارند، البته که درکل نسبت مورد بررسی برای تمامی شرکتها مطلوب است. نمودارهای فوق بیانگر این نکته است که هریک از فاکتورهای فروش و حقوق صاحبان سهام و سود هرسهم در سنوات گذشته به نسبت ارزش مورد معامله فعلی سهم در چه شرایطی قرار دارد. بهعنوان مثال همانگونه که مشخص است بهطور میانگین پتروشیمی پردیس در وضعیت مطلوبتری قرار دارد.
همانگونه که از آمار و نمودارهای ارائه شده مربوط به بخش بازدهی از ابتدای سال تا ۱۲ آذرماه ۹۹ پیداست تنها یک شرکت از مجموعه این صنعت فعال در بازار سرمایه ایران بازدهی کمتر از شاخص کل بورس اوراق بهادار کسب کرده است و اکثر نمادهای فعال در این صنعت بازدهی بیشتری نسبت به شاخص کل بورس اوراق بهادار داشتهاند که دلیل عمده آن ارائه گزارشهای مطلوب این شرکتها ناشی از رشد دلار در ماههای گذشته و همچنین ثابت ماندن نرخهای جهانی برخلاف ریزش کامودیتیهای دیگر ناشی از بحران کرونا و به تبع آن افزایش چشمگیر حاشیه سود شرکتها از فاصله بین درآمدهای فروش و بهای تمام شده آنها است.
بررسی بنیادی شرکتها و نتیجهگیری
محصول اوره به دلیل مصرف در کشاورزی و تا حدودی صنعتی، دارای بازار بزرگ و رو به رشدی است و همچنین نیاز به احداث ظرفیتهای جدید جهت پوشش تقاضا، بسته شدن و تعطیلی تعدادی از واحدهای قدیمی و غیراقتصادی در مناطق جهان و دسترسی به منبع گازی نسبت به منبع زغال سنگ از مزیتهای کشورهای دارای گاز و ورود به رقابت تجاری است. از دیگر نکات مهم و اثرگذار بر فروش اورهسازهای داخلی راهاندازی واحد ۶۳۵ هزار تنی اوره ترکمنستان است که بازار افغانستان و عراق را تحت تاثیر قرار داده و با راهاندازی واحد جدید ترکمنستان با ظرفیت ۱.۱۵۵ میلیون تن که در سال ۲۰۱۹ به بهرهبرداری رسیده قیمت و بازارهای اطراف را تحت تاثیر قرار میدهد. در حال حاضر ازبکستان نیز ۵۷۸ هزار تن اوره بهرهبرداری میکند و قزاقستان نیز برنامه ۸۵۲هزارتنی دارد. البته اورهسازهای داخلی نیز ویژگیهای متمایزی نسبت به سایرین داشته و پیشبینی میشود با راهاندازی فازهای جدید تولید اوره و همچنین انجام طرحهای توسعه شرکتها و مرتفع شدن شرایط تحریمی شرایط مطلوبتری از جهت سودآوری پیدا کنند. باتوجه به شرایط تحریمی و محدودیتهای صادراتی توجه به این نکته حائز اهمیت است که محصولات شرکتهای مورد بررسی جامد بوده و صادرات آنها به کشتیهایی با شرایط خاص نیاز ندارد و تنها مشکل به وجود آمده تخفیف حدودا ۵۰ دلاری در فروشها ناشی از تغییر مقاصد صادراتی است.
با درنظر گرفتن ثبات در قیمتهای جهانی اوره و همچنین تخفیفی که این چهار شرکت در فروش خود دارند نرخ اوره صادراتی در مفروضات ۲۲۰ دلار درنظر گرفته شده و با فرض آمونیاک ۱۵۰ دلاری، متانول ۲۲۰ دلاری و کریستال ملامین ۸۵۰ دلاری و دلار ۲۴ و ۳۰ هزارتومانی برای دوره شش ماه دوم سال ۹۹ و ۱۴۰۰ و درنهایت گاز خوراک ۵سنت و ۷ سنت برای دورههای مشابه اشاره شده پیشبینی میشود شرکت پتروشیمی پردیس برای انتهای سال ۹۹ و ۱۴۰۰ به ترتیب ۹,۵۸۱ و ۱۴,۸۹۲ ریال و پتروشیمی کرمانشاه در دوره مشابه ۵,۵۸۵ و ۸,۱۳۷ ریال، پتروشیمی شیراز ۷,۳۶۲ و ۱۱,۷۲۰ ریال و پتروشیمی خراسان ۹,۴۵۹ و ۱۱۹۸۲ ریال سود هرسهم داشته باشند. باتوجه به اینکه اورهسازهای داخلی در سال ۹۸ سود تقسیمی پایینی بهرغم سالهای قبل به جهت عدم دریافت وصول مطالبات از سازمان خدمات حمایت کشاورزی داشتهاند از این رو سود انباشته مناسبی برای این شرکتها موجود است و این پتانسیل در سالهای آتی سود تقسیمی بالاتر یا افزایش سرمایه از این محل را میسر خواهد کرد.