برآورندگان نیاز یا تبهکارانی حرفه‌ای؟ - ۱۲ بهمن ۹۱
وقتی اجرای مجازات دو زورگیر ۲۰ و ۲۳ ساله در جوار خانه هنرمندان پایتخت انجام شد، سوالی برجسته‌تر شد که آیا واقعا این دو مجرمانی حرفه‌ای بودند؟
یک بار دیگر بیایید فیلمی را که آن دوربین امنیتی از آنها گرفت مرور کنیم. الان که این مطلب را می‌خوانید شماره بیست و هفتم ضمیمه آخرهفته دنیای‌اقتصاد را پیش رو دارید. ۴ شماره قبل تحت عنوان «واکنش مناسب مقابل زورگیران» ضمن واکاوی آنچه در کوچه جمال واقع در خیابان خردمند جنوبی در مرکز شهر تهران گذشت، پرداختیم. در آن فیلم ۲ دقیقه‌ای می‌توانستیم ببینیم که ۴ زورگیر متشکل از ۲ موتورسوار و ۲ سرنشین که یکی از آنها قمه به دست داشت، ظرف مدت ۳۵ ثانیه کیف و کت قربانی را با تهدید گرفتند.
یک بار دیگر بیایید فیلمی را که آن دوربین امنیتی از آنها گرفت مرور کنیم. الان که این مطلب را می‌خوانید شماره بیست و هفتم ضمیمه آخرهفته دنیای‌اقتصاد را پیش رو دارید. ۴ شماره قبل تحت عنوان «واکنش مناسب مقابل زورگیران» ضمن واکاوی آنچه در کوچه جمال واقع در خیابان خردمند جنوبی در مرکز شهر تهران گذشت، پرداختیم. در آن فیلم ۲ دقیقه‌ای می‌توانستیم ببینیم که ۴ زورگیر متشکل از ۲ موتورسوار و ۲ سرنشین که یکی از آنها قمه به دست داشت، ظرف مدت ۳۵ ثانیه کیف و کت قربانی را با تهدید گرفتند.
وقتی اجرای مجازات دو زورگیر 20 و 23 ساله در جوار خانه هنرمندان پایتخت انجام شد، سوالی برجسته‌تر شد که آیا واقعا این دو مجرمانی حرفه‌ای بودند؟
یک بار دیگر بیایید فیلمی را که آن دوربین امنیتی از آنها گرفت مرور کنیم. الان که این مطلب را می‌خوانید شماره بیست و هفتم ضمیمه آخرهفته دنیای‌اقتصاد را پیش رو دارید. ۴ شماره قبل تحت عنوان «واکنش مناسب مقابل زورگیران» ضمن واکاوی آنچه در کوچه جمال واقع در خیابان خردمند جنوبی در مرکز شهر تهران گذشت، پرداختیم. در آن فیلم ۲ دقیقه‌ای می‌توانستیم ببینیم که ۴ زورگیر متشکل از ۲ موتورسوار و ۲ سرنشین که یکی از آنها قمه به دست داشت، ظرف مدت ۳۵ ثانیه کیف و کت قربانی را با تهدید گرفتند. در تمام این مدت آنها حتی یک بار هم متوجه دوربین امنیتی که در حال فیلمبرداری از آنها بود نشدند. این بی‌توجهی چه مفهومی دارد؟
حالا دست‌کم 11روز از زمان اعدام همان دو نفر که آن قدر کاربلد نبودند که قبل از انجام خلافشان دور و برشان را نگاه کنند که ببینند آنجا مجهز به دوربین هست یا نه می‌گذرد. آیا آن دو واقعا مجرم حرفه‌ای بودند. اصلا مجرم حرفه‌ای به چه کسی با چه کیفیتی در کارش اطلاق می‌شود.
در قانون مجازات اسلامی که نخست جرم و مجرم را تعریف کرده هیچ اشاره‌ای به این موضوع یعنی مفهوم «مجرم حرفه‌ای» و «مجرم غیرحرفه‌ای» نشده است. علاوه بر این اساسا به چه کسی «حرفه‌ای» و «متخصص» گفته می‌شود. آیا رفتارهای ضدقانون و هنجارشکنی‌هایی را که امروز در قالب زورگیری، سرقت‌های خرد و امثال آن می‌بینیم می‌توانیم در زمره رفتار حرفه‌ای تحلیل کنیم یا این رفتارها واکنش‌هایی غریزی و غیرهوشمند هستند؟
از وقتی سردار اسماعیل احمدی‌مقدم در آبان‌ماه تصریح و تاکید کرد که جرائم خرد رو به افزایش دارد، این موضوع باید مد نظر قرار می‌گرفت که جرائم خرد کدام‌ها هستند و مرتکبانش چه شکلی و از چه جنسی هستند؟
علاوه بر تاکید سردار اسماعیل احمدی‌مقدم بر افزایش جرائم خرد خود ما هم هر روز در گذران زندگی روزمره شاهد اعمال و رفتاری هستیم که گرچه آنها را مجرمانه می‌دانیم و تایید نمی‌کنیم، اما برایمان سوال شده که مرتکبان این اعمال مجرمانه و نابهنجار افرادی حرفه‌ای هستند یا غیرحرفه‌ای.
به هر حال فرق است بین فردی که می‌تواند یک گاوصندوق را بدون آنکه به آن آسیبی وارد کند بگشاید و محتویاتش را ببرد تا فردی که یک چاقو زیر گلوی همشهری خود می‌گذارد تا 10 - 20 هزارتومان او را بدزدد.
این روزها حتی تعداد آنهایی که خودرو سرقت می‌کنند کم شده است، ولی در عوض تعداد آنهایی که کامپیوتر خودروهایی چون پژو پارس، پژو۲۰۶، ال-۹۰ و امثال آن را می‌دزدند رو به فزونی دارد. چرا؟ چون سرقت یک خودرو را که روندی پیچیده دارد، هرکسی نمی‌تواند انجام دهد ولی یک فرد با تکیه بر زورش کاپوت خودروهایی نظیر آنچه که گفته شد می‌گیرد و با زور آنها را بازمی‌کند. یعنی ورق آهنی کاپوت را خم می‌کند و بعد کامپیوتر خودرو را سرقت می‌کند. آیا این کار را شما حرفه‌ای می‌دانید؟
وقتی می‌خواهید به این سوال پاسخ دهید، همان سارق گاوصندوق را به خاطر آورید که به چه دقت و آرامشی هنر خود را به نمایش می‌گذارد و بعد به تحلیل رفتار دزد کامپیوتر خودرو بپردازید.
موردی دیگر هم هست. ببینید وقتی یک کلاهبردار می‌خواهد کلاه من و شما را بردارد، چقدر وقت می‌گذارد تا نقطه ضعف ما را بیابد، آن نقطه ضعف معمولا طمع ماست. بعد چنان آن حس طمع ما را قلقلک می‌دهد که بتواند در ظاهری کاملا منطقی و قانونی کار مجرمانه‌اش را پیش ببرد. به کار یک جاعل فکر کنید؛ او یک هنرمند است، اما هنرمندی که راه نادرستی برای خود برگزیده است. می‌تواند به بهترین شکل ممکن و ظریف‌ترین روش، یک سند را مثل اصل آن درست کند که فقط یک متخصص آن هم به سختی بتواند آنها را از هم تشخیص دهد.
حالا برای یافتن پاسخ، بیایید این سوال را از منظری دیگر بجوییم. رسیدگی تخصصی به جرائم اینترنتی در کشور ما از سال 1389 در قالب عملیات‌های پلیس فتا در حال انجام است. (سرهنگ مهندس علی نیک نفس، سرپرست معاونت تشخیص و پیشگیری پلیس فتا- مصاحبه با خبرگزاری مهر هفتم آذرماه 1391) نگاهی به آمار پلیس فضای تبادل و انتشار اطلاعات نشان از آن دارد که «هتک حیثیت و حرمت در فضای مجازی» رتبه دوم در پرونده‌های پلیس را به خود اختصاص داده است. این کار از طریق انتشار عکس‌های خصوصی یا تصویرسازی با فتوشاب انجام می‌گیرد. درواقع این ساده‌ترین کاری است که یک فرد می‌تواند انجام دهد، بارگذاری یک عکس. حتی جرائم مالی اینترنتی هم که پلیس به آن اشاره دارد از جنس حمله‌های هوشمندانه نیست و صرفا به دلیل سرقت رمز عابربانک و داشتن اطلاعات شخصی روی داده است. این خود معرف ویژگی غیرحرفه‌ای بودن مجرمان اینترنتی است. بنابراین ما چه در جرائم سنتی نظیر سرقت‌ها و چه در جرائم مدرن نظیر بزهکاری اینترنتی با مدلی بدوی و غیرحرفه‌ای عمل مجرمانه مواجهیم. حال آنکه این وضع خوب است یا نه ؟ آیا خوب است که مجرمان حرفه‌ای نداریم یا کم داریم. اینکه ما شاهد افزایش مجرمانی هستیم که جرائم خرد مرتکب می‌شوند. این بحثی است که کارشناسان به آن پاسخ داده‌اند و اتفاقا حرف آنها براین ویژگی تاکید دارد که افزایش جرائم خرد به گفته فرمانده پلیس کشور یعنی افزایش مرتکبان غیرحرفه‌ای و این افزایش یعنی ملموس شدن پدیده بزهکاری تا آنجا که افراد برای 10 -20 هزارتومان به سراغ من و شما بیایند. اینگونه است که جرائم خرد بیشتر ذهن مردم را درگیر خود کرده است، در حالی که در جای دیگر افرادی با ظاهری موجه، با استفاده از پوشش‌های مناسبی از قدرت و قانون جرائم سنگینی مرتکب می‌شوند، ولی چون کمتر کسی مستقیما آنها را لمس می‌کند جلب توجه می‌کنند. از روز نخست بهمن ماه امسال که دو جوان 20 و 23 ساله را به دلیل خفت گیری و به اتهام محاربه مجازات کردیم، روزهای زیادی سپری نشده است. شاید لازم است علل این گونه رفتارهای مجرمانه بار دیگر بررسی و ریشه‌یابی شود.
یک بار دیگر بیایید فیلمی را که آن دوربین امنیتی از آنها گرفت مرور کنیم. الان که این مطلب را می‌خوانید شماره بیست و هفتم ضمیمه آخرهفته دنیای‌اقتصاد را پیش رو دارید. ۴ شماره قبل تحت عنوان «واکنش مناسب مقابل زورگیران» ضمن واکاوی آنچه در کوچه جمال واقع در خیابان خردمند جنوبی در مرکز شهر تهران گذشت، پرداختیم. در آن فیلم ۲ دقیقه‌ای می‌توانستیم ببینیم که ۴ زورگیر متشکل از ۲ موتورسوار و ۲ سرنشین که یکی از آنها قمه به دست داشت، ظرف مدت ۳۵ ثانیه کیف و کت قربانی را با تهدید گرفتند. در تمام این مدت آنها حتی یک بار هم متوجه دوربین امنیتی که در حال فیلمبرداری از آنها بود نشدند. این بی‌توجهی چه مفهومی دارد؟
حالا دست‌کم 11روز از زمان اعدام همان دو نفر که آن قدر کاربلد نبودند که قبل از انجام خلافشان دور و برشان را نگاه کنند که ببینند آنجا مجهز به دوربین هست یا نه می‌گذرد. آیا آن دو واقعا مجرم حرفه‌ای بودند. اصلا مجرم حرفه‌ای به چه کسی با چه کیفیتی در کارش اطلاق می‌شود.
در قانون مجازات اسلامی که نخست جرم و مجرم را تعریف کرده هیچ اشاره‌ای به این موضوع یعنی مفهوم «مجرم حرفه‌ای» و «مجرم غیرحرفه‌ای» نشده است. علاوه بر این اساسا به چه کسی «حرفه‌ای» و «متخصص» گفته می‌شود. آیا رفتارهای ضدقانون و هنجارشکنی‌هایی را که امروز در قالب زورگیری، سرقت‌های خرد و امثال آن می‌بینیم می‌توانیم در زمره رفتار حرفه‌ای تحلیل کنیم یا این رفتارها واکنش‌هایی غریزی و غیرهوشمند هستند؟
از وقتی سردار اسماعیل احمدی‌مقدم در آبان‌ماه تصریح و تاکید کرد که جرائم خرد رو به افزایش دارد، این موضوع باید مد نظر قرار می‌گرفت که جرائم خرد کدام‌ها هستند و مرتکبانش چه شکلی و از چه جنسی هستند؟
علاوه بر تاکید سردار اسماعیل احمدی‌مقدم بر افزایش جرائم خرد خود ما هم هر روز در گذران زندگی روزمره شاهد اعمال و رفتاری هستیم که گرچه آنها را مجرمانه می‌دانیم و تایید نمی‌کنیم، اما برایمان سوال شده که مرتکبان این اعمال مجرمانه و نابهنجار افرادی حرفه‌ای هستند یا غیرحرفه‌ای.
به هر حال فرق است بین فردی که می‌تواند یک گاوصندوق را بدون آنکه به آن آسیبی وارد کند بگشاید و محتویاتش را ببرد تا فردی که یک چاقو زیر گلوی همشهری خود می‌گذارد تا 10 - 20 هزارتومان او را بدزدد.
این روزها حتی تعداد آنهایی که خودرو سرقت می‌کنند کم شده است، ولی در عوض تعداد آنهایی که کامپیوتر خودروهایی چون پژو پارس، پژو۲۰۶، ال-۹۰ و امثال آن را می‌دزدند رو به فزونی دارد. چرا؟ چون سرقت یک خودرو را که روندی پیچیده دارد، هرکسی نمی‌تواند انجام دهد ولی یک فرد با تکیه بر زورش کاپوت خودروهایی نظیر آنچه که گفته شد می‌گیرد و با زور آنها را بازمی‌کند. یعنی ورق آهنی کاپوت را خم می‌کند و بعد کامپیوتر خودرو را سرقت می‌کند. آیا این کار را شما حرفه‌ای می‌دانید؟
وقتی می‌خواهید به این سوال پاسخ دهید، همان سارق گاوصندوق را به خاطر آورید که به چه دقت و آرامشی هنر خود را به نمایش می‌گذارد و بعد به تحلیل رفتار دزد کامپیوتر خودرو بپردازید.
موردی دیگر هم هست. ببینید وقتی یک کلاهبردار می‌خواهد کلاه من و شما را بردارد، چقدر وقت می‌گذارد تا نقطه ضعف ما را بیابد، آن نقطه ضعف معمولا طمع ماست. بعد چنان آن حس طمع ما را قلقلک می‌دهد که بتواند در ظاهری کاملا منطقی و قانونی کار مجرمانه‌اش را پیش ببرد. به کار یک جاعل فکر کنید؛ او یک هنرمند است، اما هنرمندی که راه نادرستی برای خود برگزیده است. می‌تواند به بهترین شکل ممکن و ظریف‌ترین روش، یک سند را مثل اصل آن درست کند که فقط یک متخصص آن هم به سختی بتواند آنها را از هم تشخیص دهد.
حالا برای یافتن پاسخ، بیایید این سوال را از منظری دیگر بجوییم. رسیدگی تخصصی به جرائم اینترنتی در کشور ما از سال 1389 در قالب عملیات‌های پلیس فتا در حال انجام است. (سرهنگ مهندس علی نیک نفس، سرپرست معاونت تشخیص و پیشگیری پلیس فتا- مصاحبه با خبرگزاری مهر هفتم آذرماه 1391) نگاهی به آمار پلیس فضای تبادل و انتشار اطلاعات نشان از آن دارد که «هتک حیثیت و حرمت در فضای مجازی» رتبه دوم در پرونده‌های پلیس را به خود اختصاص داده است. این کار از طریق انتشار عکس‌های خصوصی یا تصویرسازی با فتوشاب انجام می‌گیرد. درواقع این ساده‌ترین کاری است که یک فرد می‌تواند انجام دهد، بارگذاری یک عکس. حتی جرائم مالی اینترنتی هم که پلیس به آن اشاره دارد از جنس حمله‌های هوشمندانه نیست و صرفا به دلیل سرقت رمز عابربانک و داشتن اطلاعات شخصی روی داده است. این خود معرف ویژگی غیرحرفه‌ای بودن مجرمان اینترنتی است. بنابراین ما چه در جرائم سنتی نظیر سرقت‌ها و چه در جرائم مدرن نظیر بزهکاری اینترنتی با مدلی بدوی و غیرحرفه‌ای عمل مجرمانه مواجهیم. حال آنکه این وضع خوب است یا نه ؟ آیا خوب است که مجرمان حرفه‌ای نداریم یا کم داریم. اینکه ما شاهد افزایش مجرمانی هستیم که جرائم خرد مرتکب می‌شوند. این بحثی است که کارشناسان به آن پاسخ داده‌اند و اتفاقا حرف آنها براین ویژگی تاکید دارد که افزایش جرائم خرد به گفته فرمانده پلیس کشور یعنی افزایش مرتکبان غیرحرفه‌ای و این افزایش یعنی ملموس شدن پدیده بزهکاری تا آنجا که افراد برای 10 -20 هزارتومان به سراغ من و شما بیایند. اینگونه است که جرائم خرد بیشتر ذهن مردم را درگیر خود کرده است، در حالی که در جای دیگر افرادی با ظاهری موجه، با استفاده از پوشش‌های مناسبی از قدرت و قانون جرائم سنگینی مرتکب می‌شوند، ولی چون کمتر کسی مستقیما آنها را لمس می‌کند جلب توجه می‌کنند. از روز نخست بهمن ماه امسال که دو جوان 20 و 23 ساله را به دلیل خفت گیری و به اتهام محاربه مجازات کردیم، روزهای زیادی سپری نشده است. شاید لازم است علل این گونه رفتارهای مجرمانه بار دیگر بررسی و ریشه‌یابی شود.
ارسال نظر