تورهای تازه تاسیس برای سفر به شهر ارواح - ۱۲ بهمن ۹۱
علی موقر
مجتمع‌های مسکونی چندین طبقه، بناهای بتنی، رنگ خاکستری که بر تمام شهر غالب است و خیابان‌های کم‌عرض و تودرتو، جمع شده در جزیره‌ای که دور تا دور آن را یک دیوار بتنی بلند فرا گرفته است؛ هیچ‌کس در این شهر نفس نمی‌کشد جز بادهای اقیانوسی. این همه چهره مکانی وهم‌آلود و رعب‌انگیز است که مدتی است به یکی از قطب‌های گردشگری ژاپن بدل شده و توجه توریست‌ها و افراد ماجراجوی زیادی را به خود جلب کرده است. این جزیره کوچک و غیرمسکونی در بیست کیلومتری بندر ناکازاکی قرار دارد و در میان دیگر جزایر کوچک و نامسکون ژاپن یک استثناء به حساب می‌آید.
تنها 480 متر طول و 150 متر عرض دارد و روزگاری بالاترین تراکم جمعیتی جهان را در خود داشته است، از دور به صورت یک کشتی غول‌آسا به نظر می‌رسد. شکل ظاهری جزیره از یک سو و قوانین سختگیرانه و ارتش‌مانندی که در میان ساکنان آن جاری بوده است از سوی دیگر باعث شده تا به این شهر لقب گونکانجیما داده شود که در زبان ژاپنی به معنای «ناو جنگی» است. در واقع اسم رسمی این جزیره هاشیما است. گونکانجیما اصطلاحی است که بعدها به‌عنوان صفتی برای این جزیره به کار برده شد و در حال حاضر این جزیره بیشتر به همین نام شناخته می‌شود.
تاریخچه مدنی جزیره به سال ۱۸۱۰ باز می‌گردد که قبل از به وجود آمدن این تاسیسات و ساخت‌وسازهای عظیم در آن نیز مانند امروزش خالی از سکنه بود، زمانی که در آنجا زغال‌سنگ کشف شد. تجهیزات معدنی بلافاصله در جزیره مستقر شد و کار حفر و استخراج پی گرفته شد. شروع ساخت و سازهای گسترده و اسکان در این مکان زمانی شدت یافت که جزیره به کمپانی میتسوبیشی واگذار شد. در این زمان تولید و بهره‌برداری به طرز چشمگیری رشد کرد و به موازات آن هم ساخت و سازهای گسترده برای اقامت خیل عظیم کارگران انجام شد. دیوارهای بلند بتنی نیز اطراف جزیره را پوشاند تا به صورت کارگاهی بزرگ در آید.
گونکانجیما سال 1887 تا 1974 را در اوج دوران سکونت خود می‌گذراند. کارگران زیادی که از نقاط مختلف آسیا به این جزیره برای کار آمده بودند. در بین این کارگران، 500 کارگرکره‌ای حضور داشتند که بین سال‌های 1939 تا 1945 در طول جنگ جهانی دوم به اجبار به این مکان آورده شده بودند. در کل بیش از پنج هزار نفر در این جزیره اقامت داشتند. این رقم شاید زیاد به نظر نرسد، اما وقتی مساحت مسکونی جزیره را در نظر داشته باشیم، آن وقت به رقم تراکم جمعتی نزدیک به 140 نفر در کیلومتر مربع برای نقاط مسکونی می‌رسیم که در جهان بی‌سابقه بوده است. نصف ساکنان گونکانجیما به کار در معدن مشغول بودند و باقی آنها در مدارس، رستوران‌ها، مغازه‌ها و بیمارستان جزیره به ارائه خدمات به کارگران می‌پرداختند. دهه 60 در ژاپن سال‌های توسعه صنعتی بود که نفت در صنایع جایگزین شده بود. افزایش تقاضا برای استفاده از نفت منجر به کاهش تقاضا برای زغال‌سنگ و کم شدن فعالیت‌های استخراج زغال‌سنگ شد. گونکانجیما نیز از این قاعده مستثنی نبود و نهایتا میتسوبیشی در سال 1974 تعطیلی سایت را اعلام کرد و این جزیره به شهر ارواح بدل شد. در آوریل 1974 شهر تعطیل شد و ساکنان جزیره مجبور به ترک آنجا شدند و تمام این ساختمان‌ها و تاسیسات متروکه ماندند. پس از آن این شهر خاموش با اقبال زیادی از طرف گردشگران روبه‌رو شد اما به علت خطر ریزش احتمالی ساختمان‌ها، بازدید عمومی از این جزیره برای گردشگران ممنوع اعلام شده بود و دیدن این مکان جالب تنها به تورهای شناور و گشت‌زنی در اطراف آن محدود می‌شد و اجازه پهلو گرفتن یا پیاده شدن گردشگران در جزیره داده نمی‌شد. اقبال عمومی به این جزیره به عنوان یک جاذبه گردشگری آنقدر زیاد بود که یک اسکله تازه‌‌ساز در جنوب جزیره راه‌اندازی شود تا تورهای گردشگری بتوانند وارد جزیره شوند، بدین ترتیب از بهار 2009 بعد از 20 سال برقرار شد تا تورهای گردشگری از آن بازدید کنند. به این ترتیب امروزه طول 450 متری جزیره در مدت کوتاهی پیموده می‌شود. یک راهنمای تور توضیحاتی را درباره سازه‌ها و اطلاعات جالب دیگر و خاطراتی که در دل این شهر خاموش قرار دارد بازگو می‌کند. این زمان بازدید و گشت‌زنی در جزیره تقریبا 45 دقیقه طول می‌کشد. البته گردشگران به خاطر احتمال ریسک ریزش ساختمان‌ها از ورود به آنها یا نزدیک شدن به سازه‌ها منع شده‌اند.
قایق‌سواری بین ناکازاکی و گونکانجیما هم لذت‌بخش است. قایق‌ها تقریبا ۵۰ دقیقه در راه هستند تا به گونکانجیما برسند و در بین راه نیز از کارخانه بزرگ کشتی‌سازی میتسوبیشی و دیگرجزایر بین راه هم می‌شود بازدید کرد. این سفر کوتاه امکان دیدن مناظری از بندر ناکازاکی از فاصله دور و از روی آب را فراهم می‌کند. قایق‌های تور گونکانجیما توسط شرکت‌های مختلفی ارائه می‌شوند و از جاهای گوناگون بندر ناکازاکی راهی آنجا می‌شوند. راحت‌ترین و سهل‌الوصول‌ترین آنها ترمینال فرری نزدیک ایستگاه ترن اوهاتو است که تنها سه دقیقه با آن فاصله دارد و دیگری ترمینال توکیووا است که تا ایستگاه ترن اوراکایکاندوری پانزده دقیقه فاصله دارد.
تورهای گونکانجیما به طور متعارف سه ساعت طول می‌کشد. تقریبا یک ساعت را در جزیره می‌گذرانند و دو ساعت یا بیشتر را هم به دیدنی‌های مسیر می‌شود پرداخت. هزینه این سفر به یادماندنی و منحصربه فرد 4000 ین برای هر نفر است، البته در شرایط جوی نامساعد و در صورت وجود موج‌های بلند احتمال دارد پهلو گرفتن در جزیره امکان‌پذیر نباشد. تور دو ساعته دیگری نیز وجود دارد که در ازای 3300 ین به گشت‌زنی در اطراف جزیره می‌پردازد و از دیدنی‌های مسیر ناکازاکی تا گونکانجیما بازدید می‌کند. در هر صورت پیاده شدن و قدم زدن در خیابان‌ها، کوچه‌ها و بناهای این شهر صد ساله وهم‌انگیز را نباید از دست داد. در روزهای تعطیل و آخر هفته‌ها تقاضای بسیاری برای تورهای گونکانجیما وجود دارد و بیشتر بلیط‌های آن پیش‌فروش می‌شود. پیش‌فروش بلیط‌ها و اطلاعات انضمامی را می‌توان در آدرس اینترنتی زیر مشاهده کرد:
http://www.gunkanjima-concierge.com/english/Welcome.html