آیین نخل‌برداری در یزد - ۲ آذر ۹۱
باران میرعلی
دانشجوی دکتری جامعه شناسی
مراسم نخل‌برداری در میان مراسم ویژه محرم و عزاداری در یزد از ویژگی‌های منحصر به فردی برخوردار است که با همکاری و همدلی اهالی در تمام مراحل مراسم، از کمک مالی گرفته تا کمک در تزئین و عَلَم کردن و حمل آن در روز عاشورا و. . . برگزار می‌شود. این مراسم از دیرباز نزد یزدی‌ها مرسوم بوده است و جذابیتی خاص دارد. «نخل» به عنوان تابوت امام حسین(ع) شناخته می‌شود که چوب‌بستی عظیم به شکل برگ درخت است، اما شباهتی به برگ درخت خرما ندارد. در ایام محرم، نخل را با پارچه سر تا سر سیاهپوش می‌کنند و از آن صدها شمشیر، قمه و خنجر برهنه آویزان می‌کنند.
دانشجوی دکتری جامعه شناسی
مراسم نخل‌برداری در میان مراسم ویژه محرم و عزاداری در یزد از ویژگی‌های منحصر به فردی برخوردار است که با همکاری و همدلی اهالی در تمام مراحل مراسم، از کمک مالی گرفته تا کمک در تزئین و عَلَم کردن و حمل آن در روز عاشورا و. . . برگزار می‌شود. این مراسم از دیرباز نزد یزدی‌ها مرسوم بوده است و جذابیتی خاص دارد. «نخل» به عنوان تابوت امام حسین(ع) شناخته می‌شود که چوب‌بستی عظیم به شکل برگ درخت است، اما شباهتی به برگ درخت خرما ندارد. در ایام محرم، نخل را با پارچه سر تا سر سیاهپوش می‌کنند و از آن صدها شمشیر، قمه و خنجر برهنه آویزان می‌کنند.
باران میرعلی
دانشجوی دکتری جامعه شناسی
مراسم نخل‌برداری در میان مراسم ویژه محرم و عزاداری در یزد از ویژگی‌های منحصر به فردی برخوردار است که با همکاری و همدلی اهالی در تمام مراحل مراسم، از کمک مالی گرفته تا کمک در تزئین و عَلَم کردن و حمل آن در روز عاشورا و... برگزار می‌شود. این مراسم از دیرباز نزد یزدی‌ها مرسوم بوده است و جذابیتی خاص دارد. «نخل» به عنوان تابوت امام حسین(ع) شناخته می‌شود که چوب‌بستی عظیم به شکل برگ درخت است، اما شباهتی به برگ درخت خرما ندارد. در ایام محرم، نخل را با پارچه سر تا سر سیاهپوش می‌کنند و از آن صدها شمشیر، قمه و خنجر برهنه آویزان می‌کنند. این نخل تزئینات دیگری نظیر آینه، میوه، پولک‌های مختلف، منگوله‌های تزئینی، دستمال‌های ابریشمی رنگی نیز دارد که در دو طرف نخل بسته می‌شود. در دهه اول محرم یا در دهه آخر صفر، نخل توسط مردم عزادار مانند کشتی به حرکت در می‌آید و سه دور گرد میدان نخل می‌چرخد و آنگاه آرام‌آرام به درون آشیانه خود بازمی‌گردد. مراسم نخل‌برداری در بسیاری از شهرهای یزد مختص روز عاشوراست و در روزهای دیگر نخل‌برداری انجام نمی‌شود. این مراسم هر سال با روضه‌خوانی، سینه‌زنی، عزاداری، پخش نذری، ذبح قربانی و دود کردن اسفند همراه است و در شهرستان‌هایی نظیر «تفت» و «اشکذر» با شکوه و عظمت خاصی برگزار می‌شود.
بزرگ‌ترین نخل استان یزد، هم‌اکنون در شهرستان «تفت» قرار دارد و هر سال در روز عاشورا جمعیت انبوهی در این مراسم شرکت می‌کنند و صدها نفر مردم قوی هیکل این سمبل عظیم را بر دوش می‌کشند و گرد میدان نخل به حرکت درمی‌آورند. نخل‌ها در دیگر ایام سال بدون تزئین در کنار حسینیه‌ها، تکایا و میادین بزرگ شهر قرار دارند و سمبل عشق و ارادت مردم یزد به امام حسین(ع) به شمار می‌روند.
در گذشته، جهت مراسم آذین‌بندی و آماده کردن نخل‌ها برای عزاداری ماه محرم با یک فراخوان، اهل محل یا آبادی صورت می‌گرفت. رسم سنتی بر این شکل بود که وقتی می‌خواستند نخل‌ها را برای انجام مراسم محرم و عاشورای حسینی آماده کنند، چند روز پیش از فرارسیدن محرم، آیین‌هایی برای گردآوری کمک‌های گوناگون از مردم برگزاری می‌شد و اهالی نیز از یک تکه چوب و ریسمان گرفته تا پارچه‌های الوان، چراغ، آئینه، خنجر، دشنه، پیاله زنگوله، سپر، و دیگر زیورآلات را برای آذین‌بندی هرچه باشکوه‌تر نخل به حسینیه‌های محل زندگی خود، تحویل می‌دادند. همچنین، در یزد و حوالی آن، رسم بر این بوده و هست که درختانی را وقف می‌کنند تا در زمان کهنسالی آن، ساقه‌هایش صرف مرمت و ساخت نخل گردد.
برگزاری مراسم عزاداری و تعزیه‌خوانی به ویژه به یاد جانفشانی و آزادمردی امام حسین (ع) در یزد، از سابقه‌ای طولانی برخوردار است. مردم دارالعباده یزد، هر ساله در یک یا چند روز از دهه اول محرم و حتی تا سیزدهم محرم، اقدام به «نخل‌برداری» یا به گفته خودشان «نقل‌برداری» می‌نمایند. مراسم نخل برداری در شهرهای تابعه و حتی روستاها که عموما دارای نخل هستند نیز برگزار می‌شود.
عزاداران حسینی در یزد، اعتقاد راستینی به عمل نخل‌برداری دارند، تا حدی که برای رفتن در زیر نخل و شرکت در نخل برداری، نذر می‌کنند یا بهترین دام خود را در پای نخل، قربانی می‌کنند و حتی برخی برای رفع حاجت خود به نخل متوسل می‌شوند یا بعضی هرگاه به نخل برسند، به نخل سلام می‌دهند و دست بر آن کشیده، به سر و صورت و اندام خود به تبرک می‌کشند.
دانشجوی دکتری جامعه شناسی
مراسم نخل‌برداری در میان مراسم ویژه محرم و عزاداری در یزد از ویژگی‌های منحصر به فردی برخوردار است که با همکاری و همدلی اهالی در تمام مراحل مراسم، از کمک مالی گرفته تا کمک در تزئین و عَلَم کردن و حمل آن در روز عاشورا و... برگزار می‌شود. این مراسم از دیرباز نزد یزدی‌ها مرسوم بوده است و جذابیتی خاص دارد. «نخل» به عنوان تابوت امام حسین(ع) شناخته می‌شود که چوب‌بستی عظیم به شکل برگ درخت است، اما شباهتی به برگ درخت خرما ندارد. در ایام محرم، نخل را با پارچه سر تا سر سیاهپوش می‌کنند و از آن صدها شمشیر، قمه و خنجر برهنه آویزان می‌کنند. این نخل تزئینات دیگری نظیر آینه، میوه، پولک‌های مختلف، منگوله‌های تزئینی، دستمال‌های ابریشمی رنگی نیز دارد که در دو طرف نخل بسته می‌شود. در دهه اول محرم یا در دهه آخر صفر، نخل توسط مردم عزادار مانند کشتی به حرکت در می‌آید و سه دور گرد میدان نخل می‌چرخد و آنگاه آرام‌آرام به درون آشیانه خود بازمی‌گردد. مراسم نخل‌برداری در بسیاری از شهرهای یزد مختص روز عاشوراست و در روزهای دیگر نخل‌برداری انجام نمی‌شود. این مراسم هر سال با روضه‌خوانی، سینه‌زنی، عزاداری، پخش نذری، ذبح قربانی و دود کردن اسفند همراه است و در شهرستان‌هایی نظیر «تفت» و «اشکذر» با شکوه و عظمت خاصی برگزار می‌شود.
بزرگ‌ترین نخل استان یزد، هم‌اکنون در شهرستان «تفت» قرار دارد و هر سال در روز عاشورا جمعیت انبوهی در این مراسم شرکت می‌کنند و صدها نفر مردم قوی هیکل این سمبل عظیم را بر دوش می‌کشند و گرد میدان نخل به حرکت درمی‌آورند. نخل‌ها در دیگر ایام سال بدون تزئین در کنار حسینیه‌ها، تکایا و میادین بزرگ شهر قرار دارند و سمبل عشق و ارادت مردم یزد به امام حسین(ع) به شمار می‌روند.
در گذشته، جهت مراسم آذین‌بندی و آماده کردن نخل‌ها برای عزاداری ماه محرم با یک فراخوان، اهل محل یا آبادی صورت می‌گرفت. رسم سنتی بر این شکل بود که وقتی می‌خواستند نخل‌ها را برای انجام مراسم محرم و عاشورای حسینی آماده کنند، چند روز پیش از فرارسیدن محرم، آیین‌هایی برای گردآوری کمک‌های گوناگون از مردم برگزاری می‌شد و اهالی نیز از یک تکه چوب و ریسمان گرفته تا پارچه‌های الوان، چراغ، آئینه، خنجر، دشنه، پیاله زنگوله، سپر، و دیگر زیورآلات را برای آذین‌بندی هرچه باشکوه‌تر نخل به حسینیه‌های محل زندگی خود، تحویل می‌دادند. همچنین، در یزد و حوالی آن، رسم بر این بوده و هست که درختانی را وقف می‌کنند تا در زمان کهنسالی آن، ساقه‌هایش صرف مرمت و ساخت نخل گردد.
برگزاری مراسم عزاداری و تعزیه‌خوانی به ویژه به یاد جانفشانی و آزادمردی امام حسین (ع) در یزد، از سابقه‌ای طولانی برخوردار است. مردم دارالعباده یزد، هر ساله در یک یا چند روز از دهه اول محرم و حتی تا سیزدهم محرم، اقدام به «نخل‌برداری» یا به گفته خودشان «نقل‌برداری» می‌نمایند. مراسم نخل برداری در شهرهای تابعه و حتی روستاها که عموما دارای نخل هستند نیز برگزار می‌شود.
عزاداران حسینی در یزد، اعتقاد راستینی به عمل نخل‌برداری دارند، تا حدی که برای رفتن در زیر نخل و شرکت در نخل برداری، نذر می‌کنند یا بهترین دام خود را در پای نخل، قربانی می‌کنند و حتی برخی برای رفع حاجت خود به نخل متوسل می‌شوند یا بعضی هرگاه به نخل برسند، به نخل سلام می‌دهند و دست بر آن کشیده، به سر و صورت و اندام خود به تبرک می‌کشند.
ارسال نظر