خان تنگری سلطان ارواح - ۲۰ مهر ۹۱
مهدی فرهادی
روایت صعــود زوج ایرانــی به قله ۷۰۱۰ متری خان‌تنگری
توصیف قله
ارتفاع: ۷۰۱۰متر
موقعیت: تیانشان، قزاقستان. قرقیزستان
درجه سختی: کوهنوردی و درگیری با سنگ و یخ و برف
بهترین زمان صعود: مرداد ماه تب صعود از قلل بالای6000 متر مدت‌هاست در جامعه کوهنوردی ما داغ شده و هر روز به درجه آن افزوده می‌شود. سقف پرواز کوهنوردان ما که سال‌ها از 5671 متر فراتر نمی‌رفت، دیگر آنها را ارضاء نمی‌کند و صعود به قله‌ای فراتر از6000 متر به آرزویی قابل دسترس می‌ماند که باید به آن تحقق بخشند. ما نیز از این قاعده مستثنی نبودیم. سال‌ها بود که در جلسات گزارش برنامه‌های تیم‌های هیمالیانوردی شرکت می‌کردیم و در رویاهایمان با آنها صعود می‌کردیم و برفراز قله‌ها می‌ایستادیم، اما صبر ما هم اندازه‌ای داشت دیگر صعودهای مجازی بس بود و ما نیز باید به رویاهایمان جامه عمل می‌پوشاندیم.
شاید در ابتدا تنها صرف صعود یک قله بالای ۶ یا ۷ هزار متر برایمان جذابیت داشت، اما با اجراهای برنامه‌های متعدد هیمالیانوردی توسط کوهنوردان ایرانی و گسترده شدن دانش ما در خصوص قلل مطرح دنیا اهدافمان مشخص‌تر و عینی‌تر شد. یکی از اصلی‌ترین پارامترهایی که در تعیین اهداف تاثیرگذار است محدودیت‌هاست. شاید هریک از ما ترجیح می‌دهیم که رفیع‌ترین و مشهورترین قله‌های دنیا را به‌عنوان اهدافمان جهت صعود انتخاب کنیم قللی چون k۲، اورست، نانگاپاربات و... اما محدودیت‌هایی چون تجربه و دانش فنی، توان بدنی، زمان، هزینه و... باعث می‌شود هدف را با توجه به این محدودیت‌ها انتخاب کنیم. هدف اولیه من برای سال جاری صعود به قله‌ای بالای ۸۰۰۰ متر در منطقه قراقروم به همراه همسرم (فرح منصوری) بود، اما به علت همین محدودیت‌ها بود که تصمیم گرفتیم قله‌ای ۷۰۰۰ متری را در منطقه پامیر و یا تیانشان صعود کنیم.
اما چرا خان‌تنگری؟
خان‌تنگری یکی از زیباترین قلل دنیاست و شاید همین یک ویژگی می‌تواند دلیلی قانع‌کننده برای جذابیت این قله برای صعود باشد. در میان پنج قله بالای ۷۰۰۰ متر کشورهای مشترک‌المنافع، قله خان‌تنگری به خاطر هرم زیبایش جلوه‌ای دیگر دارد. قله‌ای که از لحاظ زیبایی در صدر این قلل و به لحاظ دشواری صعود در میانه آنها (بعد از پوبدا و کمونیزم و قبل از کورژنفسکایا و لنین) قرار دارد، هرچند از لحاظ ارتفاع کوتاه‌ترین آنها است.
خان‌تنگری K2han Tengri (کلمه‌ای اویغوری و به صورت تحت اللفظی به معنای «پادشاه آسمان» است که به صورت «ارباب ارواح»، یا «ارباب آسمان» ترجمه می‌شود) یکی از کوه‌های رشته‌کوه تیانشان است. این کوه در مرز چین، قرقیزستان و قزاقستان و شرق دریاچه ایسیک کول واقع شده است. بومیان این منطقه بر این باورند بعدازظهرها، ارواح بر روی این کوه آتش روشن می‌کنند، زیرا در غروب این قله به رنگ سرخ و طلایی رنگ نمایان می‌شود. ارتفاع زمین شناختی آن 6995 متر است، اما با کلاهک یخی آن 7010 متر ارتفاع دارد. به این دلیل، در محافل کوه‌نوردی، از جمله برای معیارهای جایزه پلنگ برفی شوروی، آن را قله‌ای 7000 متر در نظر می‌گیرند. این کوه به این اسامی هم شناخته می‌شود: خان تنگری شینگی، خان - تو چوکوسو، پیک خان تنگری و هان تنگری فنگ. خان تنگری دومین کوه مرتفع در تیانشان پس از جنگیش چوکوسو (نام سابق آن پوبدا) به ارتفاع 7439 متر ارتفاع است. خان‌تنگری مرتفع‌ترین نقطه در قزاقستان است. این کوه همچنین شمالی‌ترین قله 7000 متری جهان است و به این خاطر نمانند قله‌هایی که ارتفاع زیادی دارند، فصل صعودی کوتاه‌تر و هوای طاقت فرساتر و رقیق‌تری دارد.
کمپ کاراکارا
این کمپ در دامنه‌های تیانشان و در مجاورت مرز کشور قزاقستان و قرقیزستان قرار دارد با چشم‌اندازی زیبا از مراتع و علفزارها و جنگل‌های سرو، رودخانه‌ای پرآب از کنار آن می‌گذرد که از یخچال اینلچک سرچشمه می‌گیرد. کمپ کاراکارا از یک آشپزخانه، یک سالن غذاخوری بزرگ، دو انبار، سونا و حمام، باند پرواز هلیکوپتر و مجموعه‌ای از چادرهای دو تا سه نفره برای اسکان کوهنوردان تشکیل شده است. همه صعود کنندگان جبهه شمالی و همچنین جنوبی از این کمپ انتقال پیدا می‌کنند. زمان برای رفتن از کاراکارا به بیس کمپ خان‌تانگری سه روز است که یکی از مسیرهای زیبای تراکینگ در تیانشان است، اما کوهنوردان به وسیله هلی‌کوپتر به بیس کمپ منتقل می‌شوند.
کمپ اصلی
کمپ اصلی در ارتفاع 4000 متری و در منتهاالیه سمت چپ یخچال اینلچک شمالی و در روبه‌روی قله خان‌تنگری قرار دارد، با نمای زیبا و خیره‌کننده و با صدای ریزش بهمن‌های دائمی قله در شب‌ها.
کمپ اصلی به یک( زمان: ۵/۲ الی ۵/۴ ساعت)
از بیس کمپ به فاصله زمانی 45 دقیقه الی یک ساعت و نیم می‌توان به پای مسیر رسید؛ در اینجا باید کرامپون‌ها را به پا کرد ویک شیب تند را صعود کرد، این نقطه یکی از مناطق بهمن گیر مسیر شمالی است و حتی‌الامکان باید در صبح زود و یا در بعد از ظهر از آن عبور کرد زیرا محل ریزش بهمن‌های قله چاپایف است. بعد از مسافت کوتاهی به شکاف‌های یخی عمیقی برمی‌خوریم که بیشتر مواقع سطح آنها از برف پوشیده شده است. در این نقطه معمولا طناب ثابت وجود دارد. بعد از پشت سر گذاشتن شکاف‌های یخی به یک تراورس 200 متری می‌رسیم که بعد از آن سوار بر یال برفی با شیب زیادی مواجه می‌شویم که بعد از آن به کمپ یک می‌رسد.
کمپ۱ ( ارتفاع: ۴۵۵۰ متر)
کمپ یک مساحتی در حدود 200 مترمربع دارد. همراه آبی که از ذوب شدن برف‌ها جاری است 50 متر بالاتر محلی برای برقراری 3 الی 4 چادر می‌باشد که به کمپ روس‌ها معروف است. از ویژگی‌های این کمپ یکی وجود حاشیه‌ای سنگی و خاکی روی یال است که بیش از 10 چادر را می‌توان در این بخش برقرار کرد و دیگر امکان دستیابی به آب برف ذوب شده که در لابه‌لای سنگ‌های حاشیه یال اصلی جاری است.
مسیر کمپ یک به۲ (زمان: ۶ الی۹ ساعت)
یکی از سنگین‌ترین و پرکشش‌ترین بخش‌های مسیر است که به علت شیب‌های تند و پرتگاه‌ها و دیواره‌های خطرناکش به وسیله طناب‌های ثابتی که راهنمایان محلی منطقه برقرار کرده‌اند، ایمن‌سازی شده است. در ابتدای حرکت و پس از گذر از کمپ روس‌ها در 50 متری بالای کمپ 1 با شیب برفی تندی (40 تا 60 درجه) به طول بیش از 200 متر مواجه می‌شویم که با عبور از آن به شیب تند و یخی حدودا 50 متری منتهی به اولین دیواره سنگی مسیر می‌رسیم و با عبور از این دیواره حدودا 15 متری به دومین شیب برفی می‌رسیم (20 تا 40 درجه) که این شیب به نوار صخره‌ای زیر کمپ 2 منتهی شده و با عبور از این بخش که ترکیبی از سنگ و یخ است به دشت برفی وسیعی در زیر قله چاپایف می‌رسیم که کمپ 2 در آن نقطه قرار دارد. لازم به ذکر است پس از کمپ روس‌ها تنها بخشی از مسیر که امکان برقراری چادر در آن وجود دارد بعد از دیواره ابتدایی و در حدود 200 متری کمپ2 است.
کمپ۲( ارتفاع: ۵۵۵۰ متر)
کمپ دو در دشت برفی وسیعی با وسعت بیش از 2000 مترمربع قرار گرفته است. در بخش شرقی این دشت، دو اتاق برفی بزرگ با گنجایش حدود 10 تا15 نفر ایجاد شده که البته کمتر از آنها استفاده می‌شود. این دشت در زیر آخرین بخش یال برفی منتهی به زیر نوار صخره‌ای قله پاپایف قرار گرفته و از ویژگی‌های برجسته آن وسعت چشمگیر و همچنین چشم‌انداز زیبای هرم قله خان‌تنگری و قله چاپایف از این محل است.
مسیر کمپ ۲ به ۳( زمان: ۶ الی ۸ ساعت)
این بخش از مسیر با شیب برفی شروع شده است که به مرور شیب آن تند‌تر می‌شود و بعد از حدود 100 متر ارتفاع به تیغه برفی باریکی به طول حدود 50 متر منتهی می‌شود؛ سپس بر یال با شیب ملایمی سوار می‌شویم که در ارتفاع حدود 5800 متر به نوارهای صخره‌ای زیر قله چاپایف منتهی می‌شود. با عبور از دیواره‌ای حدود 20 متر که 6 متر آن کاملا عمود است به شیب ملایمی می‌رسیم. بعد از حدود 100 متر به دیواره دوم که مسیری با شیب 40 تا 70 درجه و با ترکیبی از سنگ، برف و یخ است می‌رسیم و در ارتفاع حدود 5950 متر به شیب برفی منتهی به قله 6000 متری چاپایف (فرعی) می‌رسیم که از طریق یک تیغه سنگی و یخی به قله چاپایف (6100متر) منتهی می‌شود. مسیر از قله چاپایف فرعی به سمت غرب امتداد می‌یابد که با فرود از یالی برفی و با شیب نسبتا تند به گردنه غربی و کمپ 3 منتهی می‌شود.
با صعود قله چاپایف فرعی مسیر دهلیز جنوبی صعود قله خان‌تنگری که در خاک کشور قرقیزستان قرار دارد و همچنین قله پابدا (۷۵۰۰ متر) قابل رویت است. ضمنا کل مسیر از کمپ ۲ تا ۵۰ متری قله چاپایف دارای طناب ثابت است.
کمپ 3 ( ارتفاع: 5900 متر)
این کمپ پهنه وسیعی است که بر روی گردنه غربی قله خان‌تنگری قرار دارد. از این کمپ مسیر صعود قله کاملا قابل رویت است، همچنین کمپ‌های ۲ و ۳ مسیر جنوبی (قرقیزستان) نیز از این کمپ قابل مشاهده است. چشم‌انداز قله پوبدا و مسیر نرمال جبهه شمالی و خط‌الراس طولانی آن نیز از دیگر مناظری است که از کمپ ۳ همواره در برابر دیدگان شما قرار دارد. کمپ ۳ مسیر جنوبی و دو اتاق برفی بزرگ آن در فاصله حدود ۱۰۰ متر پایین‌تر از این کمپ و در دهلیز جنوبی
قرار دارد.
کمپ۴ ( ارتفاع: ۶۴۰۰ متر)
این کمپ در ارتفاع 6400 متری و در بخش میانی گرده غربی قرار گرفته است که به‌علت گنجایش کم جهت برپایی چادر (2 تا 3 چادر) کمتر از آن استفاده می‌شود. لازم به ذکر است در فواصل 100 متر بالا‌تر و پایین‌تر از این کمپ، محل‌هایی برای برپایی یک یا دو چادر وجود دارد.
مسیر کمپ ۳ به ۴ و قله(زمان: ۱۰ الی ۱۲ ساعت)
بعد از طی حدود 500 متر از کمپ 3 و عبور از یال برفی کم شیب، به گرده سنگی می‌رسیم که طناب‌های ثابت نیز از این بخش آغاز می‌شود و تا قله ادامه دارد. مسیر گرده ترکیبی از سنگ و یخ است که بخش‌هایی از آن کاملا عمود و با شیب تند است که تا ارتفاع حدود 6600 متر ادامه دارد و با یک تراورس 200 تا300 متری به دهلیزی منتهی می‌شود؛ مسیر دهلیز پوشیده از سنگ و یخ و همراه با دو بخش سنگی 10 تا 20 متری با شیب70 تا90 درجه است، با عبور از پله سنگی دوم دهلیز، در ارتفاع 6800 متر به انتهای دهلیز می‌رسیم و پس از عبور از یال تیز برفی و بخش سنگی کوتاهی، به یال برفی کم شیب منتهی به قله می‌رسیم. قله در منتهی الیه سمت راست این یال قرار گرفته است و علامت مشخصه آن چهارپایه و صلیبی است که روی آن قرار دارد. آرزویی محقق شده است. یک سفر هیجان‌انگیز خانوادگی به قله‌ای که جزو زیباترین قلل جهان است. گاهی زندگی زیباتر می‌شود وقتی در زیباترین نقطه با غرور ایستاده باشی.