معاملات فولاد شفاف شد - ۵ اسفند ۸۶
گفت‌وگو : زهرا مسافر
بازار سرمایه یکی از بال‌های مهم رشد اقتصادی کشورهای مختلف به حساب می‌آید و در بین سه بخش اساسی این بازار، بورس کالا بستر اصلی و رشد دو بخش دیگر به شمار می‌آید. به عبارت دیگر بورس کالا یکی از محورهای مهم بازار سرمایه محسوب می‌شود. همه کشورهای صاحب اقتصاد توسعه‌یافته، ابتدا صاحب بورس کالا شدند سپس برای راه‌اندازی بازار اوراق بهادار خود تلاش کردند اما در ایران حرکت از بالا به پایین بود و ابتدا بورس اوراق بهادار راه‌اندازی شد. پس از ۴۰سال نوبت به بورس کالا رسید تا فعالان اقتصادی ایران با استفاده از آن، امکان مدیریت و ریسک را پیدا کنند.
بازار سرمایه یکی از بال‌های مهم رشد اقتصادی کشورهای مختلف به حساب می‌آید و در بین سه بخش اساسی این بازار، بورس کالا بستر اصلی و رشد دو بخش دیگر به شمار می‌آید. به عبارت دیگر بورس کالا یکی از محورهای مهم بازار سرمایه محسوب می‌شود. همه کشورهای صاحب اقتصاد توسعه‌یافته، ابتدا صاحب بورس کالا شدند سپس برای راه‌اندازی بازار اوراق بهادار خود تلاش کردند اما در ایران حرکت از بالا به پایین بود و ابتدا بورس اوراق بهادار راه‌اندازی شد. پس از ۴۰سال نوبت به بورس کالا رسید تا فعالان اقتصادی ایران با استفاده از آن، امکان مدیریت و ریسک را پیدا کنند.
گفت‌وگو : زهرا مسافر
بازار سرمایه یکی از بال‌های مهم رشد اقتصادی کشورهای مختلف به حساب می‌آید و در بین سه بخش اساسی این بازار، بورس کالا بستر اصلی و رشد دو بخش دیگر به شمار می‌آید. به عبارت دیگر بورس کالا یکی از محورهای مهم بازار سرمایه محسوب می‌شود. همه کشورهای صاحب اقتصاد توسعه‌یافته، ابتدا صاحب بورس کالا شدند سپس برای راه‌اندازی بازار اوراق بهادار خود تلاش کردند اما در ایران حرکت از بالا به پایین بود و ابتدا بورس اوراق بهادار راه‌اندازی شد. پس از ۴۰سال نوبت به بورس کالا رسید تا فعالان اقتصادی ایران با استفاده از آن، امکان مدیریت و ریسک را پیدا کنند.
در این راستا روزنامه دنیای اقتصاد به منظور بررسی گذشته، حال و آینده صنعت فولاد ایران و برای کالبدشکافی و قدرت تشکیل بورس فلزات (کالا) به مصاحبه با سیدعلی‌اکبر هاشمیان مدیرعامل شرکت بورس کالای ایران پرداخت که متن آن را در پی می‌خوانید:
* لطفا به اختصار درخصوص تاریخچه صنعت فولاد ایران شرح دهید.
ایران یکی از معدود کشورهای دنیا است که از موقعیت بسیار خوبی برای در اختیار داشتن صنعت فولاد برخوردار است زیراکه ایران در یک حلقه بسته انرژی قرار دارد در واقع کشور ما، در یک حلقه کامل انرژی با دو نوع انرژی فسیل گیاهی و فسیل حیوانی یعنی زغال سنگ و نفت کمربند سنگ آهن از شمال غرب به جنوب شرق در بین آن ساندویج شده است، قرار گرفته و این موقعیت در بقیه نقاط دنیا کمتر دیده می‌شود.
در مجموع تاریخچه فولاد مدرن به معنای داشتن ذوب‌آهن یعنی تولید فولاد از سنگ‌آهن در ایران به دوره قاجاریه برمی‌گردد به طوری که کلنگ ذوب‌آهن اصفهان در سال ۱۳۴۶ بر زمین زده شد و در سال ۱۳۵۵ فاز نخست آن راه‌اندازی شد، در کل ذوب‌آهن اصفهان پنجمین ذوب‌آهن در ایران است که پیش از آن نخستین ذوب‌آهن در حوالی شمال کشور و دومین با پیش‌بینی زغال گاجره و سنگ آهن پس قلعه و سومین در سال ۱۳۱۲ در امین آباد شهر ری و چهارمین نیز در سال ۱۳۱۶ کلنگ آن توسط آلمان‌ها در کرج بر زمین خورد، اما هیچ یک از چهار ذوب‌آهن یادشده به ثمر نرسیدند و تنها ذوب‌آهن اصفهان به عنوان پنجمین ذوب‌آهن با مشارکت روس‌ها در سال ۱۳۵۱ راه‌اندازی شد و تنها ذوب آهن در ایران است که با کک کار می‌کند.
در سال 1354 غربی‌ها وارد صنعت فولاد ایران شدند و قرارداد بریتیش استیل در اصفهان، فولاد خوزستان در اهواز، فولاد بندرعباس در بندر عباس که بعد از انقلاب به اصفهان منتقل و به نام مبارکه نام گرفت بسته شد. در مجموع پروژه‌های غربی‌ها و شرقی‌ها تولید 5/6میلیون تن فولاد در ایران در نظر گرفته شده بود.
در حال حاضر با طرح‌های توسعه انجام شده، میزان تولید فولاد کشور در بخش دولتی به ۱۰میلیون تن رسیده است که با احتساب بخش خصوصی حدود یازده میلیون تن ظرفیت فولاد خام و بیش از ۱۸ میلیون تن ظرفیت نورد انجام شده است. هم‌اکنون حدود ۸۵% درصد فولاد خام دنیا در ایران تولید می‌شود.جهت‌گیری‌‌های صورت‌گرفته در حال حاضر برای تولید ۲۸میلیون تن فولاد در کشور است که این میزان به بیش از ۴۰میلیون تن سنگ‌آهن نیاز دارد. میزان ذخایر سنگ‌آهن در ایران برای عمق ۶۰۰متر حدود ۴میلیارد تن برآورد شده اما ذخایر کشور ما بیش از این میزان است. عمده ذخایر سنگ آهن ایران در فلات مرکزی است که با منابع گاز ایران در پارس جنوبی و کنگان فاصله زیادی ندارد و چنانچه گاز کافی به فلات مرکزی لوله‌کشی و ارسال شود، امکان راه‌اندازی کارخانجات فولاد بسیاری در این منطقه به وجود خواهد آمد. هم‌اکنون مصرف سالانه فولاد کشور ۱۸میلیون تن است که از این میزان ۵/۱۲میلیون تن در بخش دولتی و خصوصی تولید و مابقی با واردات جبران می‌شود.
* در مورد فلسفه تشکیل بورس فلزات و تداوم این بورس توضیح دهید.
براساس بند (ج) ماده ۹۵ قانون برنامه سوم توسعه کشور، بورس فلزات تهران به عنوان اولین بورس کالا در ایران در شهریورماه سال ۸۲ راه‌اندازی شد و در شهریورماه سال ۸۶ با خاتمه به کار خود و با ادغام با بورس کشاورزی به بورس کالا تبدیل شد.
با تبدیل بورس فلزات به بورس کالا زمینه پذیرش کالاهای متعدد دیگری نیز در این بورس فراهم شد که بورس کالا ضمن فرهنگ‌سازی برای آشنایی مردم با نحوه فعالیت بورس‌های کالایی، بستر مناسبی برای راه‌اندازی بورس‌های دیگر نظیر بورس کالای کشاورزی، بورس نفت و بورس برق است که (فاز اول بورس نفت در روزهای پایانی بهمن ماه راه‌اندازی می‌شود) بورس کالا تاثیرات انکارناپذیری در شفاف‌سازی و سالم‌سازی بازار فلزات کشور، کاهش شدید سودهای کاذب، حذف سیستم رانت‌خواری در این بخش از اقتصاد «ملی» انتقال درآمدهای تولید به تولیدکنندگان و در نتیجه سودآور شدن تولید فلزات در کشور، تسریع در اجرای طرح‌های توسعه صنایع، تقویت شدید انگیزه بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در صنعت فولاد، دریافت موافقت اصولی و اجرای میلیون‌ها تن پروژه فولاد توسط سرمایه‌گذاران خصوصی و بسیاری دستاوردهای دیگر برای اقتصاد ملی به ارمغان آورد.
* چه مقدار از تولید فولاد ایران در بورس کالا عرضه می‌شود و حجم سالانه معاملات فولاد در بورس کالا چقدر است؟
این بورس توانست 62درصد بازار اول فلزات را برای (یک بار معامله) پوشش دهد و به تدریج طی 4سال نیز هر ساله با رشد مواد همراه بود که در سال جدید نیز حدود 25درصد رشد داشت.
بورس کالا بازاری رو به رشد است و در صورت اجازه تکرار معاملات به طور طبیعی با گسترش حجم معاملات مواجه خواهد شد. فلسفه ایجاد بورس فلزات مانند سایر بورس‌های دنیا که ابزار نظام اقتصاد آزاد هستند، ایجاد بازار رقابتی، آزاد و امن برای معاملات بازار اول است و در عین حال با گذشت ۴سال و نیم از عمر آن در مقابل قدیمی‌ترین بورس مدرن دنیا (شیکاگو) با ۱۷۰سال عمر توانست امنیت بازار را از نظر مدت قیمت، کیفیت و کمیت تضمین کند.
تمام بورس‌های مدرن دنیا به نحوی توسط دولت‌ها نظارت می‌شود و بازاری امن را ایجاد می‌کنند. بورس‌های دنیا امکان پوشش ریسک را فراهم می‌کنند که بورس کالای ایران نیز به زودی با عملیاتی شدن ابزار مشتقه این امکان را برای بازار فراهم خواهد کرد تا امکان پوشش ریسک قیمت و نوسان را به بازار بدهد.
بورس‌ها علاوه‌بر آنکه محل تامین سرمایه هستند، سریع‌ترین راه تامین سرمایه را نیز به بازار عرضه می‌کنند.
به طور مثال چنانچه در بورس کالا فردی ضمانتنامه بانکی ارائه دهد بدون داشتن پول و سرمایه می‌تواند به صورت سلف بفروشد و طی 72ساعت پول بگیرد و سرمایه خود را تامین و فعالیت خود را انجام و در پایان سلف تعهداتش را تسویه کند در حالی که اگر بخواهد این کار را از طریق شبکه بانکی یا بازار غیر رسمی انجام دهد ماه‌ها به طول خواهد انجامید. آزادسازی قیمت را می‌توان از وظایف دیگر بورس دانست که به دنبال آن سیاست‌های تعدیل و آزادسازی اقتصاد کشور، تطبیق با اقتصاد جهانی و پیوستن به WTO نیز از جمله اهدافی هستند که در صورت آزاد شدن قیمت 38قلم کالایی که در سبد حمایتی قرار دارند، اهداف بورس کالا محقق خواهد شد.
هم‌اکنون حجم معاملات سالانه در بورس کالا ۱۲هزار میلیارد تومان است که برای یک بار خرید و فروش در این بورس انجام می‌شود.
* چرا فولادسازان بخش خصوصی از بورس کالا استقبال نمی‌کنند و آیا بورس برای تشویق این بخش جهت عرضه محصولات فولاد بخش خصوصی مکانیزم خاصی تعریف کرده است؟
در ابتدای امر باید بگوییم که فولادسازان بخش خصوصی محصولات خود را در بورس کالا عرضه می‌کنند و به گفته خود فولادسازان بخش غیردولتی در صورت عدم‌مشکل مالیاتی تمام معاملات خود را از طریق بورس انجام می‌دادند. زیرا که آنها تنها ۱۰درصد به عنوان ضمانتنامه نزد بانک می‌گذارند و ۹۰درصد پولی را که ازمردم دریافت می‌کنند نزدشان باقی می‌ماند.
همچنین در حال حاضر در بخش مس کاتد و شمش آلومینیوم بخش خصوصی وجود ندارد و تمام تولیدکنندگان آنها دولتی هستند به طوری که هم‌اکنون معاملات شرکت دنیای مس به عنوان تولیدکننده مس مفتول خصوصی در بورس کالا صورت می‌گیرد.در زمینه سرب نیز تنها یک تولیدکننده و یک مصرف‌کننده در کشور وجود دارد و بنابراین ضرورتی برای عرضه محصول در بورس کالا وجود ندارد.
۹۰درصد تولید فولاد نیز هم‌اکنون در دست بخش دولتی است به گونه‌ای که ۱۰میلیون تن فولاد خام توسط دولت و حدود ۵۰۰هزار تن توسط بخش خصوصی تولید می‌شود.
و همچنین هم‌اکنون تولید 10میلیون تن نورد در بخش دولتی و تنها 5/1میلیون تن در بخش خصوصی صورت می‌گیرد که از این میزان نیز حدود 500هزار تن وارد بورس و از طریق آن عرضه می‌شود.
در حال حاضر تجار فولاد نیز از انجام معاملات خود در بورس کالا استقبال می‌کنند زیرا که بانک ملت هزینه ضمانت خود را کاهش داده و بین ۳۰ تا ۵۰درصد تخفیف در نظر گرفته است که به این ترتیب هزینه تجار در بانک ملت کمتر از سایر بانک‌ها خواهد بود. با تسهیلاتی که بورس کالا ارائه می‌دهد تجار واردکننده، بیشتر از بورس استقبال می‌کنند به گونه‌ای که هم‌اکنون بورس کالا با شرکت انبارهای عمومی ایران که در گمرکات است. در گمرک انباری را تعریف خواهد کرد تا چنانچه باری در گمرک و در انبار تحت کلید بورس کالا قرار بگیرد از ضمانتنامه معاف شود.
به این ترتیب مشاهده می‌کنید که بورس از تکلیف پشتیبانی قانون برخوردار است و قانون برنامه هم علاوه‌بر قوانین جاری بودجه از آن حمایت می‌کند. اما نقطه ضعف بزرگی که هم‌اکنون بخش کشاورزی با آن مواجه است برخورداری از نظام حمایتی و سهمیه‌بندی اقلام کشاورزی است چراکه با آنکه پتانسیل بخش کشاورزی از فلزات بیشتر است؛ اما چون در چارچوب نظام حمایتی و سهمیه‌بندی قرار گرفته طبیعتا بورس محصولات کشاورزی نمی‌تواند از کارآیی لازم برخوردار باشد. به‌رغم وظیفه بورس که آزادسازی است بیش از 90درصد اقلام کشاورزی شامل نظام سهمیه‌بندی است از این رو بستری برای فعالیت بورس فراهم نشده است. چنانچه وزارت کشاورزی و دولت از این بخش حمایت کنند و سیاست آزادسازی را برای اقلام کشاورزی در نظر بگیرند در آن صورت بورس کشاورزی نیز در ایران مانند سایر نقاط دنیا مفهوم پیدا خواهد کرد.
* بورس کالا چه تصمیماتی برای شفاف‌تر شدن معاملات فولادی دارد؟
هم‌اکنون معاملات فولادی در بورس کالا کاملا شفاف است و طبیعی است که هرچه عرضه در بورس بیشتر شود و تکرار معاملات نیز افزایش یابد معادلات نیز شفاف‌تر خواهد شد.
بازار سرمایه یکی از بال‌های مهم رشد اقتصادی کشورهای مختلف به حساب می‌آید و در بین سه بخش اساسی این بازار، بورس کالا بستر اصلی و رشد دو بخش دیگر به شمار می‌آید. به عبارت دیگر بورس کالا یکی از محورهای مهم بازار سرمایه محسوب می‌شود. همه کشورهای صاحب اقتصاد توسعه‌یافته، ابتدا صاحب بورس کالا شدند سپس برای راه‌اندازی بازار اوراق بهادار خود تلاش کردند اما در ایران حرکت از بالا به پایین بود و ابتدا بورس اوراق بهادار راه‌اندازی شد. پس از ۴۰سال نوبت به بورس کالا رسید تا فعالان اقتصادی ایران با استفاده از آن، امکان مدیریت و ریسک را پیدا کنند.
در این راستا روزنامه دنیای اقتصاد به منظور بررسی گذشته، حال و آینده صنعت فولاد ایران و برای کالبدشکافی و قدرت تشکیل بورس فلزات (کالا) به مصاحبه با سیدعلی‌اکبر هاشمیان مدیرعامل شرکت بورس کالای ایران پرداخت که متن آن را در پی می‌خوانید:
* لطفا به اختصار درخصوص تاریخچه صنعت فولاد ایران شرح دهید.
ایران یکی از معدود کشورهای دنیا است که از موقعیت بسیار خوبی برای در اختیار داشتن صنعت فولاد برخوردار است زیراکه ایران در یک حلقه بسته انرژی قرار دارد در واقع کشور ما، در یک حلقه کامل انرژی با دو نوع انرژی فسیل گیاهی و فسیل حیوانی یعنی زغال سنگ و نفت کمربند سنگ آهن از شمال غرب به جنوب شرق در بین آن ساندویج شده است، قرار گرفته و این موقعیت در بقیه نقاط دنیا کمتر دیده می‌شود.
در مجموع تاریخچه فولاد مدرن به معنای داشتن ذوب‌آهن یعنی تولید فولاد از سنگ‌آهن در ایران به دوره قاجاریه برمی‌گردد به طوری که کلنگ ذوب‌آهن اصفهان در سال ۱۳۴۶ بر زمین زده شد و در سال ۱۳۵۵ فاز نخست آن راه‌اندازی شد، در کل ذوب‌آهن اصفهان پنجمین ذوب‌آهن در ایران است که پیش از آن نخستین ذوب‌آهن در حوالی شمال کشور و دومین با پیش‌بینی زغال گاجره و سنگ آهن پس قلعه و سومین در سال ۱۳۱۲ در امین آباد شهر ری و چهارمین نیز در سال ۱۳۱۶ کلنگ آن توسط آلمان‌ها در کرج بر زمین خورد، اما هیچ یک از چهار ذوب‌آهن یادشده به ثمر نرسیدند و تنها ذوب‌آهن اصفهان به عنوان پنجمین ذوب‌آهن با مشارکت روس‌ها در سال ۱۳۵۱ راه‌اندازی شد و تنها ذوب آهن در ایران است که با کک کار می‌کند.
در سال 1354 غربی‌ها وارد صنعت فولاد ایران شدند و قرارداد بریتیش استیل در اصفهان، فولاد خوزستان در اهواز، فولاد بندرعباس در بندر عباس که بعد از انقلاب به اصفهان منتقل و به نام مبارکه نام گرفت بسته شد. در مجموع پروژه‌های غربی‌ها و شرقی‌ها تولید 5/6میلیون تن فولاد در ایران در نظر گرفته شده بود.
در حال حاضر با طرح‌های توسعه انجام شده، میزان تولید فولاد کشور در بخش دولتی به ۱۰میلیون تن رسیده است که با احتساب بخش خصوصی حدود یازده میلیون تن ظرفیت فولاد خام و بیش از ۱۸ میلیون تن ظرفیت نورد انجام شده است. هم‌اکنون حدود ۸۵% درصد فولاد خام دنیا در ایران تولید می‌شود.جهت‌گیری‌‌های صورت‌گرفته در حال حاضر برای تولید ۲۸میلیون تن فولاد در کشور است که این میزان به بیش از ۴۰میلیون تن سنگ‌آهن نیاز دارد. میزان ذخایر سنگ‌آهن در ایران برای عمق ۶۰۰متر حدود ۴میلیارد تن برآورد شده اما ذخایر کشور ما بیش از این میزان است. عمده ذخایر سنگ آهن ایران در فلات مرکزی است که با منابع گاز ایران در پارس جنوبی و کنگان فاصله زیادی ندارد و چنانچه گاز کافی به فلات مرکزی لوله‌کشی و ارسال شود، امکان راه‌اندازی کارخانجات فولاد بسیاری در این منطقه به وجود خواهد آمد. هم‌اکنون مصرف سالانه فولاد کشور ۱۸میلیون تن است که از این میزان ۵/۱۲میلیون تن در بخش دولتی و خصوصی تولید و مابقی با واردات جبران می‌شود.
* در مورد فلسفه تشکیل بورس فلزات و تداوم این بورس توضیح دهید.
براساس بند (ج) ماده ۹۵ قانون برنامه سوم توسعه کشور، بورس فلزات تهران به عنوان اولین بورس کالا در ایران در شهریورماه سال ۸۲ راه‌اندازی شد و در شهریورماه سال ۸۶ با خاتمه به کار خود و با ادغام با بورس کشاورزی به بورس کالا تبدیل شد.
با تبدیل بورس فلزات به بورس کالا زمینه پذیرش کالاهای متعدد دیگری نیز در این بورس فراهم شد که بورس کالا ضمن فرهنگ‌سازی برای آشنایی مردم با نحوه فعالیت بورس‌های کالایی، بستر مناسبی برای راه‌اندازی بورس‌های دیگر نظیر بورس کالای کشاورزی، بورس نفت و بورس برق است که (فاز اول بورس نفت در روزهای پایانی بهمن ماه راه‌اندازی می‌شود) بورس کالا تاثیرات انکارناپذیری در شفاف‌سازی و سالم‌سازی بازار فلزات کشور، کاهش شدید سودهای کاذب، حذف سیستم رانت‌خواری در این بخش از اقتصاد «ملی» انتقال درآمدهای تولید به تولیدکنندگان و در نتیجه سودآور شدن تولید فلزات در کشور، تسریع در اجرای طرح‌های توسعه صنایع، تقویت شدید انگیزه بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در صنعت فولاد، دریافت موافقت اصولی و اجرای میلیون‌ها تن پروژه فولاد توسط سرمایه‌گذاران خصوصی و بسیاری دستاوردهای دیگر برای اقتصاد ملی به ارمغان آورد.
* چه مقدار از تولید فولاد ایران در بورس کالا عرضه می‌شود و حجم سالانه معاملات فولاد در بورس کالا چقدر است؟
این بورس توانست 62درصد بازار اول فلزات را برای (یک بار معامله) پوشش دهد و به تدریج طی 4سال نیز هر ساله با رشد مواد همراه بود که در سال جدید نیز حدود 25درصد رشد داشت.
بورس کالا بازاری رو به رشد است و در صورت اجازه تکرار معاملات به طور طبیعی با گسترش حجم معاملات مواجه خواهد شد. فلسفه ایجاد بورس فلزات مانند سایر بورس‌های دنیا که ابزار نظام اقتصاد آزاد هستند، ایجاد بازار رقابتی، آزاد و امن برای معاملات بازار اول است و در عین حال با گذشت ۴سال و نیم از عمر آن در مقابل قدیمی‌ترین بورس مدرن دنیا (شیکاگو) با ۱۷۰سال عمر توانست امنیت بازار را از نظر مدت قیمت، کیفیت و کمیت تضمین کند.
تمام بورس‌های مدرن دنیا به نحوی توسط دولت‌ها نظارت می‌شود و بازاری امن را ایجاد می‌کنند. بورس‌های دنیا امکان پوشش ریسک را فراهم می‌کنند که بورس کالای ایران نیز به زودی با عملیاتی شدن ابزار مشتقه این امکان را برای بازار فراهم خواهد کرد تا امکان پوشش ریسک قیمت و نوسان را به بازار بدهد.
بورس‌ها علاوه‌بر آنکه محل تامین سرمایه هستند، سریع‌ترین راه تامین سرمایه را نیز به بازار عرضه می‌کنند.
به طور مثال چنانچه در بورس کالا فردی ضمانتنامه بانکی ارائه دهد بدون داشتن پول و سرمایه می‌تواند به صورت سلف بفروشد و طی 72ساعت پول بگیرد و سرمایه خود را تامین و فعالیت خود را انجام و در پایان سلف تعهداتش را تسویه کند در حالی که اگر بخواهد این کار را از طریق شبکه بانکی یا بازار غیر رسمی انجام دهد ماه‌ها به طول خواهد انجامید. آزادسازی قیمت را می‌توان از وظایف دیگر بورس دانست که به دنبال آن سیاست‌های تعدیل و آزادسازی اقتصاد کشور، تطبیق با اقتصاد جهانی و پیوستن به WTO نیز از جمله اهدافی هستند که در صورت آزاد شدن قیمت 38قلم کالایی که در سبد حمایتی قرار دارند، اهداف بورس کالا محقق خواهد شد.
هم‌اکنون حجم معاملات سالانه در بورس کالا ۱۲هزار میلیارد تومان است که برای یک بار خرید و فروش در این بورس انجام می‌شود.
* چرا فولادسازان بخش خصوصی از بورس کالا استقبال نمی‌کنند و آیا بورس برای تشویق این بخش جهت عرضه محصولات فولاد بخش خصوصی مکانیزم خاصی تعریف کرده است؟
در ابتدای امر باید بگوییم که فولادسازان بخش خصوصی محصولات خود را در بورس کالا عرضه می‌کنند و به گفته خود فولادسازان بخش غیردولتی در صورت عدم‌مشکل مالیاتی تمام معاملات خود را از طریق بورس انجام می‌دادند. زیرا که آنها تنها ۱۰درصد به عنوان ضمانتنامه نزد بانک می‌گذارند و ۹۰درصد پولی را که ازمردم دریافت می‌کنند نزدشان باقی می‌ماند.
همچنین در حال حاضر در بخش مس کاتد و شمش آلومینیوم بخش خصوصی وجود ندارد و تمام تولیدکنندگان آنها دولتی هستند به طوری که هم‌اکنون معاملات شرکت دنیای مس به عنوان تولیدکننده مس مفتول خصوصی در بورس کالا صورت می‌گیرد.در زمینه سرب نیز تنها یک تولیدکننده و یک مصرف‌کننده در کشور وجود دارد و بنابراین ضرورتی برای عرضه محصول در بورس کالا وجود ندارد.
۹۰درصد تولید فولاد نیز هم‌اکنون در دست بخش دولتی است به گونه‌ای که ۱۰میلیون تن فولاد خام توسط دولت و حدود ۵۰۰هزار تن توسط بخش خصوصی تولید می‌شود.
و همچنین هم‌اکنون تولید 10میلیون تن نورد در بخش دولتی و تنها 5/1میلیون تن در بخش خصوصی صورت می‌گیرد که از این میزان نیز حدود 500هزار تن وارد بورس و از طریق آن عرضه می‌شود.
در حال حاضر تجار فولاد نیز از انجام معاملات خود در بورس کالا استقبال می‌کنند زیرا که بانک ملت هزینه ضمانت خود را کاهش داده و بین ۳۰ تا ۵۰درصد تخفیف در نظر گرفته است که به این ترتیب هزینه تجار در بانک ملت کمتر از سایر بانک‌ها خواهد بود. با تسهیلاتی که بورس کالا ارائه می‌دهد تجار واردکننده، بیشتر از بورس استقبال می‌کنند به گونه‌ای که هم‌اکنون بورس کالا با شرکت انبارهای عمومی ایران که در گمرکات است. در گمرک انباری را تعریف خواهد کرد تا چنانچه باری در گمرک و در انبار تحت کلید بورس کالا قرار بگیرد از ضمانتنامه معاف شود.
به این ترتیب مشاهده می‌کنید که بورس از تکلیف پشتیبانی قانون برخوردار است و قانون برنامه هم علاوه‌بر قوانین جاری بودجه از آن حمایت می‌کند. اما نقطه ضعف بزرگی که هم‌اکنون بخش کشاورزی با آن مواجه است برخورداری از نظام حمایتی و سهمیه‌بندی اقلام کشاورزی است چراکه با آنکه پتانسیل بخش کشاورزی از فلزات بیشتر است؛ اما چون در چارچوب نظام حمایتی و سهمیه‌بندی قرار گرفته طبیعتا بورس محصولات کشاورزی نمی‌تواند از کارآیی لازم برخوردار باشد. به‌رغم وظیفه بورس که آزادسازی است بیش از 90درصد اقلام کشاورزی شامل نظام سهمیه‌بندی است از این رو بستری برای فعالیت بورس فراهم نشده است. چنانچه وزارت کشاورزی و دولت از این بخش حمایت کنند و سیاست آزادسازی را برای اقلام کشاورزی در نظر بگیرند در آن صورت بورس کشاورزی نیز در ایران مانند سایر نقاط دنیا مفهوم پیدا خواهد کرد.
* بورس کالا چه تصمیماتی برای شفاف‌تر شدن معاملات فولادی دارد؟
هم‌اکنون معاملات فولادی در بورس کالا کاملا شفاف است و طبیعی است که هرچه عرضه در بورس بیشتر شود و تکرار معاملات نیز افزایش یابد معادلات نیز شفاف‌تر خواهد شد.
ارسال نظر