فناوری اطلاعات بر لبه مرز ارزی - ۲۷ مهر ۹۱
میثم هاشم‌خانی
گروه اندیشه
کالاهای مرتبط با فناوری اطلاعات، هم‌ردیف «کاغذ سیگار» شد!
این جمله، تیتر خبرهایی بود که از اولویت‌بندی ارزی جدید بانک مرکزی حکایت می‌کردند: محصولات مرتبط با فناوری اطلاعات، که پیش‌تر در اولویت پنجم از اولویت‌های ده‌گانه تخصیص ارز قرار داشتند، طبق آخرین ارزیابی بانک مرکزی، به اولویت نهم سقوط کرده و در ردیف کالاهایی غیرضروری مانند «کاغذ سیگار» قرار گرفتند. به این ترتیب، در چارچوب سیاست‌های بانک مرکزی برای صرفه‌جویی ارزی، واردکنندگان انواع لپ‌تاپ و موبایل و لوازم جانبی مرتبط، مجبورند برای دریافت ارز مورد نیاز خود، در انتهای صف واردکنندگان قرار بگیرند.
در تحلیل این تصمیم بانک مرکزی، قصد ندارم به بحث‌هایی بدیهی مانند «جایگاه کلیدی فناوری اطلاعات به عنوان موتور محرکه اقتصاد قرن بیست‌ویکم»، یا «نقش پررنگ توسعه فناوری اطلاعات در اشتغال‌زایی، به دلیل پایین بودن میانگین سرمایه مورد نیاز برای ایجاد هر شغل در این حوزه» بپردازم. فقط می‌خواهم بگویم که یکی از مباحث مهم در حوزه «اقتصاد فناوری اطلاعات»، به تاثیر کلیدی توسعه فناوری اطلاعات، بر مدیریت تقاضای «سوخت» و «کاغذ» مربوط می‌شود. به بیان دیگر، توسعه فناوری اطلاعات، منجر به جایگزینی بسیاری از مسافرت‌های درون‌شهری و برون‌شهری با ارتباطات الکترونیکی شده (کاهش مصرف سوخت)، و میزان مصرف کاغذ را نیز به شدت کاهش می‌دهد. اکنون، در شرایطی که تولید داخلی بنزین و نیز کاغذ، به سختی کفاف مصرف داخلی را می‌دهد، آیا مطمئن هستیم که کاهش اختصاص ارز برای واردات محصولات فناوری اطلاعات، در میان‌مدت، ما را به اختصاص ارز بیشتر برای واردات بنزین و کاغذ مجبور نخواهد کرد؟