آداب خواجه شیراز - ۲۰ مهر ۹۱
پیشنهاد فال
مدتی نبودیم و حالا برگشته‌ایم با پیشنهادهایی برای یک عصر پنج‌شنبه خوب.بی‌بهانه نبودیم و بی‌بهانه می‌گوییم آمده‌ایم، همین. امروز بیستم مهرماه است و به عبارتی روز بزرگداشت حافظ شیرازی. اسم حافظ هم که می‌آید ذهن ما گره می‌خورد به دیوان اشعار و البته فال. پیشنهاد تورق کتاب و البته مرور ابیات جانانه لسان الغیب که حرف تازه ای نیست، گرفتن یک فال ناب برای احوال این روزهایتان هم نیاز به تعارف و پیشنهاد ندارد، فقط می‌ماند راه و رسمی که بد نیست دقیق‌تر بدانیم و اگر می‌دانیم، مرورش کنیم تا اوقات‌مان با خواجه شیراز خوش شود. فال‌گرفتن در فرهنگ ما پیشینه‌ طولانی دارد. در واقع تفال و مشورت با کتاب‌های مورد احترام و علاقه مردم، همچون کتاب‌های دینی، دیوان شاعران و به ویژه عارفان در میان ایرانیان باوری دیرینه است. به طور مثال در کتاب‌های تاریخی فراوانی آمده است که سلطان یا فرمانده سپاه که فردای جنگ برایش نامعلوم است، با یک فال تصمیمش را عوض کرده یا ‌اینکه مصمم‌تر از پیش شده است. همچنین شاهد هستیم که فال‌بینی در میان عوام مردم تا امروز هم جایگاه خود را حفظ کرده است. همچنین علاقه مردم به تفال به منظور اطلاع یافتن از وضعیتی است که برایشان قابل پیش‌بینی نیست و گاهی نیز به منظور صلاح‌اندیشی و مشورت انجام می‌گیرد. درباره مشورت پادشاهان و بزرگان از دیوان حافظ و یافتن جواب «وصف‌الحال»، روایت‌ها و سندهای تاریخی فراوانی در دست است. از دوره صفویه به بعد، شاهدهای فراوانی درباره کرامت‌ها و لطیفه‌های شگفت‌آمیز فال حافظ سراغ داریم که در تذکره‌ها، یا به صورت مجموعه‌های مستقل در ایران و هندوستان نشر یافته است. لقب «لسا‌ن‌الغیب» و «ترجمان الاسرار» که تذکره نویسان و عارفان همواره حافظ را به این صفت نامیده‌اند، به این خاطر است که در باور عامه مردم، حافظ از نیت همگان خبر داشته است. دیوان حافظ یکی از کتاب‌هایی است که در خانه هر ایرانی وجود دارد و در مرتبه‌ای بعد از قرآن قرار داده می‌شود، اما آداب و رسوم، «فال‌خوانی» کار همگان نیست. اول از همه اینکه اگر در جمع فال می‌گیرید، بدانید که فال‌خوان باید حداقل یک یا چند ویژگی را داشته باشد: ۱- کسی باشد که صدای خوب و دلنشینی دارد و خوب شعر می‌خواند. ۲- شخص باسوادی باشد. ۳- ریش سفید یا شخص مهم مجلس باشد. ۴- میزبان باشد. نکته دیگر اینکه شیوه‌های متفاوتی برای انتخاب «قرعه فال» وجود دارد که در شهرهای مختلف فرق می‌کند. انتخاب غزل فال هم دارای آداب و شرایط ویژه‌ای است؛ مثلا با کتابی که صفحه‌های آن پاره یا ناقص است فال نمی‌گیرند، یا بیش از سه فال برای یک نفر بی‌احترامی به حافظ محسوب می‌شود. در زمان فال‌خوانی، فال‌خوان باید وضو بگیرد و سپس دیوان حافظ را مانند کتابی مقدس در دست نگه ‌دارد، رو به قبله بنشیند، نام خدا را بر زبان براند، احیانا سه صلوات بفرستد و پس از این‌که صاحب فال نیت کرد، او با سر انگشت و معمولا با چشم بسته، صفحه‌ای را نشان کرده و کتاب را باز کند. غزل فال، اولین غزل در صفحه راست است. اگر شروع غزل در صفحه قبل باشد، ورق زده به صفحه قبل بازگردید و از مطلع غزل فال خود را بخوانید. غزلی را که بعد از آن می‌آید «شاهد فال» می‌نامند. باور عامیانه بر این است که در تفال از دیوان حافظ باید او را قسم داد. معمولا حافظ را به «شاخ نبات» که او را معشوقه حافظ می‌پندارند، قسم می‌دهند، اما حافظ را به آب پاک، هفت شیشه گلاب، آب رکن آباد، شاه چراغ، شیر مادر، روز روشن، محمد و آل محمد، مولا علی، چهارده معصوم، دوازده امام و حضرت عباس هم قسم می‌دهند.
حالا تفالی به حافظ شیراز بزنید.