م.ر.بهنام رئوف
هر چه گوشی‌های هوشمند کارکردهای پیچیده‌تری می‌یابند چهره و طراحی آنان رو به ساده‌‌تر شدن پیش می‌رود. سازندگان گوشی می‌دانند که سلیقه مشتریان امروزی موبایل‌هایی است که به رغم قدرتمندی طراحی ساده‌تری دارند.

این روزها انتخاب یک تلفن همراه آن هم برای حرفه‌ای‌های این عرصه شاید کمی سخت شده باشد، دلیل آن هم واضح است. بیشتر تولیدکنندگان مطرح جهانی هم‌اکنون گوشی‌هایی روانه بازار کرده‌اند که از نظر مشخصات سخت‌افزاری شباهت‌های بسیاری با هم دارند.

در بخش گوشی‌های هوشمند رقابت بین سه سیستم عامل است. آندروید، ‌ای او اس و ویندوز فون. بیشتر گوشی‌های هوشمندی که هم‌اکنون عرضه شده‌اند از نظر قطعات به کار گرفته شده تنها کمی با یکدیگر تفاوت دارند. این تفاوت‌های اندک بیشتر در بخش اندازه و کیفیت صفحه نمایش از یک سو و قدرت پردازنده داخلی و باتری خلاصه می‌شود. سایر مشخصات؛ اما این روزها بیشتر به هم شبیه هستند. مگا پیکسل دوربین، حافظه داخلی، امکانات جانبی نظیر پخش فرمت‌های مختلف فایل‌های صوتی و امکاناتی نظیر جی‌پی‌اس و فرمت‌های ضبط و پخش عکس و تصاویر همه و همه قابلیت‌هایی است که امروزه تمام گوشی‌ها از آن برخوردار بوده و تنها ممکن است شیوه استفاده از آنها بسته به نوع سیستم عامل گوشی اندکی با هم متفاوت باشند.


گوشی‌های هوشمند به واسطه سیستم عاملشان از یک سو و فروشگاه‌های مجازی فروش نرم‌افزار از سوی دیگر طیف وسیعی از نرم‌افزارهای کاربردی را برای کاربرانشان فراهم کرده‌اند. نرم‌افزارهایی که با توجه به استقبال کاربران از آنها به نظر می‌رسد این روزها کاربرد تلفن همراه را تغییر داده و به نوعی باعث کمرنگ‌تر شدن امکانات سخت افزاری یک گوشی شده است.
همین عوامل باعث شده تا این روزها یک فاکتور قدیمی دوباره در ابتدای صف فاکتورهای اصلی خریداران قرار گیرد. طراحی. بله! این روزها یکی از مهم‌ترین فاکتورهایی که خریداران تلفن همراه به آن بیش از قبل توجه می‌کنند طراحی گوشی‌ای است که در نظر دارند آن را خریداری کنند. همین امر باعث شده تا کار طراحان گوشی‌های تلفن همراه هم سخت‌تر از گذشته شود.
نوکیا، موفق تا قبل از اپل
تا قبل از وقوع انقلاب لمسی تولیدکننده مطرح بازار یعنی نوکیا همواره سعی می‌کرد با عرضه یک مدل جدید طرحی جدید را روانه بازار کند. این مهم در عرضه مدل‌هایی همچون N95 یا N97 از یک سو و مدل‌هایی از خانواده E همین برند به وضوح دیده می‌شد. به کار گرفتن انبوهی از کلید‌ها که بعدها با تجهیز مدل‌های مختلف به صفحه کلید‌های کامل توانسته بود عملکردهای مختلفی را برای کاربران فراهم کند.


اما بعد از عرضه آی فون شرکت اپل که انقلابی را در صنعت تلفن همراه ایجاد کرد، بحث طراحی هم دگرگون شد. به کار گرفتن گوشی‌های لمسی در همان روزهای اول برای عده‌ای از کاربران چندان دلچسب نبود؛ چرا که این بار به جای آن همه کلید‌های جور و واجور تنها یک صفحه لمسی جای آن را گرفته بود. همین مساله در ابتدای امر موجب سردرگمی برخی از کاربران شده بود. اپل، اما این بار هم همان سادگی همیشگی در محصولات خود را به کار گرفته بود تا کاربرانش بتوانند راحتی کار با یک گوشی لمسی را تجربه کنند. Jonathan Ive طراح افسانه‌ای اپل در این باره می‌گوید: «ما کاملا نسبت به این مساله آگاه هستیم که وقتی یک محصول را تولید و وارد بازار می‌کنیم، آن محصول دارای یک سری ارزش‌ها است. آنچه ما را مشغول می‌کند همین حس پشتیبانی کردن است. در عوض آنچه محصولاتمان دنبال نمی‌کنند زمان بندی کردن است. در واقع محصولات ما از پاسخگویی به برخی دستورات کاری شرکتی یا رقابتی به وجود نمی‌آیند. ما فقط بهترین محصولی که از توانمان بر می‌آید را طراحی و خلق می‌کنیم.»


او در باره طراحی محصولات اپل می‌گوید: «طراحی و توسعه هر چیزی مساله‌ای پر چالش است. هدف ما این است که آرامش و سادگی را جایگزین مشکلاتی واقعا پیچیده کنیم تا کسی متوجه این پیچیدگی نشود. شما نمی‌توانید تصور کنید که مشکلاتی که دست آخر به راحتی حل می‌شوند، در ابتدا تا چه اندازه مشکل بوده‌اند.»
همین مساله باعث شد تا سایر تولیدکنندگان مطرح هم روال اپل را پیش گرفته و به خلق محصولات ساده بپردازند. گوشی‌های لمسی که تا پیش از این به رغم لمسی بودن اما از چند کلید در بدنه خود برخوردار بودند این روزها به گوشی‌هایی تبدیل شده‌اند که شاید تنها دو یا سه کلید را در بدنه خود شاهد هستند.
ساده‌های موفق
این هفته می‌خواهیم چند گوشی مطرح بازار را از دید طراحی آن معرفی کنیم. اولین گوشی مورد نظر بی‌تردید همان آی فون است. گوشی که در عین سادگی توانست بازارهای جهانی تلفن همراه را فتح کند.


عناصر و مواد جدیدی که درiPhone ۴S به کار گرفته شده‌اند، در حفظ وزن آن تاثیر بسزایی داشته‌‌اند. یک نوار استیل گوشی را از بالا تا پایین احاطه کرده و شیشه‌ای ضدخش هم جلو و هم پشت گوشی را پوشانده است. با اینکه گوشی از همان طراحی قدیمی استفاده می‌کند؛ اما نمی‌توانید از برخی از لوازم جانبی iPhone ۴ به همراه این گوشی استفاده کنید.کلید Mute را می‌توان دلیل آن دانست که نسبت به iPhone ۴ فرو رفتگی بیشتری دارد. دوربین ثانویه VGA گوشی و گوشی مخصوص خروجی صدای مخاطب در بالای صفحه نمایش و در کنار سنسور‌های محدودکننده نور و مجاورت قرار گرفته‌اند. کلید Home نیز در پایین صفحه نمایش جای گرفته است و همچنان وظیفه بستن نرم‌افزار‌ها و باز کردن نوار مخصوص چند وظیفه‌گی بر عهده آن نهاده شده است. این کلید حالا برای اجرای Siri هم به کار گرفته می‌شود.
در سمت چپ Apple iPhone 4s سوئیچی برای تغییر حالت بین حالت سکوت و زنگ قرار داده شده است و کنترل‌های تنظیم صدا هم در این بخش جای گرفته‌اند. این قسمت هم نسبت به سایر نسخه‌ها تغییر نموده و این بار کلیدهای تنظیم صدا به شکل دو کلید گرد و مجزا تعبیه شده‌اند. کلید افزایش صدا در iOS 5 به‌عنوان کلید شاتر نیز عمل می‌کند. در کناره سمت راست اسلات میکرو سیم‌کارت قرار گرفته است. برای خارج کردن سیم‌کارت از جای خود باید از ابزار خاصی که به این منظور در جعبه گوشی جای داده شده است یا حتی یک سوزن استفاده کنید. در کناره بالایی کلید Sleep/Wake و سوکت صوتی 3.5 میلی متری استاندارد به چشم می‌خورند. در کنار سوکت صوتی، میکروفون دیگری قرار داده شده است که برای خنثی‌سازی نویزها در حین مکالمات به کار برده می‌شود. کناره پایینی گوشی یادآور آی‌فون‌های قبلی است.
کناره پشتی صیقلی گوشی لنز دوربین هشت مگاپیکسلی را در خود جای داده است که از قابلیت فوکوس خودکار هم بهره می‌برد. فلاش LED هم در کنار لنز دوربین دیده می‌شود. آخرین نکته‌ای که باید به آن اشاره کنم، طراحی جدید آنتن‌هاست. اپل از طراحی iphone ۴ درس گرفت و حالا با اینکه طراحی iPhone ۴S با آن یکسان است، اما برای مقابله با اختلالات آنتن دهی ؛ این بار دو آنتن در آن تعبیه شده است. منظور ما آنتن‌های دوگانه GSM/CDMA نیست. دو آنتن مجزا در گوشی تعبیه شده است و هر یک از آن دو هم از هر دو استاندارد پشتیبانی می‌کنند.
این سامسونگ سبک وزن
بعد از‌ آی فون شاید یکی از گوشی‌هایی که هم‌اکنون با فروش بالایی در بازار روبه‌رو باشد گوشی جدید سامسونگ یعنی گلکسی اس ۳ است. هدف اولیه سامسونگ در این طراحی، بدون شک رعایت سادگی بوده است یعنی همان روشی که اپل آن را آغاز کرده است. نکته دیگری که برای طراحان سامسونگ دارای اهمیت بوده، وزن این دستگاه است.


مواد به کار رفته در ساخته بدنه دستگاه طوری در نظر گرفته شده‌اند که کمترین وزن ممکنه را داشته باشند. وزن این گوشی ۱۳۳ گرم است و با توجه به ابعادش باید بگوییم که طراحان سامسونگ در این امر بسیار موفق عمل کرده‌اند. در سمت راست این دستگاه دکمه Power قرار گرفته است، که برای خاموش یا روشن کردن دستگاه باید آن را نگه دارید. البته با یک بار فشردن آن می‌توانید صفحه را Lock کنید و اگر کمی آن را نگه دارید گزینه‌هایی مانند سایلنت کردن دستگاه، AirPlane Mode و... بر روی صفحه نمایش ظاهر می‌شوند. در سمت چپ نیز دو دکمه پیوسته به هم قرار گرفته است که برای کنترل صدای گوشی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در قسمت زیرین دستگاه، ورودی کابل USB و حفره کوچک میکروفون قرار گرفته است و در بخش فوقانی نیز جک ۵/۳ میلیمتری برای هدفون و حفره میکروفون دوم قرار گرفته‌اند. میکروفون دوم تنها هنگام استفاده از Speaker phone و فیلمبرداری فعال می‌شود.
در پایین گوشی نیز شاهد دکمه فیزیکی Home هستیم که در سمت راست آن دکمه لمسی بازگشت به عقب، و در سمت چپ آن دکمه لمسی تنظیمات قرار گرفته‌اند. برای مشاهده اپلیکیشن‌های در حال کار و ورود به قسمت Task Manager باید دکمه Home را چند لحظه نگه دارید؛ و اگر هم آن را دو بار فشار دهید وارد قسمت S Voice می‌شوید درست مانند تنها کلید روی صفحه نمایش آی فون که شما را وارد سیری می‌کند.
نسل جدید نوکیا
بعد از گلکسی اس 3 یکی دیگر از بهترین گوشی‌های موجود در بازار از نظر طراحی N9 نوکیا است. گوشی که همانند آی فون طراحی تختی دارد. صفحه‌نمایش 9/3 اینچ AMOLED آن از شیشه منحنی ضدخش ساخته شده است. بدنه پلی‌کربناتش هم باعث شده تا این گوشی بهترین عملکرد آنتن‌دهی را داشته باشد. البته در آنتن دهی گوشی‌های نوکیا به شکل کلی هیچ شکی نیست.
N۹ طراحی جدیدی دارد که در آن کلید خانه (HOME) با یک حرکت ساده کار می‌کند. کافی است انگشت خود را روی صفحه‌نمایش بکشید تا این گوشی شما را به خانه ببرد. وقتی شما در حال استفاده از برنامه‌های دیگر هستید هم با یک حرکت کششی روی لبه صفحه‌نمایش به خانه می‌رسید. این گوشی با اینکه ظاهرا شبیه دیگر گوشی‌های نوکیاست؛ اما تفاوت‌های بسیاری با اعضای خانواده‌اش دارد. بدنه آن تنها از یک قطعه پلی‌کربنات ساخته شده و به شیشه‌ای منحنی به صورت یکپارچه متصل است. N۹ از جدیدترین فناوری‌های دوربین، مسیریابی و صدا بهره می‌برد. نوکیا این گوشی را دارای بهترین طراحی برای استفاده از یک تلفن می‌داند و سخت‌افزار و نرم‌افزار آن را طوری طراحی کرده است که بهترین باشد. به گفته فروشندگان در شرایط بحرانی‌ای که نوکیا هم‌اکنون با آن دست به گریبان است N۹ توانسته تا اندازه‌ای کشتی نجات نوکیا باشد. به‌خصوص به دلیل آنکه برخی دیگر از مدل‌های جدید نوکیا هم با تاثیر از طراحی این گوشی در حال ساخت و عرضه به بازار هستند.
اچ‌تی‌سی خوش دست
بعد از اپل، سامسونگ و نوکیا نوبت به اچ‌تی‌سی می‌رسد. شرکتی که تا به حال گوشی‌های هوشمند بی‌شماری را به بازار عرضه کرده است. گوشی‌هایی که به اعتقاد طرفداران این برند تمامی از طراحی‌های منحصر به فردی برخوردار هستند. با این حال؛ اما به اعتقاد کارشناسان اچ‌تی‌سی با عرضه گوشی One X توانسته از نظر طراحی با گوشی‌های مطرح بازار رقابت کند.
اچ‌تی‌سی در طراحی One X سعی کرده تا حد امکان به سمت سادگی برود و به همین دلیل تعداد پورت‌ها و دکمه‌ها را در آن به حداقل رسانده است. در بالای قسمت پشتی این اسمارت فون شما شاهد ورودی هدفون 5/3 میلیمتری آن هستید. در کنار آن هم محل ورود میکروسیم‌کارت است که برای یکپارچگی با بدنه پلی کربنات یکپارچه آن، تنها با استفاده از میله نازک فلزی موجود در جعبه وان ایکس، می‌توانید آن را باز کرده و سیم‌کارت را جاگزاری کنید.
هر فردی که برای اولین بار One X را در دست بگیرد، ابتدا از خوش دستی و ارتباط میان خود و گوشی می‌گوید. به گونه‌ای که این اسمارت فون وقتی در دستتان قرار می‌گیرد، در کنار حس اطمینان و استحکام، تجربه جذابیت، ظرافت و زیبایی را هم به شما منتقل می‌کند. در پشت گوشی همین طور که از بالا به سمت پایین می‌آییم، دوربین آن قرار دارد که اچ‌تی‌سی تاکید فراوانی روی قابلیت‌های آن دارد. به همین دلیل این دوربین کمی از درون بدنه بیرون آمده و با یک حلقه فلزی زیبا احاطه شده است، تا نشان دهنده میزان اهمیت آن باشد. شاید همین برآمدگی دوربین اندکی روی طراحی آن تاثیر گذاشته باشد. در کنار دوربین فلاش LED دوربین قرار دارد که برای همخوانی با دوربین و حلقه دور آن، به صورت گرد طراحی شده است. درست در وسط بخش پشتی هم نام HTC حک شده که به دلیل فلزی و برجسته بودن، در کنار زیبایی، حس استحکام و قدرت را به کاربر منتقل می‌کند. کمی پایین‌تر هم لوگوی بیتز با رنگ قرمز و خاکستری قرار گرفته که در زیر آن سوراخ‌های ریز اسپیکر این موبایل خودنمایی می‌کنند. این سوراخ‌ها تا حد زیادی بر بلندی صدا و کاهش نویز در وان ایکس تاثیر دارند.
در جلوی این اسمارت فون از هیچ دکمه فیزیکی استفاده نشده است، در بالای لوگوی htc می‌توانید دوربین 1/3 مگاپیکسلی 720p این موبایل را ببینید و در پایین هم از سه دکمه لمسی برای Home، Back و مولتی تسکینگ استفاده شده است. دکمه خاموش و روشن هم در لبه بالایی و شیب مخالف محل قرار گیری پورت هدفون قرار دارد. از این دکمه علاوه بر روشن و خاموش کردن گوشی، برای بیرون آوردن آن از حالت Sleep و روشن کردن صفحه نمایش هم استفاده می‌شود. در سمت راست هم تنها یک دکمه باریک و کشیده مشاهده می‌کنید که از جنس بدنه پلی کربناتی گوشی است، که وظیفه کم و زیاد کردن صدا را بر عهده گرفته است. در انتهای پایینی وان ایکس هم که اندکی نازک‌تر از بخش بالایی طراحی شده، فقط روزنه میکروفن آن را می‌بینید.